W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz niektórych innych ustaw

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD82","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Projektowana ustawa ma na celu wprowadzenie niezbędnych zmian o charakterze porządkującym i poprawiającym jakość funkcjonowania organów podmiotów nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, zwanego dalej „ministrem”, oraz instytutów badawczych. Zmiany dotyczą głównie trybu powoływania i odwoływania, oraz składu organów podmiotów nadzorowanych, jak również kwalifikacji osób pełniących funkcje dyrektora i zastępcy dyrektora w instytutach badawczych oraz finansowania instytutów badawczych.\nProblemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju\nZasadniczymi kwestiami wymagającymi rozwiązania jest uporządkowanie spraw związanych z powoływaniem przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, zwanego dalej „ministrem”, Dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, zwanego dalej „NCBR”, a także kwestia zmiany sposobu wyłaniania członków Rady NCBR przez ministra oraz zmiany sposobu ustalaniu długości trwania kadencji członków Rady NCBR. Przewidziane obecnie w ustawie zasady odwoływania Dyrektora NCBR i jego zastępców nie dają odpowiednio ministrowi i Dyrektorowi NCBR możliwości szybkiego i elastycznego na potencjalne nieprawidłowości w działalności NCBR, zwłaszcza będące następstwem uchybień w pracy kierownictwa NCBR. Problemem jest także częściowo blankietowy charakter upoważnienia do wydania rozporządzenia określającego kwestie dotyczące konkursów na stanowisko Dyrektora i zastępców Dyrektora NCBR, zawartego w art. 4 ust. 8 ustawy, wynikający z braku w ustawie przepisów merytorycznych dotyczących komisji konkursowej i regulaminów konkursów. I wreszcie dostrzeżony został również problem niewystarczającej liczby zastępców Dyrektora NCBR, który wpływa na efektywność i sprawność realizacji zadań przez tę agencję.\nW odniesieniu do Rady NCBR natomiast występują 3 zasadnicze problemy wymagające rozwiązania. Pierwszy dotyczy sposobu wyłaniania kandydatów na członków Rady NCBR reprezentujących środowiska naukowe oraz społeczno-gospodarcze i finansowe. W świetle obowiązujących przepisów budzi wątpliwości, jakie podmioty reprezentujące te środowiska mają prawo zgłaszać swoich kandydatów i w jakim trybie. Drugim problemem jest kwestia zastosowanego w ustawie określenia „kadencja Rady NCBR”, gdyż nie ma możliwości ustalenia jej kadencji, skoro co 2 lata następuje wymiana części jej składu w wyniku rotacji. I wreszcie trzecim problem jest wspomniana rotacja. W ustawie uchwalonej w 2010 r. założeniem była rotacja połowy składu Rady NCBR co 2 lata. Obecnie na skutek częstych zmian w składzie Rady NCBR wynikających m.in. z dołączania do jej składu, w drodze kolejnych nowelizacji ustawy, przedstawicieli poszczególnych ministrów, jak również zmian mających miejsce po przejęciu nadzoru nad NCBR przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego nastąpiło zaburzenie rytmu 2-letniej rotacji połowy składu Rady NCBR i pojawiła się niejasność w określaniu długości kadencji poszczególnych jej członków. Dodatkowo ustawa nie określa, w jaki sposób rotacja powinna nastąpić w obrębie każdej z 3 grup określonych w art. 12 ust. 1.