{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD208","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Po przemianie ustrojowej w 1989 r. rozwój sektora kultury nie był tak dynamiczny, jak można by tego oczekiwać po uwolnieniu się od komunistycznej cenzury i zagwarantowaniu wykonawcom artystycznej niezależności. Nieprecyzyjne i niejasne regulacje prawne oraz stopniowa utrata dostępu artystów do podstawowych zdobyczy cywilizacyjnych – takich jak prawo do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych – to okoliczności oddalające nasz kraj od tych, które prowadzą świadomą i aktywną politykę kulturalną.\nDostęp do dóbr kultury oraz swoboda działalności artystycznej to szczególnie ważne aspekty funkcjonowania społeczeństwa, determinujące wiele aspektów życia, łącznie z dynamiką wzrostu ekonomicznego i zamożności obywateli – obydwa te prawa zapewnia Konstytucja RP (odpowiednio w art. 6 i 73), która jednocześnie gwarantuje wszystkim obywatelom dostęp do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (odpowiednio art. 67 i 68).\nOcena obecnego stanu kultury polskiej wskazuje, że ww. normy konstytucyjne nie są wypełniane w sposób należyty. Dostęp do dóbr kultury ma często charakter wyspowy, a oferta kulturalna w mniejszych miejscowościach jest niewystarczająca.\nW Polsce liczba osób zawodowo wykonujących działalność artystyczną to łącznie z absolwentami szkolnictwa artystycznego ok. 67 000, a sytuacja ekonomiczna większości z nich jest trudna lub bardzo trudna. Około 60% ma przychody poniżej średniej krajowej, a ok. 30% poniżej minimalnego wynagrodzenia, z czego zmuszeni są samodzielnie opłacać ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jednocześnie dedykowany im system ubezpieczeń wymaga opłacania wyższych składek ubezpieczeniowych niż w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą (mimo że i artystów, i przedsiębiorców obowiązują identyczne składki bazowe, to ci pierwsi pozbawieni są choćby ulg na start, ulg przyznawanych mikroprzedsiębiorcom itp.). Ponieważ jedynie mniej niż 13,9% tej grupy zawodowej pozostaje w stosunku pracy, duża część artystów albo w ogóle nie jest ubezpieczona, albo korzysta z ubezpieczenia przez pracodawcę członka rodziny, albo uczestniczy w patologicznych rozwiązaniach z zakresu „szarej strefy” (np. poprzez zawieranie fikcyjnych umów). Na specyfikę zawodów artystycznych w tym zakresie zwrócił uwagę Parlament Europejski w Rezolucji z 7 czerwca 2007 w sprawie społecznego statusu artystów, w której zaapelował do państw członkowskich o wdrożenie rozwiązań umożliwiających m.in. zabezpieczenie socjalne artystów i ich ubezpieczenie zdrowotne.\nSkala, intensywność i fundamentalny charakter postulatów licznych środowisk artystycznych (niezależnie od preferowanych języków sztuki, głoszonych światopoglądów czy sympatii politycznych) skłoniły kierownictwo MKiDN do zorganizowania ogólnopolskiej debaty pod nazwą Ogólnopolskiej Konferencji Kultury (OKK).\nOgólnopolska Konferencja Kultury była największym tego typu przedsięwzięciem w historii prowadzenia polityki kulturalnej w Polsce. W jej ramach do debaty zaproszono reprezentantów wszystkich środowisk artystycznych i profesji (muzyki, tańca, teatru, sztuk plastycznych i sztuk ludowych, z poszerzeniem o literaturę i sztuki filmowe), zapewniając pełną reprezentatywność zawodów artystycznych. Obrady odbyły się w różnych regionach kraju (od Rzeszowa po Szczecin, od Wrocławia po Olsztyn), oddano głos przedstawicielom zarówno samych artystów, organizacji twórczych oraz instytucji kultury, jak i samorządów terytorialnych, urzędów czy biznesu, a także zagwarantowano powszechność dyskusji (w sesjach konferencji wystąpiło ponad 300 osób reprezentujących ponad 230 podmiotów).