Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie systemu dopłat do czynszu w pierwszych latach najmu mieszkania. Zaproponowane rozwiązania wypełniają obietnicę złożoną przez premiera Mateusza Morawieckiego w exposé.

Jednym z najważniejszych problemów polityki mieszkaniowej w Polsce jest brak dostępnych mieszkań dla osób, których dochody są zbyt wysokie, aby ubiegać się o mieszkania gminne i jednocześnie zbyt niskie, aby zaciągnąć kredyt na zakup własnego mieszkania. Według analiz w takiej sytuacji jest ok. 40 proc. społeczeństwa, w tym głównie osoby młode rozpoczynające karierę zawodową. Problemem w ich sytuacji są nie tylko niskie dochody (niższe niż w innych grupach wiekowych), ale również forma zatrudnienia (umowy o pracę na czas określony, umowy zlecenia lub umowy o dzieło).

W przyszłości problem mieszkaniowy dotknie również osób starszych, które stanowią coraz większy odsetek społeczeństwa. Doświadczenia krajów zachodnich wskazują, że grupa ta będzie tworzyła popyt na mieszkania na wynajem, w których zamieszkiwanie jest połączone z zapewnieniem dodatkowych usług opiekuńczych.

Zgodnie z projektem, dopłaty do czynszów będą adresowane do gospodarstw domowych o określonym poziomie dochodów (zależnym od liczby osób w gospodarstwie domowym) i nieposiadających innego mieszkania.

Wysokość dopłat zależeć będzie od kosztów budownictwa mieszkaniowego na danym terenie oraz powierzchni mieszkania (ograniczonej liczbą członków gospodarstwa domowego: im  liczniejsze gospodarstwo domowe, tym wyższe dopłaty).

Dopłaty będą przyznawane na 9 lat. Dodatkowo, co roku beneficjenci będą weryfikowani, czy nadal spełniają kryteria dochodowe uprawniające do otrzymywania dopłat. W sytuacji ich nie spełniania, prawo do dopłat zostanie wygaszone. Możliwe jest jednak wznowienie otrzymywania dopłat, z zastrzeżeniem, że w sumie okres ich pobierania nie może przekroczyć 9 lat.

Dopłaty będą stosowane w przypadku mieszkań zasiedlanych po raz pierwszy. Mogą to być nowo wybudowane mieszkania lub mieszkania znajdujące się w istniejącym budynku mieszkalnym na obszarze Specjalnej Strefy Rewitalizacji, poddanym remontowi lub przebudowie. Rozwiązanie takie powinno wykreować nowe inwestycje mieszkaniowe na wynajem, które wypełniłyby lukę rynkową.

Zaproponowane rozwiązania kierowane są do:

• najemców – co zwiększy ich możliwości finansowe i umożliwi płacenie czynszu rynkowego za mieszkanie, którego wynajem zapewnia stabilność życiową; dopłaty do czynszów mogą pomóc w wynajęciu samodzielnego mieszkania lub zwiększenia standardu (np. powierzchniowego) mieszkania i lepszego przystosowania go do potrzeb rodziny;
• samorządów gminnych – zwiększając zakres dostępnych instrumentów lokalnej polityki mieszkaniowej; samorządy będą miały możliwość zwiększenia zasobu mieszkaniowego na swoim terenie oraz zaspokajania potrzeb mieszkaniowych lokalnej społeczności bez bezpośredniego angażowania środków publicznych w realizację inwestycji mieszkaniowych;
• inwestorów – co umożliwi im rozszerzenie dotychczasowej działalności o nowy rynek z dużym potencjałem na stabilne i długoletnie źródło przychodów czynszowych; dzięki zastosowaniu dopłat do czynszów oraz włączeniu gmin w proces naboru najemców, zmniejszy się ryzyko braku odpowiedniego popytu na mieszkania na wynajem budowane w oparciu o zasady rynkowe.

Założono, że efektem proponowanych rozwiązań będzie stworzenie mieszkań na wynajem budowanych przez podmioty instytucjonalne, zarządzające całymi budynkami z mieszkaniami na wynajem.

Proponowane wsparcie będzie finansowane ze środków Funduszu Dopłat. Założono płynne przejście od realizowanych dotychczas programów wsparcia osób fizycznych w nabyciu własnego mieszkania („Rodzina na swoim”, „Mieszkanie dla młodych”) do programu finansowania dopłat do czynszów. Wsparcie będzie obsługiwane przez samorządy gminne i Bank Gospodarstwa Krajowego, który zarządza Funduszem Dopłat.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie 1 stycznia 2019 r., z wyjątkiem przepisów umożliwiających wcześniejsze zawarcie umów gmina-BGK oraz gmina-inwestor, co pozwoli na sprawniejsze wdrożenie systemu dopłat.