Projekt przewiduje zwiększenie ochrony małoletnich przed przestępczością seksualną. Zaproponowano także surowsze kary za najcięższe przestępstwa. Prace nad tymi rozwiązaniami trwały od wielu miesięcy.

Najważniejsze propozycje:

Co do zasady, podwyższenie granicy wieku, z którą związana jest szczególna ochrona prawnokarna małoletnich z 15 do 16 lat.

• Obecnie szczególna ochrona prawnokarna małoletnich, zarówno przy przestępstwie zgwałcenia, jak i przestępstwie seksualnego wykorzystania małoletniego obejmuje osoby poniżej 15 roku życia. W projekcie zaproponowano podwyższenie tej granicy do 16 lat.

Wyłączenie przedawnienia w odniesieniu do zbrodni zgwałcenia małoletniego.

• Obecnie zbrodnia zgwałcenia małoletniego poniżej 15 lat  przedawnia się na ogólnych zasadach, czyli po 20 latach od czasu jej popełnienia, a jeżeli w tym czasie wszczęto postępowanie – po upływie 30 lat.

Zaostrzenie odpowiedzialności za najpoważniejsze przestępstwa przeciwko wolności seksualnej wobec małoletnich.

• Obecnie zgwałcenie małoletniego poniżej 15 lat zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 3 do 15 lat, a jeżeli sprawca zgwałcenia małoletniego działał ze szczególnym okrucieństwem – od 5 do 15 lat.
• W projekcie zaproponowano, aby sankcje za zgwałcenie małoletniego poniżej 16 lat  zostały ukształtowane w następujący sposób:

1. zgwałcenie małoletniego poniżej lat 16 – kara pozbawienia wolności od 5 do 30 lat,
2. zgwałcenie małoletniego poniżej lat 16 pozostającego pod pieczą sprawcy – kara pozbawienia wolności od 8 do 30 lat,
3. zgwałcenie małoletniego poniżej lat 16, połączone ze szczególnym okrucieństwem – kara pozbawienia wolności od 10 do 30 lat,
4. zgwałcenie małoletniego poniżej lat 16, jeżeli następstwem czynu jest jego śmierć – kara pozbawienia wolności od 10 do 30 lat albo kara dożywotniego pozbawienia wolności.

• Jeżeli chodzi o przestępstwo seksualnego wykorzystania małoletniego mającego mniej niż 15 lat, to obecnie jest ono zagrożone karą od 2 do 12 lat pozbawienia wolności, niezależnie od tego czy polega ono na obcowaniu płciowym
• z małoletnim, czy też dopuszczeniu się wobec niego innej czynności seksualnej lub doprowadzeniu małoletniego do poddania się lub wykonania takiej czynności seksualnej. 
• W projekcie zaproponowano zróżnicowanie odpowiedzialności grożącej za seksualne wykorzystanie małoletniego poniżej 16 lat w zależności od wieku małoletniego oraz od tego czy czyn polega na obcowaniu płciowymz małoletnim, czy też dopuszczeniu się wobec niego innej czynności seksualnej lub doprowadzeniu małoletniego do poddania się lub wykonania takiej czynności. Sankcje za ten typ przestępstwa będą m.in. następujące:

1. obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 16 – kara pozbawienia wolności od 2 do 15 lat,
2. obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 16, jeżeli następstwem czynu jest ciężki uszczerbek na zdrowiu – kara pozbawienia wolności od 3 do 20 lat,
3. obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 7 - kara pozbawienia wolności od 3 do 20 lat,
4. obcowanie płciowe z małoletnim poniżej lat 7, jeżeli następstwem czynu jest ciężki uszczerbek na zdrowiu – kara pozbawienia wolności od 5 do 25 lat.

• Dodatkowo zaproponowano  szczególną podstawę do zaostrzenia odpowiedzialności wobec sprawcy za przestępstwo seksualnego wykorzystania małoletniego w sytuacji, gdy małoletni pozostaje pod pieczą sprawcy (opiekuna). W takiej sytuacji sąd będzie miał obowiązek orzec karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwow wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Możliwość wyłączenia warunkowego przedterminowego zwolnienia wobec sprawcy zabójstwa w związku ze zgwałceniem małoletniego poniżej 16 lat  popełnionego w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych.

• Projekt stworzy podstawę prawną do orzeczenia przez sąd wyłączenia możliwości skorzystania przez wyżej wymienionego sprawcę z dobrodziejstwa warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, jeżeli zachodzić będzie wysokie prawdopodobieństwo, że sprawca popełni kolejny czyn zabroniony z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia.