\nProblemem wymagającym rozwiązania jest również decentralizacja zadań NCBR, która mogłaby ułatwić dotarcie z ofertą NCBR do przedsiębiorców i podmiotów sektora szkolnictwa wyższego i nauki w poszczególnych częściach kraju. \nZmiany wymagają także zasady uzyskiwania zgody na rozporządzenie majątkiem NCBR o wartości przekraczającej 200 000 zł. Obecnie zgoda taka – w zależności od wartości rozporządzanego mienia – jest udzielana zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 125) przez ministra, jeżeli wartość rynkowa składników aktywów trwałych wynosi do 5 000 000 zł oraz przez Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wartość rynkowa składników aktywów trwałych przekracza 5 000 000 zł. Zanim jednak te przepisy weszły w życie ustawa przewidywała już od dnia jej wejścia wżycie w 2010 r. konieczność uzyskania zgody Rady NCBR w przypadku zamiaru rozporządzenia przez Dyrektora NCBR majątkiem o wartości przekraczającej wartość określoną w statucie NCBR (obecnie równowartość 250 000 euro). Biorąc pod uwagę konieczność uzyskania zgody odpowiednio ministra albo Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, zgoda Rady NCBR jest już nadmiarowa.\nOstatni problem wymagający interwencji legislacyjnej, to uporządkowanie kwestii dotyczących brzmienia dwóch upoważnień ustawowych – w art. 1 ust. 5 i w art. 45. Na tych podstawach prawnych zostały wydane odpowiednio rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 września 2010 r. w sprawie statutu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (Dz. U. z 2020 r. poz. 201) i rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 września 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu realizacji zadań Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (Dz. U. poz. 1200, z późn. zm.). Oba te akty wykonawcze w znacznej mierze powielają regulacje ustawowe, nawet modyfikując je w sposób nieuprawniony, a przypadku drugiego z ww. rozporządzeń pojawiają się również regulacje o charakterze nienormatywnym. Należy zatem zweryfikować treść pierwszego z tych upoważnień tak, aby nie nakazywało regulować w drodze rozporządzenia spraw uregulowanych w ustawie. Z kolei drugie z tych rozporządzeń po usunięciu regulacji stanowiących powtórzenie ustawy albo niezawierających treści normatywnych nie zawiera żadnych przepisów, które są niezbędne z punktu widzenia zapewnienia prawidłowej realizacji zadań przez NCBR.\nProblemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o Fundacji – Zakłady Kórnickie\nPodstawową kwestią, która wymaga zmiany, jest uregulowanie sposobu powoływania członków Rady Kuratorów – organu Fundacji – Zakłady Kórnickie, zwanej dalej „Zakładami”, gdyż aktualnie zasady jej powoływania oraz kompetencje określa statut Zakładów, tymczasem materia ta powinna być uregulowana w ustawie. \nPonadto zmiany wymagają przepisy dotyczące składu Rady Kuratorów, gdyż z uwagi na cele i zadania Zakładów uzasadnione jest zwiększenie udziału w jej składzie przedstawicieli ministra, ministra do spraw rolnictwa oraz ministra właściwego do aktywów państwowych. \nUregulowania wymaga również możliwość zmiany przedstawicieli właściwych ministrów w składzie Rady Kuratorów w trakcie kadencji, gdyż z różnych przyczyn zmiana taka może być celowa, a nawet konieczna.\nProblemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych\nNajważniejszym problemem wymagającym rozwiązania, dotyczącym funkcjonowania instytutów badawczych jest potrzeba zapewnienia bardziej stabilnego finansowania ich bieżącej działalności, gdyż obecnie tego typu środki instytuty badawcze muszą sobie zapewniać w zasadzie przede wszystkim w ramach przychodów z własnej działalności i częściowo – w przypadku instytutów, które poddały się ewaluacji jakości działalności naukowej – z subwencji przyznawanej przez ministra na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego. \nDrugi problem stanowi brak możliwości efektywnego wykorzystania potencjału naukowego instytutów badawczych przez ministrów, którzy je nadzorują, polegający na braku możliwości zlecania instytutom różnych zadań. Obecnie możliwości są tu ograniczone wyłącznie zadań zlecanych instytutom posiadającym status państwowego instytutu badawczego (art. 21 ust. 6), a także niektórych kategorii zadań, o których mowa w art. 37 ust. 1 i 1b.\nI wreszcie rozwiązania wymaga także problem braku kwalifikacji naukowych dyrektora instytutu badawczego. Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1672) obniżono wymagania względem osób zajmujących stanowisko dyrektora instytutu badawczego, wprowadzając w miejsce warunku posiadania stopnia naukowego doktora warunek posiadania tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub równorzędnego. Brak kwalifikacji naukowych osoby kierującej instytutem badawczym jest niewłaściwy przede wszystkim ze względu na jej zadania, do których zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 4 należy odpowiadanie za wyniki działalności naukowej instytutu, jak również ze względu na zadania samego instytutu, wśród których ustawa na pierwszym miejscu wymienia prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych (art. 2 ust. 1 pkt 1). Z kolei w przypadku zastępców dyrektora instytutu badawczego ustawa nie przewiduje aktualnie żadnych wymagań, z wyjątkiem zastępcy dyrektora do spraw naukowych, wobec którego przewiduje się obowiązek posiadania co najmniej stopnia naukowego doktora habilitowanego (art. 27 ust. 2). Takie rozwiązanie również nie jest właściwe.\nProblemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 7 lipca 2017 r. o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej\nPodstawowym problemem wymagającym rozwiązania jest konieczność usprawnienia procesu zarządzania Narodową Agencją Wymiany Akademickiej, zwaną dalej „NAWA”, przez uporządkowanie, uproszczenie i uelastycznienie rozwiązań dotyczących powoływania i odwoływania jej dyrektora. Obecnie Dyrektor NAWA jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra, co niepotrzebnie wydłuża tę procedurę i nie znajduje uzasadnienia w jej zadaniach skoncentrowanych na celu, jakim jest umiędzynarodowienie szkolnictwa wyższego i nauki.\nPonadto kadencja Dyrektora NAWA i enumeratywnie wymienione w ustawie przesłanki jego odwołania przed jej upływem mogą w określonych okolicznościach stanowić przeszkodę w elastycznym reagowaniu przez ministra na ewentualne problemy w działalności NAWA, za które odpowiedzialność ponosi jej Dyrektor, albo za jego działania nieodpowiadające celom polityki państwa w tym obszarze, określonym przez ministra.\nProblemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 21 lutego 2019 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz\nPodobnie jak w przypadku NAWA jednym z problemów jest kadencyjność Prezesa i Wiceprezesów Centrum Łukasiewicz oraz dyrektorów instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, zwanych dalej „instytutami Sieci”, i ich zastępców, która w określonych okolicznościach może stanowić przeszkodę w elastycznym reagowaniu odpowiednio przez ministra i przez Prezesa Centrum Łukasiewicz na ewentualne problemy w działalności Sieci Badawczej Łukasiewicz lub podmiotów, które ją tworzą, za które odpowiedzialność ponoszą Prezes lub Wiceprezesi Centrum Łukasiewicz, dyrektorzy lub zastępcy dyrektorów instytutów Sieci, albo za ich działania nieodpowiadające celom polityki państwa w obszarze, za który odpowiada Sieć Badawcza Łukasiewicz, określonym przez ministra.\nDrugi problem, również związany z powoływaniem i odwoływaniem ww. osób, to ich zatrudnienie oparte na dwóch równoległych podstawach prawnych – umowach o zarządzanie, tzw. kontraktach menadżerskich i powołaniach w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465). Takie rozwiązanie jest nietypowe i jedyne w polskim systemie prawa, a przy tym brak jest uzasadnienia dla jego utrzymywania, tym bardziej że może ono oznaczać dla osób sprawujących ww. funkcje nieuzasadnione korzyści polegające na skumulowaniu uprawnień wynikających jednocześnie z tych dwóch form zatrudnienia, a dla osób je powołujących – niepotrzebne komplikacje związane z nawiązywaniem i rozwiązywaniem dwóch stosunków pracy. Przy czym wystąpienie przesłanek rozwiązania jednego z nich automatycznie oznacza konieczność rozwiązania drugiego, co tym bardziej przemawia za brakiem celowości utrzymywania tak skomplikowanej konstrukcji prawnej.