Projekt ustawy tworzy podstawy do funkcjonowania nowego mechanizmu finansowania badań naukowych i prac rozwojowych oraz ich komercjalizacji – Funduszu Polskiej Nauki. Powstanie tego Funduszu to jeden ze sposobów rozwiązania  problemu niskiej komercjalizacji innowacyjnych pomysłów, które powinny znaleźć zastosowanie w produkcji innowacyjnych produktów, konkurencyjnych na rynkach: krajowym i zagranicznych. Rozwiązania zawarte w projekcie ustawy wpisują się w realizację Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.).

Z Funduszu, który  powstanie w Banku Gospodarstw Krajowego (BGK), finansowana będzie nowatorska formuła współpracy naukowej: wirtualny instytut badawczy (WIB). Ma to być innowacyjna forma współpracy wyselekcjonowanych zespołów badawczych – konkurencyjnych na poziomie międzynarodowym – prowadzących działalność naukową w różnych obszarach, ale zorientowaną na komercjalizację, czyli sprzedaż efektów badań, które mogą znaleźć zastosowanie w ważnych dla Polaków obszarach życia społeczno-gospodarczego. Firmy z branży, w której będzie funkcjonował wirtualny instytut badawczy (w szczególności z sektora, mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw) będą mogły szybciej się rozwijać dzięki transferowi wiedzy z zespołów badawczych.

Fundusz zostanie dofinansowany przez BGK kwotą 500 mln zł (poprzez obniżenie funduszu statutowego BGK). Środki Funduszu będą mogły pochodzić również m.in. z dotacji celowych budżetu państwa (przez pierwszych 10 lat nie przewidziano obciążenia budżetu tym celem), środków zagranicznych (niepodlegających zwrotowi), wpływów z komercjalizacji wyników pracy zespołów badawczych oraz darowizn i zapisów. Nadzór nad gospodarowaniem środkami Funduszu będzie sprawować Rada Nadzorcza BGK. Fundusz będzie zapewniał stabilne finansowanie w perspektywie długookresowej: w założeniu do 10 lat, w cyklach 5-letnich – po dokonaniu oceny wydatkowania dotychczas przyznanych środków oraz osiągnięciu zakładanych celów naukowych.

Środki Funduszu będą przekazywane na finansowanie badań prowadzonych w formie wirtualnego instytutu badawczego, w obszarach wskazanych – przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii ministra od spraw gospodarki –  w szczególności w zakresie określonym w  Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. W pierwszej kolejności tego typu finansowanie będzie realizowane w obszarze szeroko rozumianej biotechnologii. W rezultacie sposób funkcjonowania WIB będzie odbiegał od przyjętego sposobu finansowania badań w Polsce – środki finansowe przeznaczane będą na tworzenie i rozwój zespołów badawczych, które będą realizowały badania wpisujące się w ustaloną agendę badawczą, ale będą zlokalizowane w różnych jednostkach naukowych w Polsce.

Zgodnie z projektem, minister będzie wskazywał podmiot zarządzający wirtualnym instytutem badawczym, którym może być: 1) PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii Spółka z o.o. (jest to jednoosobowa spółka Skarbu Państwa z odpowiednim zapleczem laboratoryjnym i potencjałem organizacyjnym do koordynowania prac zespołów badawczych, m.in. w obszarze biotechnologii) albo 2) podmiot wybrany w otwartym konkursie ofert (jego zadaniem będzie m.in. organizacja i przeprowadzanie otwartych konkursów ofert na wyłonienie zespołów badawczych oraz nadzór nad realizacją zadań przez te zespoły i prawidłowością wydatkowania środków z Funduszu). Minister będzie zawierał z podmiotem zarządzającym umowę o zarządzanie wirtualnym instytutem badawczym.

Ustawa ma obowiązywać po 14 dniach od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.