Ustawa pozwoli na uruchomienie gruntów, które do tej pory nie były brane pod uwagę przy budownictwie mieszkaniowym. Chodzi np. o grunty rolne w administracyjnych granicach miast, a także o obszary, które w przeszłości były wykorzystywane, jako tereny kolejowe, wojskowe czy produkcyjne. Dzięki temu pod budownictwo mieszkaniowe będą mogły być wykorzystane tereny wyposażone w niezbędną infrastrukturę i spełniające standardy urbanistyczne. Dla nabywców i najemców oznacza to niższe ceny mieszkań i zwiększenie ich dostępności, także w gminach, w których nie budują deweloperzy.

Ustalenie lokalizacji inwestycji będzie następować w uchwale rady gminy, a mieszkańcy będą mogli wyrażać opinie i zgłaszać uwagi wobec zaproponowanej lokalizacji inwestycji.

W ustawie ustalono standardy, jakim muszą odpowiadać inwestycje mieszkaniowe, np.:

• dostęp inwestycji mieszkaniowej do drogi publicznej ma być odpowiedni do potrzeb obsługi komunikacyjnej oraz zapewniać miejsce realizacji infrastruktury technicznej;
• zapewniony ma być dostęp inwestycji do placówek powszechnej edukacji w odległości nie większej niż 3 km, a w miastach, w których liczba mieszkańców przekracza 100 tys. – nie większej niż 1,5 km, zgodnie z zapotrzebowaniem obliczonym każdorazowo w odniesieniu do liczby mieszkańców, ustalonej w oparciu o specjalny wskaźnik określony w projekcie;
• zapewniony ma być dostęp do przystanku publicznego transportu zbiorowego w odległości nie większej niż 1 km, a w miastach, w których liczba mieszkańców przekracza 100 tys. – 0,5 km.

Samorząd będzie miał prawo zwiększyć lub zmniejszyć wymagane od inwestora standardy, ale tylko do 50 proc. założonych wskaźników – określając w uchwale lokalne standardy urbanistyczne. W standardach tych gmina będzie mogła określić również liczbę miejsc parkingowych niezbędnych dla obsługi realizowanej inwestycji mieszkaniowej i towarzyszącej oraz obowiązek zapewnienia dostępu do sieci ciepłowniczej.

Spełnienie standardów będzie weryfikowane w procesie inwestycyjno-budowlanym na etapie poddania wniosku inwestora uproszczonej procedurze planistycznej przed uzyskaniem zgody gminy oraz na etapie dopuszczenia zakończonej inwestycji do użytkowania.
W efekcie nastąpi ograniczenie powstawania zabudowy substandardowej, czyli  pozbawionej dostępu do niezbędnej infrastruktury. Pozwoli to również zapobiegać powstawaniu tzw. dzielnic „sypialni” oraz obszarów, na których zamieszkiwanie może prowadzić do niekorzystnych skutków społecznych, w tym wykluczenia społecznego.

Rada gminy będzie musiała wydać uchwałę w terminie 60 dni od złożenia przez inwestora wniosku (z możliwością wydłużenia o dodatkowe 30 dni). Rada będzie mogła także ustalić lokalizację inwestycji mieszkaniowej, której realizacja w normalnym trybie wymagałaby zmiany planu miejscowego albo nie mogłaby dojść do skutku.

Aby przyspieszyć proces przygotowania inwestycji mieszkaniowych, co do zasady zrezygnowano z uzyskiwania uzgodnień na rzecz opinii. Rozwiązanie to zapobiegnie przewlekłości dokonywanych (wymaganych) uzgodnień, a jednocześnie w sposób radykalny przyspieszy proces inwestycyjny.

Zaproponowano przeniesienie obowiązku uzyskania ewentualnej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na etap przed złożeniem wniosku o ustalenie lokalizacji. W ten sposób zostanie dokonana rzetelna ocena, czy inwestycja może wpłynąć na środowisko, a procedura ta zostanie ograniczona do jednego etapu.

Dzięki przyjętym rozwiązaniom, osoby z niepełnosprawnościami będą miały zapewniony łatwiejszy dostęp do budynków mieszkalnych. Dodatkowo, wprowadzono wymóg dostosowania określonej liczby mieszkań do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Zaproponowane przepisy zakładają również usprawnienie procedury uzyskiwania zgody wodnoprawnej, która będzie wydawana w terminie nie dłuższym niż 30 dni.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.