\nRównolegle z debatą w ramach OKK zamówiono badanie liczebności oraz zatrudnienia i przychodów artystów, przeprowadzone przez niezależny zespół badawczy Uniwersytetu SWPS pod kierunkiem prof. Doroty Ilczuk. W badaniu, oprócz analizy dostępnych danych, zastosowano metodę anonimowych obszernych ankiet. Uzyskano rekordową liczbę ponad 5 tysięcy ankiet (próba wyniosła niemal 8% całej populacji), co stało się podstawą do świadomego modelowania projektowanych rozwiązań oraz określania skutków regulacji.\nZ badań wynika następująca szacunkowa liczebność poszczególnych profesji artystycznych:\n1. film 3 580 osób,\n2. literatura 2 830 osób,\n3. muzyka 19 100 osób,\n4. taniec 2 380 osób,\n5. teatr 5 750 osób,\n6. sztuki plastyczne 12 005 osób,\n7. twórczość ludowa 1 475 osób,\n8. architektura 12 500 osób,\n9. interdyscyplinarne 350 osób.\nZgromadzone dane potwierdziły duże zróżnicowanie przychodów w ramach całej grupy zawodowej: bardzo wysokie zarobki pojedynczych osób (maksymalnie 1% przypadków) i pozostawanie poniżej granicy ubóstwa przez niemal 1/3 artystów, czego konsekwencję stanowi wyłączenie tych ostatnich z dostępnego systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.\nW efekcie przeprowadzonej konferencji, dalszych konsultacji i badań opracowano nowy akt prawny, kompleksowo regulujący kwestie dotyczące artystów zawodowych. Ustawa o uprawnieniach artysty zawodowego m.in.:\n1) definiuje kategorię artystów zawodowych i ich działalność, a także ich uprawnienia, umożliwiając precyzyjne dostosowanie rozwiązań do ich potrzeb,\n2) reguluje procedury uzyskania, poświadczania i utrwalania uprawnień artysty zawodowego na podstawie dorobku potwierdzonego przez organizacje reprezentatywne dla środowisk artystycznych lub wykształcenia artystycznego, a także przychodów z działalności artystycznej,\n3) określa zasady dostępu artystów do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych dostosowane do funkcjonowania systemu ubezpieczeń (każdy artysta, który nie ma tytułu z innego źródła, np. działalności gospodarczej czy stosunku pracy, opłaca składki na poziomie tych odpowiadających płacy minimalnej),\n4) tworzy dedykowany fundusz wsparcia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne dla najmniej zarabiających osób mających uprawnienia artysty (dopłaty od 20% do 80% wysokości składek),\n5) wskazuje źródła finansowania ww. funduszu (głównym źródłem są środki pozabudżetowe, przy gwarancji budżetu państwa),\n6) wprowadza Kartę Artysty (na wzór Karty Dużej Rodziny) umożliwiającą tworzenie pakietów, udogodnień, ulg i ofert adresowanych do tej grupy społecznej,\n7) ustanawia operatora, tj. Polską Izbę Artystów – podmiot funkcjonujący we wspomnianej formule typu quango, będący państwową osobą prawną – w której Radzie zasiądą przedstawiciele organizacji reprezentujących artystów, ministerstwa kultury i pracy oraz ZUS.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań ujętych w projekcie","value":"W trakcie prac nad ustawą rozważane były różne modele działań i narzędzi interwencji. Model objęcia artystów analogicznymi ulgami jak mikroprzedsiębiorców, z zachowaniem 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu uznano za nietrafny, m. in. ze względu na jego zbytnią uciążliwość. Artyści nie prowadzą profesjonalnej księgowości i gdyby mieli się na nią zdecydować, dużo bardziej opłacalne byłoby prowadzenie działalności gospodarczej dającej wiele koszyści w tym m. in. opodatkowanie liniowe, możliwość wliczania do kosztów prowadzonej działalności szeregu kosztów itp. Z kolei model interwencji polegający na całkowitym ubezpieczeniu artystów przez państwo został odrzucony jako zbyt drogi i nakładający na państwo zbyt wiele zadań.\nZdecydowano się na rozwiązania kompromisowe, czyli włączenie artystów do powszechnego systemu ubezpieczeń z jednoczesnym zapewnienie im mechanizmu wsparcia przy opłacaniu składek.