W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UC33","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UC{#UC_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"C – projekty implementujące UE","value":"C – projekty implementujące UE"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"1. Projekt wprowadzając zmiany w poszczególnych ustawach ma na celu wsparcie przedsięwzięć prośrodowiskowych prowadzonych zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym, w szczególności mając na uwadze działania dotyczące adaptacji do zmian klimatu, poprawy jakości powietrza oraz usprawnienia systemu zarządzania emisjami.\nUstawa wpisuje się w realizację priorytetów ogłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów do realizacji przez Rząd RP w obecnej kadencji.\n2. Kwestie związane z adaptacją do zmian klimatu ujęte zostały także w krajowych dokumentach strategicznych tj.:\nPolityce ekologicznej państwa 2030 – strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej, Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030, Krajowej Polityce Miejskiej 2030 oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpoczęło także proces aktualizacji dokumentu pn. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030.\n3. Część zagadnień, które były wynikiem ww. prac analitycznych i wymagały podjęcia procesu legislacyjnego, były już procedowane w ramach projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (UD246 i UD8). W dniu 24 stycznia 2024 r. Rada Ministrów zdecydowała o wycofaniu 14 projektów ustaw, które zostały skierowane do Sejmu RP przez Rząd RP w okresie od dnia 21 listopada do dnia 8 grudnia 2023 r., w tym ww. projektu ustawy. W dniu 30 stycznia 2024 r. rozpoczęty został ponowny proces legislacyjny dotyczący ww. projektu ustawy.\n4. Zakres projektowanej interwencji wymaga podjęcia procesu legislacyjnego. Projektowane narzędzia interwencji są odpowiedzią na zidentyfikowane problemy polegające na:\n1) niewielkiej liczbie miast posiadających opracowane miejskie plany adaptacji do zmian klimatu, które uwzględniają płynące z nich wnioski i rekomendacje w miejskich dokumentach o charakterze strategicznym, w tym dotyczących planowania przestrzennego,\n2) niewystarczającym sposobie wyartykułowania kwestii związanych z adaptacją do zmian klimatu w polityce prowadzonej przez samorząd województwa,\n3) praktyce planowania przestrzennego w Polsce wskazującego, że podatność na zmiany klimatu, w tym aspekty związane z adaptacją do zmian klimatu, nie są w wystarczającym stopniu brane pod uwagę w procesie planowania przestrzennego,\n4) praktyce wykonywania ocen oddziaływania na środowisko w Polsce wskazujące, że obecne przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2023 r. poz. 1094, z późn. zm.) mogą być interpretowane w sposób niedostatecznie jednoznaczny w zakresie analiz dotyczących ryzyka klimatycznego, w szczególności w odniesieniu do adaptacji przedsięwzięć do zmian klimatu,\n5) identyfikacji luki - zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2023 r. poz. 1259, 1273) przy opracowaniu strategii rozwoju (gminy, województwa, ponadlokalnego, kraju), projektu polityki publicznej, projektu programu rozwoju lub projektu programu służącego realizacji umowy partnerstwa podmiot opracowujący ww. dokumenty zobowiązany jest do przygotowania diagnozy sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, natomiast nie ma obowiązku uwzględnienia sytuacji klimatycznośrodowiskowej,\n6) potrzebie wzmocnienia prowadzenia polityki miejskiej o działania i efekty zielonej transformacji miast, bowiem skala i dynamika procesów społeczno-gospodarczych i przestrzennych w Polsce, w tym terytorialna dywersyfikacja tempa rozwoju gospodarczego i zmian demograficzno-społecznych oraz takie procesy jak metropolizacja i suburbanizacja, determinują nowe wyzwania w zakresie zarządzania terytorialnego, w tym programowania rozwoju oraz zintegrowanego planowania strategicznego i przestrzennego miast i ich obszarów funkcjonalnych,\n7) braku wystarczających regulacji, które chroniłyby tereny zieleni przed nadmierną zabudową, w tym uszczelnieniem powierzchni, a także które chroniłyby tereny zieleni „dzikiej”, pełniących istotną rolę w