UD171

Projekty ustaw

D – pozostałe projekty

Celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie rozwiązań odciążających sądy wieczystoksięgowe i przyśpieszenie postępowań wieczystoksięgowych, które służyć będą przede wszystkim obywatelom.
Nowelizacja ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2024 r. poz. 1001, dalej: ustawa o notariacie) i ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2023 r. poz. 1984, z późn. zm., dalej: ukwh) umożliwi składanie przez spadkobierców lub zapisobierców windykacyjnych za pośrednictwem notariuszy, przy użyciu systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, wniosków o wpis do księgi wieczystej w celu ujawnienia przejścia prawa własności nieruchomości wskutek dziedziczenia, stwierdzonego aktem poświadczenia dziedziczenia. Pośrednictwo notariusza, który aktualnie jest obowiązany do składania wniosku o wpis wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (art. 6264 § 1 k.p.c. w zw. z art. 91 § 4 i nast. ustawy o notariacie) jest dla obywatela bardzo wygodne, gdyż notariusz pobiera należną od strony czynności opłatę sądową od wniosku o wpis i przekazuje ją do sądu oraz wypełnia za stronę wniosek o wpis i wstępnie weryfikuje dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Postulowane rozwiązanie przyśpieszy i ułatwi procedurę ujawniania przedmiotowych zmian w księgach wieczystych.

Obowiązujący art. 36 ust. 1 ukwh stanowi, że „sądy, organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego oraz notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta”. W tak ograniczonym zakresie przedmiotowym przepis ten służy jedynie aktualizacji wpisów do księgi wieczystej, nie stanowi jednak instrumentu upowszechnienia systemu ksiąg wieczystych. Obarczenie notariuszy sporządzających akty poświadczenia dziedziczenia obowiązkiem zawiadomienia sądu wieczystoksięgowego o zmianie właściciela nieruchomości nastąpiło w ustawie z dnia 20 czerwca 2009 r. – o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw. Mimo, że akt poświadczenia dziedziczenia, podobnie jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie obejmuje zasadniczo ustalenia zmiany stanu prawnego nieruchomości spadkowych z tej racji, że w ogóle pomija się w nim wskazywanie przedmiotów spadku, to zasadne jest stworzenie możliwości złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej na żądanie spadkobiercy lub zapisobiercy windykacyjnego. Możliwość złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej obejmie spadkobierców dziedziczących z ustawy gospodarstwo rolne (dotyczy spadków otwartych przed dniem 14 lutego 2001 r.), osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, a także spadkobierców dziedziczących nieruchomość wchodzącą w skład masy spadkowej. Obecnie notariusz stwierdza w poświadczeniu dziedziczenia zmianę własności nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w razie dziedziczenia z ustawy spadku otwartego przed dniem 14 lutego 2001 r. oraz stwierdza zmianę własności nieruchomości objętej zapisem windykacyjnym. Zatem jedynie w tych okolicznościach notariusz zawiadamia sąd wieczystoksięgowy, z zachowaniem wymagań art. 36 ust. 1 ukwh, o stwierdzonej zmianie własności nieruchomości. Zmiany w ustawie o notariacie zmierzają do dodania brakującej obecnie podstawy prawnej dla notariusza do zbadania i ustalenia, czy w skład spadku wchodzą nieruchomości należące przed otwarciem spadku do spadkodawcy, a następnie na żądanie spadkobiercy lub zapisobiercy windykacyjnego złożenie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wniosku o ujawnienie ich praw w księdze wieczystej.
Dodatkowo podkreślić należy, że w związku z tym, iż księgi wieczyste prowadzi się w celu zabezpieczenia obrotu nieruchomościami, a rejestr prowadzony jest w celu zobrazowania aktualnego stanu prawnego nieruchomości, to efektem wprowadzonych zmian związanych z możliwością składania przez notariuszy wniosków do księgi wieczystej po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia, będzie transparentność i pewność aktualności wpisów w księdze wieczystej.

MS

Zuzanna Rudzińska-Bluszcz Podsekretarz Stanu,
Arkadiusz Myrcha Sekretarz Stanu

MS

II kwartał 2025 r. - ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 1 lipca 2025 r.

Zrealizowany