\nProponuje się uchwalenie ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego, która m.in.:\n1. definiuje artystów zawodowych i ich uprawnienia, umożliwiając precyzyjne dostosowanie narzędzi do potrzeb tej grupy zawodowej i społecznej\n2. reguluje procedury potwierdzania i aktualizacji uprawnień artysty zawodowego na podstawie wykształcenia artystycznego lub dorobku potwierdzonego przez organizacje reprezentatywne dla środowisk artystycznych, a także przychodów z działalności artystycznej\n3. określa zasady dostępu artystów zawodowych z uprawnieniami do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych „transparentne” dla systemu ubezpieczeń (każdy artysta, który nie ma innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, opłaca składki na poziomie tych odpowiadających płacy minimalnej)\n4. tworzy dedykowany fundusz wsparcia składek na ubezp. społ. i zdrowotne dla najmniej zarabiających osób posiadających status artysty. Artystom zawodowym, opłacającym składki na ubezpieczenia emerytalne, chorobowe, rentowe i zdrowotne z tytułu posiadania aktualnych uprawnień artysty zawodowego których przeciętny miesięczny dochód (ze wszystkich źródeł, nie tylko działalności artystycznej) był niższy niż 80% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, przyznaje się na wniosek Dopłatę. Do wyliczanego przeciętnego wynagrodzenia będą wliczane wszystkie uzyskiwane dochody, a nie tylko te z działalności artystycznej. Jest to podyktowane tym, by wsparcie państwa uzyskiwały wyłącznie osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej, uniemożliwiającej samodzielne opłacanie składek. Dopłata ma wynosić od 20% do 80% obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, liczonych od podstawy ich wymiaru nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie. Konkretna wysokość dopłaty jest uzależniona od uzyskiwanego w poprzednim roku przeciętnego miesięcznego przychodu i będzie wpłacana bezpośrednio na numer rachunek składkowy płatnika. Pozostałą część składki obowiązany będzie opłacać artysta zawodowy.\n5. określa źródła finansowania ww. funduszu (głównym źródłem są środki pozabudżetowe z tzw. opłaty reprograficznej, jeżeli pozyskane środki będą niewystarczające będą uzupełniane one dotacją celową z budżetu państwa)\n6. tworzy mechanizm karty artysty (na wzór Karty Dużej Rodziny) umożliwiający tworzenie pakietów, udogodnień, ulg i ofert adresowanych dla tej grupy społecznej\n7. tworzy operatora – Polską Izbę Artystów – państwową osobę prawną, w której Radzie zasiądą przedstawiciele organizacji reprezentujących artystów, ministerstw kultury i pracy, oraz ZUS.\nProjektowana ustawa umożliwia wyodrębnienie artystów zawodowych z potwierdzonymi uprawnieniami jako oddzielnej grupy zawodowej i dostosowanie rozwiązań, również pozaustawowych, odpowiadających ich potrzebom. Polska Izba Artystów może (i powinna) negocjować z ubezpieczycielami, organizatorami, instytucjami kultury, samorządami i innymi podmiotami rozwiązania odpowiadające na najbardziej pilne potrzeby nie obciążając rządu (organizacja) i budżetu państwa (finanse). Izba będzie niewielką państwową osobą prawną, zatrudniającą do 40 osób. Taka liczba jest podyktowana koniecznością zapewnienia aparatu administracyjnego niezbędnego do wydawania kilkudziesięciu tysięcy decyzji rocznie.\nUstawa jest „transparentna” dla systemu ubezpieczeń społecznych, jedyną zmianą jest obniżenie limitu opłacanych składek do wysokości odpowiadającej płacy minimalnej (co dotyczy znikomej liczby osób). W efekcie spodziewane jest zwiększenie wpływów na konta ubezp. społ. tej grupy zawodowej, gdyż obecnie poważna jej część w ogóle nie opłaca składek (ubezpieczenie przez rodzinę, szara lub wręcz czarna strefa [fikcyjne umowy]).","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MKiDN","value":"MKiDN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Wanda Zwinogrodzka Podsekretarz Stanu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MKiDN","value":"MKiDN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"III kwartał 2023 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 21 listopada 2023 r. ","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Zrealizowany","value":"Zrealizowany"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}