Dzięki sukcesowi negocjacyjnemu premiera Mateusza Morawieckiego w 2020 r., Polska otrzyma największe w historii Unii Europejskiej środki finansowe – ok. 770 mld zł. Przyjęcie ustawy o zasobach własnych umożliwi skorzystanie z tych pieniędzy – zarówno jeśli chodzi o unijny budżet, jak i Krajowy Plan Odbudowy. Środki z UE pomogą wzmocnić polską gospodarkę oraz umożliwią szybsze wyjście z kryzysu wywołanego przez COVID-19. Pieniądze zostaną zainwestowane m.in. w rozwój, infrastrukturę, cyfryzację, środowisko, edukację, rolnictwo, zdrowie oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Chodzi np. o termomodernizację szkół, nowe autobusy i tramwaje, obwodnice i ścieżki rowerowe, place zabaw, zapewnienie więcej miejsc w żłobkach, działania na rzecz czystego powietrza, dopłaty bezpośrednie dla rolników czy rozwój sektora przetwórczego.

Najważniejsze rozwiązania

• Aby skorzystać z unijnego budżetu (zarówno z klasycznego budżetu UE, jak i Krajowego Planu Odbudowy), wszystkie państwa UE muszą zaakceptować decyzję w sprawie zasobów własnych, zgodnie ze swoimi konstytucyjnymi wymogami. W przypadku Polski oznacza to – tak jak do tej pory – ratyfikację decyzji na podstawie ustawy.
• Decyzja dotycząca zasobów własnych nie przenosi żadnych nowych kompetencji na poziom UE. Kompetencje do tworzenia środków własnych zostały bowiem przekazane UE traktatem lizbońskim.
• Decyzja ta nie zakłada także solidarnej odpowiedzialności państw za długi innych unijnych krajów oraz uwspólnotowienia długów państw. Odpowiedzialność finansowa każdego państwa jest bowiem indywidualna i ściśle określona wielkością gospodarki. Przyjęcie ustawy będzie tym samym bezpieczne dla polskich finansów publicznych.
• Dzięki ratyfikacji, możliwe będzie uruchomienie tysięcy inwestycji w infrastrukturę, rolnictwo, środowisko, edukację, służbę zdrowia czy tworzenie nowych miejsc pracy.

770 mld zł dla Polski w ramach środków z UE

W ramach unijnego budżetu, nasz kraj może liczyć na niemal 137 mld euro (w cenach bieżących) bezzwrotnych środków:

• 107,9 mld euro z Wieloletnich Ram Finansowych oraz
• 28,6 mld euro z instrumentów Funduszu Odbudowy. 

Fundusz Odbudowy jest odpowiedzią Unii Europejskiej na nowe zagrożenia i wyzwania, jakie spowodowała pandemia.

Krajowy Plan Odbudowy to dokument, który stanowić będzie podstawę wdrażania środków Instrumentu na rzecz Odbudowy i Wzmacniania Odporności (największa część Funduszu Odbudowy). Dzięki temu, Polska będzie mogła w pełni skorzystać z 28,6 mld euro w formie bezzwrotnych dotacji oraz 34,2 mld euro w postaci niskooprocentowanych pożyczek ze wszystkich instrumentów Funduszu Odbudowy, w tym 23,9 mld euro z tego instrumentu.

Korzyści dla obywateli

Z całej unijnej perspektywy na lata 2021-2027 nasz kraj będzie mógł skorzystać z 770 mld zł. Korzyści ze środków europejskich są bardzo realne. Pieniądze przeznaczamy na budowę dróg i autostrad, modernizację kolei, rozbudowę infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej, dopłaty bezpośrednie dla rolników, wsparcie dla parków technologicznych i laboratoriów naukowych, rozwój infrastruktury społecznej, służby zdrowia, szkół, ośrodków naukowych i uczelni oraz kultury, sportu, rekreacji i turystyki. 

Pieniądze z UE przeznaczamy także na konkretne projekty związane z codziennym życiem Polaków. Do tej pory wsparliśmy np.:

• osoby z niepełnosprawnością – m.in. projekt dotyczący szkolenia i udostępniania psów przewodników dla osób niewidomych;  
• innowacje w służbie zdrowia – m.in. mobilny KTG w warunkach domowych;
• ochronę środowiska – m.in. nowoczesne oczyszczalnie ścieków;
• rewitalizację terenów poprzemysłowych na terenie miast – wzbogacenie o nowe tereny rekreacyjne;
• modernizację transportu miejskiego – pozyskanie nowoczesnych i niskoemisyjnych autobusów;
• opracowanie technologii pozwalającej na dokładne pomiary i prognozy jakości powietrza;
• wsparcie dla rozwoju medycyny – m.in. urządzenie wspierające terapię i rehabilitację osób po udarach;
• wsparcie osób młodych opuszczających zakłady karne lub areszty śledcze, umożliwiające im na powrót na rynek pracy;
• wsparcie dla służby zdrowia – m.in. doposażenie w aparaturę i sprzęt medyczny Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Lublinie.

Dotychczasowy konsensus dotyczący ustawy o zasobach własnych

Do tej pory uchwalanie przez polski parlament ustaw dotyczących zasobów własnych odbywało się w drodze konsensusu. Przyjęcie środków europejskich było wyjęte ze sporów politycznych – liczyła się solidarność i odpowiedzialność związana z wykorzystaniem pieniędzy z UE.

W 2015 r. ustawa została poparta przez 433 posłów na 438 głosujących, a jedynie 5 posłów wstrzymało się od głosu. 7 lat wcześniej sytuacja była jeszcze bardziej jasna. W 2008 r. na 415 posłów wszyscy poparli ustawę o zasobach własnych.