kontekście adaptacji do zmian klimatu, np. spełniając funkcje retencyjne,\n8) konieczności doprecyzowania przepisów odnoszących się do zasad funkcjonowania Państwowej Rady Ochrony Przyrody,\n9) niejednoznaczności i nieadekwatności przepisów dotyczących budowy zbiorników bezodpływowych na wody opadowe i roztopowe do aktualnych wyzwań środowiskowych,\n10) potrzebie usprawnienia dalszego wdrażania programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW): „Czyste Powietrze”, „Ciepłe Mieszkanie” oraz Programu „Stop Smog”, które dedykowane są dofinansowaniu przedsięwzięć mających na celu nie tylko poprawę stanu powietrza oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, ale także podnoszenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych;\n11) nieadekwatności przewidzianych w prawie terminów przygotowania i przyjęcia uchwał sejmików województw w sprawie aktualizacji programów ochrony powietrza (POP) oraz umożliwienia realnej oceny osiągniętych efektów ekologicznych i rzeczowych w wyniku realizacji działań określonych w obowiązujących programach ochrony powietrza,\n12) nieadekwatności przewidzianych w prawie terminów zadań wykonywanych przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) oraz braku wystarczającej elastyczności w wykonywaniu rozległego zakresu zadań ustawowych dotyczących systemu zarządzania emisjami, realizowanych przez KOBiZE, a także konieczności transpozycji dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2024/299 z dnia 27 października 2023 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 w odniesieniu do metod zgłaszania prognozowanych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych. Termin transpozycji tej dyrektywy wyznaczony został na dzień 31 grudnia 2024 r. Dyrektywa ta wprowadza niewielkie zmiany w wymaganiach dotyczących prognoz emisji zanieczyszczeń w taki sposób, aby były zgodne z zasadami przewidzianymi w Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości (konwencja LRTAP),\n13) braku wymagań jakościowych dla paliw biomasowych wprowadzanych do obrotu z przeznaczeniem do użycia w sektorze bytowo-komunalnym – tym samym wskazanym jest określenie rodzajów oraz minimalnych wymagań jakościowych dla stałych paliw biomasowych - biomasy pozyskanej z drzew i krzewów – brykietu i peletu drzewnego.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"Rozwiązania ujęte w projekcie ustawy, które zostały uwzględnione we wpisie:\n1) miasta o liczbie mieszkańców równej lub powyżej 20 000 mieszkańców zostaną zobowiązane do opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA). Przedmiotem analizy MKiŚ było zidentyfikowanie funkcjonującego już dokumentu strategicznego opracowywanego przez gminy, który mógłby zostać uzupełniany o przedstawione kwestie.\nDodatkowo wnioski i rekomendacje z opracowanych MPA będzie należało uwzględniać przy sporządzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gminy, planu ogólnego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.\nPonadto:\na) wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego będzie zawierał charakterystykę inwestycji, w tym określenie charakterystycznych parametrów technicznych inwestycji oraz dane charakteryzujące jej wpływ na środowisko, w tym jej podatność na zmiany klimatu,\nb) decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego określi warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy zgodne z planem ogólnym oraz wynikające z przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie ochrony środowiska, w tym podatność na zmiany klimatu, ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej.\nOgólnym efektem wprowadzanych zmian będzie zmniejszenie wrażliwości oraz wzrost odporności miast, a także uniknięcie niekorzystnych skutków zmian klimatu, w tym możliwych strat. Efektem zmian będzie również wzrost powierzchni obszarów zieleni, rozwój błękitno-zielonej infrastruktury i rozwiązań opartych na przyrodzie, które pełnią istotne funkcje adaptacyjne, ale także przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, przyczyniając się do wzrostu komfortu życia ludzi. Efektem zmian będzie również przeciwdziałanie i zapobieganie zjawisku suszy oraz powodzi,\n2) uwzględnianie komponentu adaptacyjnego w polityce rozwoju województwa, poprzez zobowiązanie samorządu województwa do tworzenia warunków dla prowadzenia działań na rzecz ochrony klimatu oraz wdrażania działań adaptacyjnych do zmian klimatu. Ponieważ jedynie działania na wszystkich szczeblach rządowych, jak i samorządowych zapewnią kompleksowość działań na rzecz wzmacniania polityki adaptacyjnej, zasadne jest więc zapewnienie w przepisach prawa elementu składowego polityki rozwoju, który doprowadzi do wzmocnienia roli działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu,\n3) doprecyzowanie przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko dotyczących zakresu i elementów niezbędnych dla przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w obszarze dotyczącym analiz klimatycznych (analiza podatności przedsięwzięcia na zmiany klimatu). Pomimo, iż aktualnie obowiązujące polskie przepisy w analizowanym zakresie pozostają co do zasady zgodne z nowelizacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/52/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2011/52/UE w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. UE L 124 z 25.04.2014, str. 1, z późn. zm.), to jednak konieczne wydaje się ww. doprecyzowanie w celu osiągnięcia jeszcze większej jednoznaczności w tym obszarze,\n4) uwzględnienie komponentu klimatyczno-środowiskowego w strategiach rozwoju gmin, ponadlokalnych, województwa i kraju, w projektach polityki publicznej, projektach programu rozwoju lub projektach programu służącego realizacji umowy partnerstwa,\n5) rozszerzenie zakresu interwencji istniejącego już Funduszu Rozwoju Regionalnego o inwestycje służące zielonej transformacji miast i ich obszarów funkcjonalnych, jako realizacja kamienia milowego w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) dotyczącego rozwiązań prawnych służących procesom transformacyjnym miast (Reforma B.3.4 Ramowe warunki dla inwestycji w zieloną transformację na obszarach miejskich). Będzie on również umożliwiał wdrożenie projektów lub ich rezultatów wynikających z kluczowych dokumentów strategicznych w obszarze krajowej polityki regionalnej i polityki miejskiej,\n6) wprowadzenie w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2023 r. poz. 1336, 1688, 1890) zmiany w zakresie:\na) zasad zakładania terenów zieleni (zachowanie istniejącej roślinności rodzimej, zapewnienie udziału powierzchni biologicznie czynnej na poziomie co najmniej 95% tego terenu zieleni),\nb) zasad utrzymywania terenów zieleni (ekstensywna pielęgnacja zieleni, naturalna wegetacja, zapewnienie jak największego udziału powierzchni biologicznie czynnej),\nc) szczegółowych zasad dotyczących funkcjonowania Państwowej Rady Ochrony Przyrody (zasady powołania członków, określenie terminu kadencji),\n7) przyznanie powiatom lub gminom możliwości doprecyzowania szczegółowych kryteriów lub warunków, jakie będą musiały zostać spełnione przez podmiot lub jednostkę ubiegające się o udzielenie dotacji celowej, w tym także wynikających z wymagań określonych w umowie dotacji zawartej przez gminę lub powiat z NFOŚiGW [art. 403 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Poś)],\n8) usprawnienie działania Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze”:\na) wzmocnienie i doprecyzowanie obecnych regulacji w zakresie podstaw prawnych do przekazywania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wfośigw) danych osobowych osób fizycznych do NFOŚiGW oraz innych podmiotów, zarówno krajowych jak i europejskich, które są niezbędne do niezakłóconej realizacji Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze” z wykorzystaniem finansowania tego Programu ze środków KPO i Programu „Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027” (FEnIKS).