\n","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"Zmiany w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju\nProponuje się uzupełnienie przepisów art. 4 ustawy przez wskazanie, że kandydata na stanowisko Dyrektora NCBR, powoływanego przez ministra, wyłania się w drodze konkursu przeprowadzonego przez komisję konkursową powołaną przez ministra, w trybie określonym w regulaminie konkursu. Projekt ustawy przewiduje ponadto analogiczne przepisy w odniesieniu do trybu powoływania przez Dyrektora NCBR jego zastępców, którzy będą wyłaniani w drodze konkursu przeprowadzonego przez komisję konkursową powołaną przez Dyrektora NCBR. \nPrzewiduje się także zwiększenie z dwóch do trzech maksymalnej liczby zastępców Dyrektora NCBR.\nProjektowane zmiany obejmują również uzupełnienie art. 9 przez dodanie ust. 2a stanowiącego, że minister może odwołać Dyrektora NCBR przed upływem kadencji w przypadku utraty zaufania lub stwierdzenia okoliczności, które wskazują na brak prawidłowej lub sprawnej realizacji zadań NCBR. Analogiczne uprawnienie będzie przysługiwało Dyrektorowi NCBR wobec jego zastępców (art. 9 ust. 2b). \nKolejne zmiany proponowane w ustawie dotyczą funkcjonowania Rady NCBR i odnoszą się do zmiany sposobu wyłaniania jej członków przez ministra oraz ustalania długości kadencji jej członków. \nZgodnie z nowym brzmieniem art. 12 proponuje się, aby w miejsce dotychczasowego sposobu powoływania przez ministra członków Rady NCBR, polegającego na uprzednim wskazaniu kandydatów przez środowiska naukowe oraz społeczno-gospodarcze i finansowe minister miał możliwość bezpośredniego wyboru członków Rady NCBR spośród osób reprezentujących środowiska naukowe, gospodarcze i finansowe. \nW nowelizowanych przepisach proponuje się określenie „kadencja Rady” zastąpić określeniem „kadencja członka Rady”, a także zwiększyć do 16 liczbę członków Rady NCBR, którzy są wymieniani co 2 lata (czyli połowa z 32 członków) oraz uszczegółowić procedurę wymiany połowy składu Rady NCBR przez wskazanie, że wymianie podlega połowa członków Rady NCBR w ramach każdej z grup, tj. przedstawicieli środowiska naukowego, przedstawicieli środowiska gospodarczego i finansowego oraz przedstawicieli właściwych ministrów. Jednocześnie zaproponowano przepisy przejściowe przewidujące, że w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy zostanie powołany nowy skład Rady NCBR, z czego połowa członków otrzyma powołania na 2 lata, a połowa – na 4. Rada NCBR będzie działała w dotychczasowym składzie do czasu powołania przez ministra nowej Rady. \nKolejną z proponowanych zmian jest wprowadzenie możliwości tworzenia oddziałów zamiejscowych NCBR w kraju. Projektowana ustawa przewiduje, że siedziby oddziałów zamiejscowych NCBR i zakres ich zadań będzie wskazany w statucie NCBR nadanym przez ministra, w drodze rozporządzenia. Stąd też konieczność nadania nowego brzmienia upoważnieniu ustawowemu w art. 1 ust. 5.\nPonadto w nowelizowanej ustawie zostanie uchylony art. 15 ust. 3, który stanowi, że Rada NCBR wyraża zgodę na rozporządzanie majątkiem NCBR powyżej wartości określonej w statucie. W konsekwencji tej zmiany konieczna będzie również zmiana art. 1 ust. 5 zawierającego upoważnienie ustawowe do nadania przez ministra statutu NCBR polegająca na usunięciu z tego upoważnienia kwestii dotyczącej określenia wartości majątku, powyżej której rozporządzanie nim przez Dyrektora NCBR wymaga zgody Rady NCBR i uchylenie art. 10 ust. 4, zgodnie z którym do skuteczności oświadczeń woli Dyrektora NCBR w zakresie rozporządzania majątkiem NCBR powyżej wartości określonej w statucie konieczna jest zgoda Rady NCBR. W tym zakresie przewidziano również przepis przejściowy, który przewiduje, że postępowania prowadzone w sprawie wyrażenia zgody na rozporządzanie majątkiem Centrum powyżej wartości określonej w jego statucie wszczęte i niezakończone przez Radę NCBR do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy umarza się.