Wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich w Polsce jest podstawowym celem wprowadzanych przepisów. Projekt przewiduje też powołanie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, która zastąpi Komisję Nadzoru Audytowego (KNA). Agencja będzie tworzona w drugiej połowie 2019 r., a powierzone jej zadania zacznie wykonywać od 1 stycznia 2020 r.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że konieczne jest szersze kontrolowanie firm audytorskich, bowiem firmy te oraz biegli rewidenci odgrywają istotną rolę w transakcjach zawieranych na rynku kapitałowym. Znaczna część zadań dotyczących nadzoru publicznego nad firmami audytorskimi wykonywana jest przez Polską Izbę Biegłych Rewidentów (PIBR), pod nadzorem Komisji Nadzoru Audytowego. Jednak obecnie KNA nie ma odpowiednich narzędzi pozwalających kontrolować jakość usług świadczonych przez firmy audytorskie w obszarze rynku kapitałowego, np. związanych z prospektami emisyjnymi obecnych lub przyszłych emitentów papierów wartościowych.

Dlatego zdecydowano o powołaniu odrębnego organu nadzoru, tj. Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego. Głównymi przychodami Agencji będą opłaty za nadzór pobierane od firm audytorskich. Źródłem jej przychodów mają być również opłaty za rozpatrzenie wniosku o wpis na listę firm audytorskich oraz środki ze zwrotu kosztów postępowania dyscyplinarnego.

Zadaniem Agencji będzie kontrolowanie wszystkich firm audytorskich (prowadzenie kontroli planowych, doraźnych i tematycznych).

Nadzorem publicznym zostaną objęte nie tylko czynności rewizji finansowej (np. badania lub przeglądy sprawozdań finansowych), ale wszystkie usługi atestacyjne i pokrewne, świadczone przez firmy audytorskie, zgodnie z krajowymi standardami wykonywania zawodu. Przykładowo, Agencja będzie nadzorować badania historycznych informacji finansowych, zawartych w prospekcie emisyjnym oraz usługi wydawania listów poświadczających dla przeprowadzających ofertę publiczną.

Ponadto, Agencja będzie miała uprawnienia do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec wszystkich biegłych rewidentów, którzy dopuścili się przewinienia dyscyplinarnego (w związku z usługami objętymi standardami wykonywania zawodu) oraz kierowania wniosków do sądu o ich ukaranie. Jej wyłączną kompetencją będzie również prowadzenie postępowań administracyjnych i nakładanie kar na wszystkie firmy audytorskie za przewinienia popełnione w związku ze świadczeniem przez nie usług atestacyjnych i pokrewnych (będących przedmiotem nadzoru publicznego sprawowanego przez Agencję). Ma też prowadzić listę firm audytorskich (zadanie to przejmie od PIBR).

Oznacza to, że pełną odpowiedzialność za funkcjonowanie systemu nadzoru publicznego nad firmami audytorskimi i biegłymi rewidentami będzie ponosić nowo powołana Agencja. Natomiast PIBR zachowa prawo ustanawiania krajowych standardów wykonywania zawodu biegłego rewidenta, zasad etyki zawodowej oraz kontroli doskonalenia zawodowego, a także realizowania zadań dotyczących zatwierdzania i rejestracji biegłych rewidentów. PIBR będzie także prowadziła postępowania dyscyplinarne przeciwko biegłym rewidentom za przewinienia inne niż powstałe przy wykonywaniu zawodu, np. powstałe przy świadczeniu doradztwa czy usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Nowo powołana Agencja będzie państwową osobą prawną nadzorowaną przez ministra finansów. Jej organami będą: prezes i Rada Agencji.

Do Rady Agencji będą wchodzić: prezes, jego zastępca oraz 7 członków (dwaj przedstawiciele ministra finansów oraz reprezentanci: Komisji Nadzoru Finansowego, ministra sprawiedliwości, Polskiej Izby Biegłych Rewidentów (osoba rekomendowana przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów), organizacji pracodawców oraz Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie SA.

Prezes, jego zastępca oraz członkowie Rady Agencji będą powoływani (odwoływani) przez ministra finansów. Ich kadencja ma trwać 4 lata – swoje funkcje będą mogli pełnić maksymalnie przez dwie kadencje.

Znowelizowane przepisy mają obowiązywać po 14 dniach od daty ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem pakietu regulacji, które będą wchodzić w życie w innych terminach (przepisy dotyczące zadań wykonywanych przez Agencję oraz znoszące Komisję Nadzoru Audytowego i Krajową Komisję Nadzoru (organ PIBR) zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2020 r.).