\nW ramach KPO i FEnIKS, NFOŚiGW jest beneficjentem projektu grantowego, finansowanych z tych programów, którego rozliczenie wymaga przekazywania do NFOŚiGW list beneficjentów ostatecznych programu w celu dalszego ich przekazywania w krajowym systemie wdrażania programu oraz do organów unijnych. W takiej sytuacji wfośigw powinny przekazywać dane osobowe do NFOŚiGW w oparciu o wyraźną podstawę prawną,\nb) doprecyzowanie sposobu ustalania wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu z gospodarstwa rolnego na potrzeby wydania zaświadczenia przez gminy o dochodach w ramach Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze” (w celu uniknięcia przerwy w składaniu wniosków spowodowanej oczekiwaniem na wskaźniki GUS),\n9) zmiany wybranych obowiązujących przepisów prawa krajowego oraz wprowadzenie nowych regulacji, których realizacja wpłynie na poprawę jakości powietrza oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych:\na) zmiany terminu opracowania przez zarząd województwa projektu aktualizacji programu ochrony powietrza z 3 na 4 lata (zmiana oczekiwana przez sejmiki województw, obecnie kosztowne aktualizacje POP są zbyt częste, brak możliwości realnej oceny efektywności podejmowanych działań w ramach tych programów),\nb) usprawnienia działania Programu „Stop Smog” – zmiany w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków w celu dostosowania Programu „Stop Smog” do obecnych realiów ekonomicznych i urealnienia wydatków ponoszonych na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację przez gminy - przepisy zostały opracowane we współpracy z NFOŚiGW na podstawie przeprowadzonych roboczych konsultacji z gminami. Proponowane zmiany uwzględniają oczekiwania podmiotów (gmin) realizujących obecnie przedsięwzięcia niskoemisyjne oraz gmin, które wyrażają zainteresowanie przystąpieniem do Programu „Stop Smog”,\nc) usprawnienia i racjonalizacji ustawowych zadań KOBiZE. Proponowane są zmiany w zakresie terminów zadań wykonywanych przez KOBiZE, które pozwolą m.in. na wydłużenie okresu prac nad przygotowaniem dokumentów i raportów. Dodatkowo zaproponowane zmiany stanowią doprecyzowanie obowiązujących przepisów. Ze względu na fakt, iż w brzmieniu ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji przewidziany jest jedynie tryb pełnej aktualizacji Krajowego programu ograniczania zanieczyszczenia powietrza, który należy stosować zarówno w przypadku, gdy z prognoz wielkości emisji lub inwentaryzacji emisji wynika, że krajowe cele redukcyjne nie są spełnione lub istnieje ryzyko ich nieosiągnięcia, proponuje się doprecyzowanie przepisów tak, żeby w przypadku możliwości nieosiągnięcia celów redukcyjnych - aktualizowane były jedynie strategie i środki dotyczące redukcji emisji zawarte w tym programie. Ponadto, w związku z opublikowaniem Dyrektywy 2024/299 pojawiła się konieczność jej transpozycji do krajowego porządku prawnego, jak przewiduje art. 2 tej Dyrektywy, co wymaga modyfikacji (w niewielkim zakresie) wymagań ustawowych w odniesieniu do zadań KOBIZE w zakresie poziomu agregacji źródeł przy sporządzaniu prognoz emisji.\n10) zmianę przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw poprzez dodanie upoważnienia do wydania rozporządzenia, w drodze którego określone zostaną wymagania jakościowe dla stałych paliw biomasowych - biomasy pozyskanej z drzew i krzewów – brykietu i peletu drzewnego wprowadzanego do obrotu z przeznaczeniem do użycia w gospodarstwach domowych oraz w instalacjach spalania o nominalnej mocy cieplnej mniejszej niż 1 MW.\nRozważano środki interwencji alternatywne do uchwalenia ustawy, finalnie – po przeprowadzeniu szerokich konsultacji roboczych – forma ustawy okazała się formą najbardziej efektywną w odniesieniu do projektowanych zmian – realizującą istotę planowanych rozwiązań. ","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MKiŚ","value":"MKiŚ"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Krzysztof Bolesta Sekretarz Stanu, Urszula Zielińska Sekretarz Stanu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MKiŚ","value":"MKiŚ"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"III kwartał 2024 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}
Numer projektu:
UC33
Rodzaj dokumentu:
Projekty ustaw
Typ dokumentu:
C – projekty implementujące UE
Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie:
1. Projekt wprowadzając zmiany w poszczególnych ustawach ma na celu wsparcie przedsięwzięć prośrodowiskowych prowadzonych zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym, w szczególności mając na uwadze działania dotyczące adaptacji do zmian klimatu, poprawy jakości powietrza oraz usprawnienia systemu zarządzania emisjami.