\nOstatnie z proponowanych zmian dotyczą zmiany upoważnienia do wydania rozporządzenia określającego statut NCBR zawartego w art. 1 ust. 5 przez wyeliminowanie z niego spraw, które są już uregulowane w ustawie, tj. szczegółowego zakresu zadań i trybu pracy organów NCBR, i uchylenia zawartego w art. 45 upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu realizacji zadań NCBR.\nZmiany w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o Fundacji – Zakłady Kórnickie\nProponuje się wskazać w art. 10 ust. 2 nowelizowanej ustawy, iż Rada Kuratorów jest powoływana przez ministra, który sprawuje nadzór nad Zakładami. \nBiorąc pod uwagę ustawowo określone cele działania Zakładów, takie jak wspieranie i rozwijanie nowoczesnego rolnictwa przez upowszechnianie kultury rolniczej, oświaty, wartościowych rozwiązań agrotechnicznych oraz prowadzenie wzorcowych gospodarstw rolnych, działanie na rzecz edukacji rolnej i działalności naukowo-badawczej przez zakładanie szkół rolniczych, wspieranie nowoczesnego kształcenia, fundowanie stypendiów, organizowanie działalności upowszechniającej racjonalne gospodarowanie zasobami rolnymi czy wspieranie placówek Polskiej Akademii Nauk – Biblioteki Kórnickiej i Instytutu Dendrologii, proponuje się zwiększenie w składzie Rady Kuratorów liczby przedstawicieli ministra właściwego do spraw rolnictwa – z jednego do dwóch, a także przedstawicieli ministra, który, jak wyżej wskazano, sprawuje nadzór nad Zakładami – z jednego do trzech. Z uwagi natomiast na to, że dla realizacji celów określonych ustawą, Zakłady wyposażono nieodpłatnie w majątek obejmujący, w dniu wejścia w życie ustawy, nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa, o łącznej powierzchni niemal 4 200 ha, uzasadnione jest zwiększenie w składzie Rady Kuratorów również liczby przedstawicieli ministra właściwego do spraw aktywów państwowych z jednego do dwóch. W celu zapobieżenia nadmiernemu wzrostowi liczby członków Rady Kuratorów zaproponowano natomiast rezygnację w tym gremium z przedstawiciela Wojewody Wielkopolskiego, który również jest przedstawicielem administracji rządowej, której reprezentacja w składzie Rady Kuratorów została wzmocniona. Kolejnym rozwiązaniem wprowadzanym w projektowanej ustawie jest wyposażenie ministrów, których przedstawiciele wchodzą w skład Rady Kuratorów, w narzędzie umożliwiające odwołanie członków Rady Kuratorów będących przedstawicielami danego ministra przed upływem okresu 5 lat. Zgodnie z projektowanym art. 11 ust. 3 zmienianej ustawy dokonuje tego minister, z tym że w przypadku przedstawicieli ministra właściwego do spraw rolnictwa i ministra właściwego do spraw aktywów państwowych – na wniosek tych ministrów. \nZmiany w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych \nProponuje się wprowadzenie przepisu umożliwiającego ministrowi nadzorującemu przekazywanie instytutowi badawczemu środków finansowych w postaci dotacji podmiotowej, przeznaczonych na pokrycie kosztów bieżącej działalności tego instytutu, w szczególności na wynagrodzenia i rozwój kadry. \nZgodnie z projektowaną ustawą minister nadzorujący instytut badawczy otrzyma możliwość możliwości nałożenia na instytut obowiązku wprowadzenia do jego planu działalności każdego zadania albo wyznaczenia każdego zadania poza tym planem, zgodnie z zakresem działania instytut badawczego określonym w jego statucie, o ile będzie w stanie zapewnić środki finansowe na ten cel. \nW art. 24 ust. 6 proponuje się przywrócić wymóg posiadania przez dyrektora instytutu badawczego co najmniej stopnia naukowego doktora. Z kolei w przypadku zastępców dyrektora instytutu badawczego proponuje się wprowadzić wymagania dla kandydatów na to