Ustawa jest odpowiedzią na wyjątkowo trudną sytuację finansową gminy Ostrowice. Tworzy ona podstawy prawne do zniesienia tej gminy i włączenia jej terytorium do gminy lub gmin sąsiednich bez ponoszenia przez nie ciężarów związanych z obsługą i spłatą zobowiązań likwidowanego podmiotu. Zawiera także przepisy pozwalające ustalić wielkość zobowiązań gminy Ostrowice oraz procedury zaspokojenia uznanych wierzytelności. Ustawa ma charakter incydentalny.

Gmina Ostrowice jest jedną z najbardziej zadłużonych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, która nie ma szans na samodzielną spłatę długu.

Jej zadłużenie na koniec 2013 r. wyniosło 29,187 mln zł (co stanowiło 142,3 proc. planowanych dochodów), w 2014 r. było to 33,484 mln zł (304,2 proc.) i pod koniec 2015 r. – 36,192 mln zł (405,8 proc.). Zadłużenie gminy Ostrowiec na koniec 2016 r. wynosiło już 38,451 mln zł (co stanowiło 360,8 proc. planowanych dochodów), a pod koniec 2017 r. było to 46,914 mln zł (czyli 437,3 proc. dochodów).

Z opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie wynika, że gmina nie ma żadnych perspektyw finansowych na realizację inwestycji, a w rezultacie na rozwój gospodarczy i społeczny. Wobec wójta i byłego skarbnika prokuratura skierowała akt oskarżenia za doprowadzenie gminy do takiej sytuacji. Ze względu na olbrzymie zadłużenie, w styczniu 2016 r. decyzją premiera w Ostrowicach ustanowiono Zarząd Komisaryczny.

Biorąc po uwagę te okoliczności przygotowano projekt ustawy, która pozwala instytucjom państwowym uregulować sytuację finansową po likwidacji gminy Ostrowice. Obecnie dostępne instrumenty finansowe nie dają żadnej możliwości efektywnego wsparcia finansowego przez budżet państwa gminy (gmin) przejmującej olbrzymie długi innej jednostki terytorialnej. 1 stycznia 2019 r. rozporządzeniem Rady Ministrów gmina Ostrowice przestanie istnieć, a jej dotychczasowy obszar zostanie włączony do sąsiednich gmin lub gminy. Nastąpi to po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.

Zgodnie z projektem ustawy, mienie Ostrowic nieodpłatnie przejmie gmina (lub gminy), do której jednostka zostanie włączona. Nie zostaną one obarczone jej długami, czyli nie będą ponosić odpowiedzialności za jej zobowiązania. Wierzyciele gminy Ostrowice będą mogli zgłaszać swoje wierzytelności wojewodzie zachodniopomorskiemu – w ciągu 3 miesięcy – który będzie je analizował i weryfikował. Wierzytelności niezgłoszone w tym terminie wygasną. 

W przypadku uznania wierzytelności, wierzyciele będą informowani przez wojewodę o kwocie jaka im przypada. Informacja ta będzie kierowana do wierzycieli w I kwartale 2020 r. W przypadku kwestionowania tej informacji wierzyciele będą mogli skierować sprawę do sądu okręgowego w ciągu 14 dni. W sprawach należności i zobowiązań gminy Ostrowice Skarb Państwa będzie reprezentowany przez Prokuratorię Generalną RP.

Projekt zakłada, że organy gminy Ostrowice zostaną rozwiązane oraz wygasną mandaty wójta i radnych. Wybory do organów gminy (lub gmin), której terytorium zostanie powiększone w wyniku zniesienia gminy Ostrowice, zostaną przeprowadzone z wyborami samorządowymi w 2018 r.

Zgodnie z przedkładaną propozycją, gmina (gminy), do której zostanie włączony obszar Ostrowic, nabędzie wszystkie prawa wynikające z zezwoleń, koncesji oraz innych wcześniej wydanych aktów administracyjnych.

Ustawa ma obowiązywać po 14 dniach od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.