Ustawa wpisuje się w realizację priorytetów ogłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów do realizacji przez Rząd RP w obecnej kadencji.
2. Kwestie związane z adaptacją do zmian klimatu ujęte zostały także w krajowych dokumentach strategicznych tj.:
Polityce ekologicznej państwa 2030 – strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej, Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030, Krajowej Polityce Miejskiej 2030 oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpoczęło także proces aktualizacji dokumentu pn. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030.
3. Część zagadnień, które były wynikiem ww. prac analitycznych i wymagały podjęcia procesu legislacyjnego, były już procedowane w ramach projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (UD246 i UD8). W dniu 24 stycznia 2024 r. Rada Ministrów zdecydowała o wycofaniu 14 projektów ustaw, które zostały skierowane do Sejmu RP przez Rząd RP w okresie od dnia 21 listopada do dnia 8 grudnia 2023 r., w tym ww. projektu ustawy. W dniu 30 stycznia 2024 r. rozpoczęty został ponowny proces legislacyjny dotyczący ww. projektu ustawy.
4. Zakres projektowanej interwencji wymaga podjęcia procesu legislacyjnego. Projektowane narzędzia interwencji są odpowiedzią na zidentyfikowane problemy polegające na:
1) niewielkiej liczbie miast posiadających opracowane miejskie plany adaptacji do zmian klimatu, które uwzględniają płynące z nich wnioski i rekomendacje w miejskich dokumentach o charakterze strategicznym, w tym dotyczących planowania przestrzennego,
2) niewystarczającym sposobie wyartykułowania kwestii związanych z adaptacją do zmian klimatu w polityce prowadzonej przez samorząd województwa,
3) praktyce planowania przestrzennego w Polsce wskazującego, że podatność na zmiany klimatu, w tym aspekty związane z adaptacją do zmian klimatu, nie są w wystarczającym stopniu brane pod uwagę w procesie planowania przestrzennego,
4) praktyce wykonywania ocen oddziaływania na środowisko w Polsce wskazujące, że obecne przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2023 r. poz. 1094, z późn. zm.) mogą być interpretowane w sposób niedostatecznie jednoznaczny w zakresie analiz dotyczących ryzyka klimatycznego, w szczególności w odniesieniu do adaptacji przedsięwzięć do zmian klimatu,
5) identyfikacji luki - zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2023 r. poz. 1259, 1273) przy opracowaniu strategii rozwoju (gminy, województwa, ponadlokalnego, kraju), projektu polityki publicznej, projektu programu rozwoju lub projektu programu służącego realizacji umowy partnerstwa podmiot opracowujący ww. dokumenty zobowiązany jest do przygotowania diagnozy sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, natomiast nie ma obowiązku uwzględnienia sytuacji klimatycznośrodowiskowej,
6) potrzebie wzmocnienia prowadzenia polityki miejskiej o działania i efekty zielonej transformacji miast, bowiem skala i dynamika procesów społeczno-gospodarczych i przestrzennych w Polsce, w tym terytorialna dywersyfikacja tempa rozwoju gospodarczego i zmian demograficzno-społecznych oraz takie procesy jak metropolizacja i suburbanizacja, determinują nowe wyzwania w zakresie zarządzania terytorialnego, w tym programowania rozwoju oraz zintegrowanego planowania strategicznego i przestrzennego miast i ich obszarów funkcjonalnych,
7) braku wystarczających regulacji, które chroniłyby tereny zieleni przed nadmierną zabudową, w tym uszczelnieniem powierzchni, a także które chroniłyby tereny zieleni „dzikiej”, pełniących istotną rolę w kontekście adaptacji do zmian klimatu, np. spełniając funkcje retencyjne,