stanowisko. Zgodnie z dodawanym w art. 27 ust. 1c zastępcą dyrektora instytutu badawczego będzie mogła być osoba, która posiada co najmniej tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera albo równorzędny, korzysta z pełni praw publicznych, posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie zawodowe oraz nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. W projekcie ustawy zmieniono również art. 27 ust. 2, w którym wskazano, że zastępcą dyrektora do spraw naukowych może zostać osoba posiadająca co najmniej stopnia naukowego doktora habilitowanego, dodając jednocześnie obowiązek spełnienia przez tę osobę tych samych wymogów, co w przypadku pozostałych zastępców dyrektora, tzn. korzystanie z pełni praw publicznych, posiadanie co najmniej 3-letniego doświadczenia zawodowego oraz brak skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. \nW tym zakresie przewidziano także przepisy przejściowe, które przewidują, że dyrektorzy instytutów badawczych i ich zastępcy niespełniający w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy warunków, które zostały w niej określone, będą mogli pełnić swoje funkcje wyłącznie przez okres 2 lat od dnia jej wejścia w życie.\nZmiany w ustawie z dnia 7 lipca 2017 r. o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej\nZgodnie z nowym brzmieniem art. 6 ust. 1 Dyrektora NAWA będzie powoływał i odwoływał minister. \nDrugim rozwiązaniem proponowanym do wprowadzenia w ustawie jest zniesienie kadencji Dyrektora NAWA.\nZmiana polegająca na uchyleniu art. 13 ust. 1 jest natomiast konsekwencją nowego brzmienia przepisu art. 6 ust. 1. Właściwość do ustalania wynagrodzenia Dyrektora przez ministra, będącego organem nadzorującym NAWA wynika bezpośrednio z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2136), a zatem przepis jest niepotrzebny.\nW tym zakresie przewidziano także przepis przejściowy, który przewiduje, że stosunek pracy na podstawie powołania nawiązany z Dyrektorem NAWA na kadencję rozpoczętą przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, przekształca się z dniem jej wejścia w życie w stosunek pracy na podstawie powołania nawiązany na czas nieokreślony.\nZmiany w ustawie z dnia 21 lutego 2029 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz\nW ustawie proponuje się zrezygnować z określania kadencji Prezesa i Wiceprezesów Centrum Łukasiewicz oraz dyrektorów i zastępców dyrektorów instytutów Sieci, a także uchylić art. 15 ust. 1–3 dotyczące przyczyn odwołania Prezesa i Wiceprezesów oraz art. 25 ust. 1–4 dotyczące przyczyn odwołania dyrektora instytutu Sieci i jego zastępców. Ponadto w art. 15 ust. 4 projektowanej ustawy zostało również doprecyzowane, że w przypadku odwołania albo śmierci Prezesa albo Wiceprezesa Centrum Łukasiewicz minister wyznacza do pełnienia obowiązków Wiceprezesa albo inną osobę spełniającą warunki, o których mowa w art. 13 ust. 1–3, jednak na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Analogicznie w art. 25 ust. 5 zostało doprecyzowane, że w przypadku odwołania albo śmierci dyrektora albo zastępcy dyrektora instytutu Sieci Prezes Centrum Łukasiewicz wyznacza do pełnienia obowiązków zastępcę dyrektora tego instytutu albo inną osobę spełniającą warunki, o których mowa w art. 23 ust. 1, również na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.\nJednocześnie proponuje się uchylenie art. 12 i art. 22 dotyczące umowy o zarządzanie Siecią i odpowiednio umowy o zarządzanie instytutem Sieci.\nW tym zakresie przewidziano także przepis przejściowy, który przewiduje, że stosunki pracy na podstawie powołania nawiązane przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy z Prezesem i Wiceprezesami Centrum Łukasiewicz oraz z dyrektorami i zastępcami dyrektorów instytutów Sieci przekształcą się z tym dniem w stosunki pracy na podstawie powołania nawiązane na czas nieokreślony.