Projekt ustawy przewiduje powołanie Rzecznika Praw Podatnika, który ma gwarantować podatnikom ochronę ich praw. Jego funkcjonowanie ma przyczyniać się do zmiany oraz kształtowania nowych standardów funkcjonowania administracji skarbowej. W projekcie ustawy zawarto także Kartę Praw Podatnika, która stanowi przyjazny i dostępny przewodnik po prawie podatkowym dla każdego.

Rzecznik, jako wysokiej klasy specjalista w zakresie prawa podatkowego, będzie stał na straży praw podatników, w szczególności poszanowania zasady zaufania do władzy publicznej, bezstronności, równego oraz sprawiedliwego traktowania, respektowania słusznych interesów podatników oraz racjonalności działania organów podatkowych wobec nich.

Projekt ustawy określa katalog zadań i uprawnień rzecznika, w tym m.in. prawo do:

• przedstawiania organom, organizacjom lub instytucjom publicznym wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw podatnika, wzmocnienia spójności prawa podatkowego, usunięcia zbędnych procedur czy wymogów formalnych lub usprawnienia załatwiania spraw;
• analizowania sposobu załatwiania skarg i wniosków podatników przez organy podatkowe (na tej podstawie szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł przedstawić wnioski służące poprawie obsługi podatników);
• występowania do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo o wydanie lub zmianę aktów normatywnych dotyczących spraw podatkowych;
• uczestniczenia jako mediator w postępowaniu podatkowym i sądowo-administracyjnym;
• występowania do ministra finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji ogólnej, m.in. w sprawach budzących poważne wątpliwości interpretacyjne;
• występowania do właściwego organu z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie podatnika, który nie ma możliwości samodzielnego złożenia takiego wniosku lub sprawia mu to nadmierną trudność;
• prowadzenia działalności edukacyjnej i informacyjnej z obszaru prawa podatkowego, a zwłaszcza dotyczącej praw i obowiązków podatnika wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Rzecznik będzie wykonywał swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Podatnika oraz nie więcej niż 16 zastępców i nie więcej niż 32 przedstawicieli terenowych.

Czynności będzie podejmował z urzędu lub na wniosek, m.in. podatników, organizacji przedsiębiorców lub samorządu zawodowego. Organy i instytucje, do których rzecznik się zwróci o pomoc będą zobowiązane do współpracy i udzielania mu nieodpłatnej pomocy. Będzie on również współpracował z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców na zasadach określonych w ustawie.

Rzecznik będzie powoływany w otwartym i konkurencyjnym naborze spośród kandydatów spełniających wymagania określone w ustawie. Minister finansów będzie przedstawiał premierowi kandydata na Rzecznika wyłonionego w  ramach naboru. Rzecznik będzie powoływany przez  premiera na 6-letnią kadencję. Ta sama osoba będzie mogła być Rzecznikiem tylko jedną kadencję. Projekt ustawy zawiera zamknięty i wąski katalog przyczyn odwołania osoby pełniącej funkcję Rzecznika – taki zapis gwarantuje jego niezależność.

Aby zapewnić bezstronność i obiektywizm pełnienia swojej funkcji Rzecznik nie będzie mógł wykonywać innej pracy, ani innych zajęć zawodowych, w tym działalności gospodarczej, z wyjątkiem zajmowania stanowiska dydaktycznego, badawczego lub badawczo-dydaktycznego na uczelni. Rzecznik nie będzie mógł również należeć do partii politycznej i związku zawodowego oraz prowadzić działalności publicznej, której nie da się pogodzić z godnością urzędu.

Rzecznik będzie zobowiązany do przedstawiania premierowi corocznej informacji o swojej działalności i stanie przestrzegania praw podatnika. Jego obowiązkiem będzie także przygotowywanie rocznego raportu podsumowującego: analizę orzeczeń oraz interpretacji ogólnych i indywidulanych przepisów prawa podatkowego oraz analizę sposobu załatwiania skarg i wniosków przez organy podatkowe. Raport będzie publikowany na stronach BIP: Rzecznika Praw Podatnika  i Ministerstwa Finansów. 

Ustawa o Rzeczniku Praw Podatnika ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r.