8) konieczności doprecyzowania przepisów odnoszących się do zasad funkcjonowania Państwowej Rady Ochrony Przyrody,
9) niejednoznaczności i nieadekwatności przepisów dotyczących budowy zbiorników bezodpływowych na wody opadowe i roztopowe do aktualnych wyzwań środowiskowych,
10) potrzebie usprawnienia dalszego wdrażania programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW): „Czyste Powietrze”, „Ciepłe Mieszkanie” oraz Programu „Stop Smog”, które dedykowane są dofinansowaniu przedsięwzięć mających na celu nie tylko poprawę stanu powietrza oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, ale także podnoszenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych;
11) nieadekwatności przewidzianych w prawie terminów przygotowania i przyjęcia uchwał sejmików województw w sprawie aktualizacji programów ochrony powietrza (POP) oraz umożliwienia realnej oceny osiągniętych efektów ekologicznych i rzeczowych w wyniku realizacji działań określonych w obowiązujących programach ochrony powietrza,
12) nieadekwatności przewidzianych w prawie terminów zadań wykonywanych przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) oraz braku wystarczającej elastyczności w wykonywaniu rozległego zakresu zadań ustawowych dotyczących systemu zarządzania emisjami, realizowanych przez KOBiZE, a także konieczności transpozycji dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2024/299 z dnia 27 października 2023 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 w odniesieniu do metod zgłaszania prognozowanych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych. Termin transpozycji tej dyrektywy wyznaczony został na dzień 31 grudnia 2024 r. Dyrektywa ta wprowadza niewielkie zmiany w wymaganiach dotyczących prognoz emisji zanieczyszczeń w taki sposób, aby były zgodne z zasadami przewidzianymi w Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości (konwencja LRTAP),
13) braku wymagań jakościowych dla paliw biomasowych wprowadzanych do obrotu z przeznaczeniem do użycia w sektorze bytowo-komunalnym – tym samym wskazanym jest określenie rodzajów oraz minimalnych wymagań jakościowych dla stałych paliw biomasowych - biomasy pozyskanej z drzew i krzewów – brykietu i peletu drzewnego.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji:
Rozwiązania ujęte w projekcie ustawy, które zostały uwzględnione we wpisie:
1) miasta o liczbie mieszkańców równej lub powyżej 20 000 mieszkańców zostaną zobowiązane do opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA). Przedmiotem analizy MKiŚ było zidentyfikowanie funkcjonującego już dokumentu strategicznego opracowywanego przez gminy, który mógłby zostać uzupełniany o przedstawione kwestie.
Dodatkowo wnioski i rekomendacje z opracowanych MPA będzie należało uwzględniać przy sporządzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gminy, planu ogólnego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Ponadto:
a) wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego będzie zawierał charakterystykę inwestycji, w tym określenie charakterystycznych parametrów technicznych inwestycji oraz dane charakteryzujące jej wpływ na środowisko, w tym jej podatność na zmiany klimatu,
b) decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego określi warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy zgodne z planem ogólnym oraz wynikające z przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie ochrony środowiska, w tym podatność na zmiany klimatu, ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej.