\nZ dniem wejścia w życie ustawy wygasną także umowy o zarządzanie Siecią Badawczą Łukasiewicz zawarte z Prezesem i Wiceprezesami Centrum Łukasiewicz oraz umowy o zarządzanie instytutem Sieci zawarte z dyrektorami i zastępcami dyrektorów tych instytutów.\n","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MN","value":"MN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Marek Gzik Sekretarz Stanu ","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MN","value":"MN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"IV kwartał 2024 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}
Numer projektu:
UD82
Rodzaj dokumentu:
Projekty ustaw
Typ dokumentu:
D – pozostałe projekty
Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie:
Projektowana ustawa ma na celu wprowadzenie niezbędnych zmian o charakterze porządkującym i poprawiającym jakość funkcjonowania organów podmiotów nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, zwanego dalej „ministrem”, oraz instytutów badawczych. Zmiany dotyczą głównie trybu powoływania i odwoływania, oraz składu organów podmiotów nadzorowanych, jak również kwalifikacji osób pełniących funkcje dyrektora i zastępcy dyrektora w instytutach badawczych oraz finansowania instytutów badawczych.
Problemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju
Zasadniczymi kwestiami wymagającymi rozwiązania jest uporządkowanie spraw związanych z powoływaniem przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, zwanego dalej „ministrem”, Dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, zwanego dalej „NCBR”, a także kwestia zmiany sposobu wyłaniania członków Rady NCBR przez ministra oraz zmiany sposobu ustalaniu długości trwania kadencji członków Rady NCBR. Przewidziane obecnie w ustawie zasady odwoływania Dyrektora NCBR i jego zastępców nie dają odpowiednio ministrowi i Dyrektorowi NCBR możliwości szybkiego i elastycznego na potencjalne nieprawidłowości w działalności NCBR, zwłaszcza będące następstwem uchybień w pracy kierownictwa NCBR. Problemem jest także częściowo blankietowy charakter upoważnienia do wydania rozporządzenia określającego kwestie dotyczące konkursów na stanowisko Dyrektora i zastępców Dyrektora NCBR, zawartego w art. 4 ust. 8 ustawy, wynikający z braku w ustawie przepisów merytorycznych dotyczących komisji konkursowej i regulaminów konkursów. I wreszcie dostrzeżony został również problem niewystarczającej liczby zastępców Dyrektora NCBR, który wpływa na efektywność i sprawność realizacji zadań przez tę agencję.
W odniesieniu do Rady NCBR natomiast występują 3 zasadnicze problemy wymagające rozwiązania. Pierwszy dotyczy sposobu wyłaniania kandydatów na członków Rady NCBR reprezentujących środowiska naukowe oraz społeczno-gospodarcze i finansowe. W świetle obowiązujących przepisów budzi wątpliwości, jakie podmioty reprezentujące te środowiska mają prawo zgłaszać swoich kandydatów i w jakim trybie. Drugim problemem jest kwestia zastosowanego w ustawie określenia „kadencja Rady NCBR”, gdyż nie ma możliwości ustalenia jej kadencji, skoro co 2 lata następuje wymiana części jej składu w wyniku rotacji. I wreszcie trzecim problem jest wspomniana rotacja. W ustawie uchwalonej w 2010 r. założeniem była rotacja połowy składu Rady NCBR co 2 lata. Obecnie na skutek częstych zmian w składzie Rady NCBR wynikających m.in. z dołączania do jej składu, w drodze kolejnych nowelizacji ustawy, przedstawicieli poszczególnych ministrów, jak również zmian mających miejsce po przejęciu nadzoru nad NCBR przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego nastąpiło zaburzenie rytmu 2-letniej rotacji połowy składu Rady NCBR i pojawiła się niejasność w określaniu długości kadencji poszczególnych jej członków. Dodatkowo ustawa nie określa, w jaki sposób rotacja powinna nastąpić w obrębie każdej z 3 grup określonych w art. 12 ust. 1.
