Rząd chce pomóc Polakom w pokryciu części kosztów związanych ze wzrostem cen na rynkach paliw i energii – w tym kosztów ogrzewania. Chodzi o ograniczenie wzrostu cen ciepła i kosztów podgrzania ciepłej wody dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej, poprzez wprowadzenie programu „ciepło z rekompensatą”. Natomiast Polacy ogrzewający swoje domy m.in. gazem, peletem drzewnym, drewnem kawałkowym czy olejem opałowym, otrzymają jednorazowe wsparcie finansowe w postaci dodatku. Na nowe rozwiązania rząd przeznaczy 10 mld zł w latach 2022-2023.

Wzrost cen energii i jej nośników spowodowany jest agresją Rosji na Ukrainę. Rozpoczęta wojna oraz działania rosyjskiego Gazpromu wpłynęły negatywnie na wysokość i nieprzewidywalność cen gazu i innych surowców energetycznych. 

Dodatek dla gospodarstw domowych

• Gospodarstwa domowe, których główne źródło ciepła zasilane jest peletem drzewnym, drewnem kawałkowym, skroplonym gazem LPG lub olejem opałowym, otrzymają jednorazowe wsparcie finansowe w formie dodatku. Warunkiem jego otrzymania będzie potwierdzenie uzyskania wpisu lub zgłoszenie źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków. 
• Jednorazowy dodatek dla gospodarstw domowych wyniesie:
  • 3000 zł – w przypadku, gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł na paliwo stałe zasilany peletem drzewnym albo innym rodzajem biomasy,
  • 2000 zł – w przypadku, gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł olejowy,
  • 1000 zł – w przypadku, gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia albo piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane drewnem kawałkowym,
  • 500 zł – w przypadku gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG.
• W przypadku złożenia wniosku przez więcej niż jednego członka gospodarstwa, dodatek przyznawany będzie temu z wnioskodawców, który złożył wniosek jako pierwszy.
• Wniosek o dodatek będzie można złożyć do 30 listopada 2022 r. Gmina na rozpatrzenie wniosku oraz wypłatę dodatku będzie miała maksymalnie miesiąc.

Dodatek dla podmiotów wrażliwych

• Dodatek dla podmiotów wrażliwych będzie przysługiwał tym jednostkom, które ponoszą koszty zakupu węgla kamiennego, brykietu lub peletu zawierających co najmniej 85% węgla kamiennego, peletu drzewnego, a także innego rodzaju biomasy, gazu skroplonego LPG lub oleju opałowego – wykorzystywanych na cele ogrzewania, w związku z wykonywaniem przez te podmioty ich działalności statutowej. Chodzi m.in. o szpitale, szkoły, żłobki, jednostki organizujące pomoc społeczną, noclegownie czy instytucje kultury.
• Dodatek dla podmiotów wrażliwych przyznawany będzie jednorazowo na wybrane źródło ciepła. 
• Wysokość dodatku pokryje 40% wzrostu kosztów ogrzewania na sezon (wyliczone na podstawie średniej ceny i ilości zużytego paliwa w latach 2020 i 2021).
• Wniosek o dodatek będzie można złożyć do 30 listopada 2022 r. Gmina na rozpatrzenie wniosku oraz wypłatę dodatku będzie miała maksymalnie miesiąc.

Ciepło z rekompensatą

• Ograniczony zostanie wzrost cen ciepła i kosztów podgrzania ciepłej wody dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej, m.in. szpitali czy szkół. Chodzi o pokrycie części kosztów odbiorców ciepła wobec przedsiębiorstw energetycznych, które prowadzącą działalność w zakresie wytwarzania ciepła, przez tzw. rekompensaty. 
  • Wprowadzony zostanie mechanizm, polegający na ustaleniu przez wytwórcę ciepła określonego poziomu średnich cen dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej.
  • Średnia cena z rekompensatą zostanie ustalona na:
    • 150,95 zł/GJ dla ciepła wytwarzanego na podstawie gazu ziemnego lub oleju opałowego;
    • 103,82 zł/GJ dla ciepła wytwarzanego w pozostałych źródłach.
  • W przypadku, gdy w systemie ciepłowniczym występują źródła ciepła, które wykorzystują jednocześnie różne paliwa, średnia cena wytwarzania ciepła będzie określana proporcjonalnie do procentowego udziału danego źródła. 
  • Przedsiębiorstwom wytwarzającym ciepło i stosującym średnią cenę wytwarzania ciepła z rekompensatą wobec gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej, będzie przysługiwała tzw. rekompensata. Dzięki rozwiązaniu, ograniczony zostanie wzrost cen ciepła i kosztów podgrzania ciepłej wody dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej.
  • Wsparcie będzie obowiązywało na cały sezon grzewczy, tj. od października 2022 r. do 30 kwietnia 2023 r.