Ogólnym efektem wprowadzanych zmian będzie zmniejszenie wrażliwości oraz wzrost odporności miast, a także uniknięcie niekorzystnych skutków zmian klimatu, w tym możliwych strat. Efektem zmian będzie również wzrost powierzchni obszarów zieleni, rozwój błękitno-zielonej infrastruktury i rozwiązań opartych na przyrodzie, które pełnią istotne funkcje adaptacyjne, ale także przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, przyczyniając się do wzrostu komfortu życia ludzi. Efektem zmian będzie również przeciwdziałanie i zapobieganie zjawisku suszy oraz powodzi,
2) uwzględnianie komponentu adaptacyjnego w polityce rozwoju województwa, poprzez zobowiązanie samorządu województwa do tworzenia warunków dla prowadzenia działań na rzecz ochrony klimatu oraz wdrażania działań adaptacyjnych do zmian klimatu. Ponieważ jedynie działania na wszystkich szczeblach rządowych, jak i samorządowych zapewnią kompleksowość działań na rzecz wzmacniania polityki adaptacyjnej, zasadne jest więc zapewnienie w przepisach prawa elementu składowego polityki rozwoju, który doprowadzi do wzmocnienia roli działań na rzecz adaptacji do zmian klimatu,
3) doprecyzowanie przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko dotyczących zakresu i elementów niezbędnych dla przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w obszarze dotyczącym analiz klimatycznych (analiza podatności przedsięwzięcia na zmiany klimatu). Pomimo, iż aktualnie obowiązujące polskie przepisy w analizowanym zakresie pozostają co do zasady zgodne z nowelizacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/52/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2011/52/UE w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. UE L 124 z 25.04.2014, str. 1, z późn. zm.), to jednak konieczne wydaje się ww. doprecyzowanie w celu osiągnięcia jeszcze większej jednoznaczności w tym obszarze,
4) uwzględnienie komponentu klimatyczno-środowiskowego w strategiach rozwoju gmin, ponadlokalnych, województwa i kraju, w projektach polityki publicznej, projektach programu rozwoju lub projektach programu służącego realizacji umowy partnerstwa,
5) rozszerzenie zakresu interwencji istniejącego już Funduszu Rozwoju Regionalnego o inwestycje służące zielonej transformacji miast i ich obszarów funkcjonalnych, jako realizacja kamienia milowego w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) dotyczącego rozwiązań prawnych służących procesom transformacyjnym miast (Reforma B.3.4 Ramowe warunki dla inwestycji w zieloną transformację na obszarach miejskich). Będzie on również umożliwiał wdrożenie projektów lub ich rezultatów wynikających z kluczowych dokumentów strategicznych w obszarze krajowej polityki regionalnej i polityki miejskiej,
6) wprowadzenie w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2023 r. poz. 1336, 1688, 1890) zmiany w zakresie:
a) zasad zakładania terenów zieleni (zachowanie istniejącej roślinności rodzimej, zapewnienie udziału powierzchni biologicznie czynnej na poziomie co najmniej 95% tego terenu zieleni),
b) zasad utrzymywania terenów zieleni (ekstensywna pielęgnacja zieleni, naturalna wegetacja, zapewnienie jak największego udziału powierzchni biologicznie czynnej),
c) szczegółowych zasad dotyczących funkcjonowania Państwowej Rady Ochrony Przyrody (zasady powołania członków, określenie terminu kadencji),
7) przyznanie powiatom lub gminom możliwości doprecyzowania szczegółowych kryteriów lub warunków, jakie będą musiały zostać spełnione przez podmiot lub jednostkę ubiegające się o udzielenie dotacji celowej, w tym także wynikających z wymagań określonych w umowie dotacji zawartej przez gminę lub powiat z NFOŚiGW [art. 403 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Poś)],
8) usprawnienie działania Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze”:
a) wzmocnienie i doprecyzowanie obecnych regulacji w zakresie podstaw prawnych do przekazywania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (wfośigw) danych osobowych osób fizycznych do NFOŚiGW oraz innych podmiotów, zarówno krajowych jak i europejskich, które są niezbędne do niezakłóconej realizacji Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze” z wykorzystaniem finansowania tego Programu ze środków KPO i Programu „Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027” (FEnIKS).
