Projekt ustawy przewiduje zmiany w przepisach dotyczących spraw rozpoznawanych
w trybie Konwencji haskiej. Chodzi o kwestie związane z uprowadzeniem dziecka
za granicę. W razie wniesienia przez właściwy organ skargi kasacyjnej nowe przepisy umożliwią wstrzymanie z urzędu wykonania prawomocnego postanowienia sądu, które nakazuje, aby dziecko wróciło do państwa miejsca stałego pobytu.

Obecnie zdarzają się sytuacje, gdy zarówno przed wniesieniem skargi kasacyjnej, jak
i w czasie jej rozpoznawania przez Sąd Najwyższy następuje wykonanie prawomocnego orzeczenia nakazującego powrót dziecka do państwa miejsca stałego pobytu, w ramach prowadzonego postępowania. Taka sytuacja miała m.in. miejsce w jednej ze spraw, w której 9 sierpnia 2021 r. Prokurator Generalny skierował skargę kasacyjną, a już 18 sierpnia 2021 r. dziecko zostało przymusowo odebrane matce i wraz z ojcem powróciło do miejsca stałego pobytu w Norwegii. Wniesiona skarga kasacyjna okazuje się w takich sprawach bezprzedmiotowa wobec wykonania orzeczenia wydanego na gruncie Konwencji haskiej.

Tego typu zdarzenia wymagają zmiany obowiązujących przepisów. Chodzi tu przede wszystkim o zabezpieczenie dobra dziecka, zapewnienia mu poczucia bezpieczeństwa i poszanowanie jego godności i nietykalności.

Najważniejsze rozwiązania

• Wprowadzona zostanie instytucja obligatoryjnego wstrzymania z urzędu wykonania prawomocnego postanowienia sądu, które nakazuje w określonym terminie zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca stałego pobytu, w razie wniesienia skargi kasacyjnej przez uprawniony organ.
• W sprawach o odebranie dziecka na podstawie Konwencji haskiej, na żądanie Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Dziecka lub Rzecznika Praw Obywatelskich zgłoszone do sądu II instancji, wykonanie postanowienia zostanie wstrzymane. Termin na zgłoszenie żądania nie będzie mógł przekroczyć 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia. W przypadku określenia przez sąd krótszego terminu na powrót dziecka, uprawnione podmioty będą zmuszone do szybszego zgłoszenia żądania.
• Na złożenie skargi kasacyjnej skutkującej wstrzymaniem wykonania postanowienia Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Dziecka lub Rzecznik Praw Obywatelskich będą mieli 2 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Wniesienie skargi kasacyjnej w tym terminie przedłuży z mocy prawa wstrzymanie wykonania postanowienia do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego. Niewniesienie skargi spowoduje, że wstrzymanie ustanie.
• Wniesienie skargi nadzwyczajnej w sprawie o odebranie dziecka na podstawie Konwencji haskiej będzie wstrzymywało z mocy prawa wykonanie postanowienia do czasu zakończenia postępowania z tej skargi.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.