Wprowadzenie obowiązkowego zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym, zakazu zbliżania się do niego lub nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.

• Projekt zakłada wprowadzenie podstawy prawnej do obowiązkowego orzeczenia przez sąd zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym, zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego lub nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym. Przesłanką orzeczenia tego środka karnego ma być skazanie za przestępstwo seksualne i wniosek pokrzywdzonego. Wniosek pokrzywdzonego będzie w tej sytuacji decydujący i wiążący dla sądu.

Poszerzenie tzw. rejestru pedofilów o informację o zawodzie wykonywanym przez sprawcę w momencie popełnienia przestępstwa.

• Zaproponowano uzupełnienie Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym o zawód wyuczony i wykonywany przez sprawcę w momencie popełnienia przestępstwa. Propozycja ta usprawni pracę organów ścigania, wzbogacając zakres danych służących do profilowania (typowania) sprawców przestępstw na tle seksualnym, zwiększając skuteczność działań ukierunkowanych na zapobieganie i wykrywanie tej kategorii przestępstw. Ponadto, uzupełnienie rejestru o zawód, w powiązaniu z dostępem do policyjnej mapy zagrożeń przestępstwami na tle seksualnym, przyczyni się do poprawy poczucia bezpieczeństwa członków lokalnych społeczności i obniżenia poczucia subiektywnego lęku.

Pozostałe zmiany w projekcie Kodeksu karnego

Elastyczny wymiar kar

• Sądy będą miały możliwość orzekania zgodnie z poczuciem sprawiedliwości i współmiernie do ciężaru winy. Obecnie sędziowie dysponują ograniczonym zakresem kar za najpoważniejsze przestępstwa. Możliwe jest orzekanie kar do 15 lat pozbawienia wolności, osobną karą 25 lat więzienia i dożywotnim pozbawieniem wolności. Nie mogą więc wymierzyć np. kary 18 czy 27 lat więzienia, nawet gdyby była ona odpowiednia.
• W praktyce często decydują się na niższe wyroki, np. 15 zamiast 25 lat więzienia, ze względu na obawę, że wyższą karę podważy sąd odwoławczy. Przestępcy zaś wychodzą na wolność jeszcze wcześniej w ramach warunkowego zwolnienia. Odbyta w rzeczywistości kara nie spełnia więc swojej roli – ani wychowawczej, ani odstraszającej. Nie pozwala też wystarczająco długo odizolować niebezpiecznego przestępcy od społeczeństwa.
• Zmiany zakładają likwidację osobnej kary 25 lat więzienia i wprowadzenie elastycznego wymiaru kar: od miesiąca do 30 lat pozbawienia wolności oraz dożywocia. Przykładowo: przestępstwo zabójstwa – obecny wymiar kary: od 8 do 15 lat więzienia, 25 lat więzienia albo dożywocie; wymiar kary po zmianach: od 10 do 30 lat więzienia albo dożywocie.

Dożywotnie pozbawienie wolności bez prawa do warunkowego zwolnienia

• Zaproponowano karę dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia. Ma być ona orzekana wobec sprawców, którzy są trwale niebezpieczni dla społeczeństwa.
• Taką karę sądy będą musiały obowiązkowo orzekać również wobec osób, które zostały w przeszłości skazane na dożywocie albo na 20 i więcej lat więzienia, a dopuściły się kolejnego przestępstwa, za które orzeczono wobec nich dożywocie. W tych przypadkach wyrok dożywocia ma mieć charakter bezwzględny – na zawsze pozbawiać możliwości ubiegania się o warunkowe zwolnienie.

Surowsze kary za najgroźniejsze przestępstwa

• Dla przykładu: w przypadku rozboju z użyciem broni – obecny wymiar kary: od 3 do 15 lat więzienia; wymiar kary po zmianach: od 3 do 20 lat więzienia.

Nowe typy przestępstw

• Do Kodeksu karnego wprowadzono nowe typy przestępstw za czyny, z których część w ogóle nie była dotąd karalna, mimo że była szkodliwa społecznie. To m.in.: przyjęcie zlecenia zabójstwa – od 2 do 15 lat więzienia; kradzież zuchwała, np. kieszonkowa lub gdy złodziej wyrywa torebkę na ulicy – od 6 miesięcy do 8 lat więzienia bez względu na wartość skradzionej rzeczy.

Zaproponowane rozwiązania mają obowiązywać po 14 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.