Możliwość odstąpienia od norm jakościowych dla paliw stałych

• Wprowadzona zostanie możliwość czasowego – nie dłuższego niż 24 miesiące – odstąpienia od norm jakościowych dla paliw stałych. Będzie to możliwe, jeżeli na rynku wystąpią nadzwyczajne zdarzenia, skutkujące zmianą warunków zaopatrzenia w paliwa stałe. 
• Odstąpienie od norm jakościowych nie będzie dotyczyć mułów, flotokoncentratów oraz węgla brunatnego. Działanie to ma na celu przede wszystkich dopuszczenie paliw typu miały, które są dozwolone do użycia w instalacjach o mocy powyżej 1 MW.

Dotychczasowe działania osłonowe rządu

• Wprowadzony został jednorazowy dodatek węglowy, który wynosi 3 tys. zł. Wsparcie finansowe wspomaga budżety domowe, dla których głównym źródłem ciepła jest węgiel lub paliwa węglopochodne.
• Działania osłonowe podjęte zostały w ramach Tarczy Antyinflacyjnej. Pakiet ochronny przewiduje czasowe zmniejszenie obciążeń podatkowych w obrębie energii elektrycznej, gazu ziemnego, ciepła czy też paliw od początku 2022 r. Chodzi o obniżkę m.in. podatku VAT na energię elektryczną i ciepło do 5%, podatku VAT na gaz ziemny do 0%, a także zwolnienie z podatku akcyzowego energii elektrycznej zużywanej w gospodarstwach domowych (a dla pozostałych odbiorców, w związku z ograniczeniami wynikającymi z prawa europejskiego, ograniczono jej wysokość do minimalnego dozwolonego poziomu – 4,6 zł/MWh).
• Wprowadzony został dodatek osłonowy, który zapewnia wsparcie dla ok. 6,84 mln gospodarstw domowych w Polsce, w pokryciu części kosztów energii oraz w pokryciu powiązanych z nimi rosnących cen żywności i usług. Dodatek osłonowy przysługuje osobie w jednoosobowym gospodarstwie domowym, której wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu nie przekracza 2100 zł oraz osobie w gospodarstwie wieloosobowym, w którym wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu nie przekracza 1500 zł na osobę.
• Dla najbardziej wrażliwych odbiorców gazu ziemnego opracowano również kompleksowy mechanizm wprowadzany ustawą o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na rynku gazu, która weszła w życie 29 stycznia 2022 r. Ustawa zamraża na rok ceny gazu ziemnego na poziomie cen zatwierdzonych przez Prezesa URE pod koniec ubiegłego roku. Oznacza to, że pomimo znacznie wyższych wzrostów cen paliwa gazowego, wzrosty tych cen dla odbiorców objętych ochroną taryfową będą ograniczone.
• Ustawa poszerza także katalog podmiotów korzystających z ochrony taryfowej cen. Prócz gospodarstw domowych, w tym w budynkach wielolokalowych, uprawnione do niej będą również kluczowe instytucje, w tym szpitale, jednostki edukacyjne, kościoły czy ośrodki pomocy społecznej. Ustawa zapewnia również wszystkim spółdzielniom i wspólnotom, które dotychczas z różnych przyczyn nie korzystały z ochrony taryfowej, transparentny i prosty mechanizm pozwalający, z mocą wsteczną, na obniżenie wysokości rachunków za gaz ziemny.
• W celu ochrony odbiorców domowych i strategicznych instytucji pożytku publicznego przedłużono ochronę taryfową Prezesa URE do 31 grudnia 2027 r. Tym samym zostanie zagwarantowane, że taryfy dla tych odbiorców będą odzwierciedlać koszty uzasadnione działalności – w tym uzasadnione koszty pozyskania paliw gazowych. W dalszym ciągu ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych są również zatwierdzane przez Prezesa URE.

Nowe przepisy maja wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.