W ramach KPO i FEnIKS, NFOŚiGW jest beneficjentem projektu grantowego, finansowanych z tych programów, którego rozliczenie wymaga przekazywania do NFOŚiGW list beneficjentów ostatecznych programu w celu dalszego ich przekazywania w krajowym systemie wdrażania programu oraz do organów unijnych. W takiej sytuacji wfośigw powinny przekazywać dane osobowe do NFOŚiGW w oparciu o wyraźną podstawę prawną,
b) doprecyzowanie sposobu ustalania wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu z gospodarstwa rolnego na potrzeby wydania zaświadczenia przez gminy o dochodach w ramach Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze” (w celu uniknięcia przerwy w składaniu wniosków spowodowanej oczekiwaniem na wskaźniki GUS),
9) zmiany wybranych obowiązujących przepisów prawa krajowego oraz wprowadzenie nowych regulacji, których realizacja wpłynie na poprawę jakości powietrza oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych:
a) zmiany terminu opracowania przez zarząd województwa projektu aktualizacji programu ochrony powietrza z 3 na 4 lata (zmiana oczekiwana przez sejmiki województw, obecnie kosztowne aktualizacje POP są zbyt częste, brak możliwości realnej oceny efektywności podejmowanych działań w ramach tych programów),
b) usprawnienia działania Programu „Stop Smog” – zmiany w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków w celu dostosowania Programu „Stop Smog” do obecnych realiów ekonomicznych i urealnienia wydatków ponoszonych na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację przez gminy - przepisy zostały opracowane we współpracy z NFOŚiGW na podstawie przeprowadzonych roboczych konsultacji z gminami. Proponowane zmiany uwzględniają oczekiwania podmiotów (gmin) realizujących obecnie przedsięwzięcia niskoemisyjne oraz gmin, które wyrażają zainteresowanie przystąpieniem do Programu „Stop Smog”,
c) usprawnienia i racjonalizacji ustawowych zadań KOBiZE. Proponowane są zmiany w zakresie terminów zadań wykonywanych przez KOBiZE, które pozwolą m.in. na wydłużenie okresu prac nad przygotowaniem dokumentów i raportów. Dodatkowo zaproponowane zmiany stanowią doprecyzowanie obowiązujących przepisów. Ze względu na fakt, iż w brzmieniu ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji przewidziany jest jedynie tryb pełnej aktualizacji Krajowego programu ograniczania zanieczyszczenia powietrza, który należy stosować zarówno w przypadku, gdy z prognoz wielkości emisji lub inwentaryzacji emisji wynika, że krajowe cele redukcyjne nie są spełnione lub istnieje ryzyko ich nieosiągnięcia, proponuje się doprecyzowanie przepisów tak, żeby w przypadku możliwości nieosiągnięcia celów redukcyjnych - aktualizowane były jedynie strategie i środki dotyczące redukcji emisji zawarte w tym programie. Ponadto, w związku z opublikowaniem Dyrektywy 2024/299 pojawiła się konieczność jej transpozycji do krajowego porządku prawnego, jak przewiduje art. 2 tej Dyrektywy, co wymaga modyfikacji (w niewielkim zakresie) wymagań ustawowych w odniesieniu do zadań KOBIZE w zakresie poziomu agregacji źródeł przy sporządzaniu prognoz emisji.
10) zmianę przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw poprzez dodanie upoważnienia do wydania rozporządzenia, w drodze którego określone zostaną wymagania jakościowe dla stałych paliw biomasowych - biomasy pozyskanej z drzew i krzewów – brykietu i peletu drzewnego wprowadzanego do obrotu z przeznaczeniem do użycia w gospodarstwach domowych oraz w instalacjach spalania o nominalnej mocy cieplnej mniejszej niż 1 MW.
Rozważano środki interwencji alternatywne do uchwalenia ustawy, finalnie – po przeprowadzeniu szerokich konsultacji roboczych – forma ustawy okazała się formą najbardziej efektywną w odniesieniu do projektowanych zmian – realizującą istotę planowanych rozwiązań.
Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu:
MKiŚ
Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu:
Krzysztof Bolesta Sekretarz Stanu, Urszula Zielińska Sekretarz Stanu
Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM:
MKiŚ
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM:
III kwartał 2024 r.