Problemem wymagającym rozwiązania jest również decentralizacja zadań NCBR, która mogłaby ułatwić dotarcie z ofertą NCBR do przedsiębiorców i podmiotów sektora szkolnictwa wyższego i nauki w poszczególnych częściach kraju.
Zmiany wymagają także zasady uzyskiwania zgody na rozporządzenie majątkiem NCBR o wartości przekraczającej 200 000 zł. Obecnie zgoda taka – w zależności od wartości rozporządzanego mienia – jest udzielana zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 125) przez ministra, jeżeli wartość rynkowa składników aktywów trwałych wynosi do 5 000 000 zł oraz przez Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wartość rynkowa składników aktywów trwałych przekracza 5 000 000 zł. Zanim jednak te przepisy weszły w życie ustawa przewidywała już od dnia jej wejścia wżycie w 2010 r. konieczność uzyskania zgody Rady NCBR w przypadku zamiaru rozporządzenia przez Dyrektora NCBR majątkiem o wartości przekraczającej wartość określoną w statucie NCBR (obecnie równowartość 250 000 euro). Biorąc pod uwagę konieczność uzyskania zgody odpowiednio ministra albo Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, zgoda Rady NCBR jest już nadmiarowa.
Ostatni problem wymagający interwencji legislacyjnej, to uporządkowanie kwestii dotyczących brzmienia dwóch upoważnień ustawowych – w art. 1 ust. 5 i w art. 45. Na tych podstawach prawnych zostały wydane odpowiednio rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 września 2010 r. w sprawie statutu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (Dz. U. z 2020 r. poz. 201) i rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 września 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu realizacji zadań Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (Dz. U. poz. 1200, z późn. zm.). Oba te akty wykonawcze w znacznej mierze powielają regulacje ustawowe, nawet modyfikując je w sposób nieuprawniony, a przypadku drugiego z ww. rozporządzeń pojawiają się również regulacje o charakterze nienormatywnym. Należy zatem zweryfikować treść pierwszego z tych upoważnień tak, aby nie nakazywało regulować w drodze rozporządzenia spraw uregulowanych w ustawie. Z kolei drugie z tych rozporządzeń po usunięciu regulacji stanowiących powtórzenie ustawy albo niezawierających treści normatywnych nie zawiera żadnych przepisów, które są niezbędne z punktu widzenia zapewnienia prawidłowej realizacji zadań przez NCBR.
Problemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o Fundacji – Zakłady Kórnickie
Podstawową kwestią, która wymaga zmiany, jest uregulowanie sposobu powoływania członków Rady Kuratorów – organu Fundacji – Zakłady Kórnickie, zwanej dalej „Zakładami”, gdyż aktualnie zasady jej powoływania oraz kompetencje określa statut Zakładów, tymczasem materia ta powinna być uregulowana w ustawie.
Ponadto zmiany wymagają przepisy dotyczące składu Rady Kuratorów, gdyż z uwagi na cele i zadania Zakładów uzasadnione jest zwiększenie udziału w jej składzie przedstawicieli ministra, ministra do spraw rolnictwa oraz ministra właściwego do aktywów państwowych.
Uregulowania wymaga również możliwość zmiany przedstawicieli właściwych ministrów w składzie Rady Kuratorów w trakcie kadencji, gdyż z różnych przyczyn zmiana taka może być celowa, a nawet konieczna.
Problemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych
Najważniejszym problemem wymagającym rozwiązania, dotyczącym funkcjonowania instytutów badawczych jest potrzeba zapewnienia bardziej stabilnego finansowania ich bieżącej działalności, gdyż obecnie tego typu środki instytuty badawcze muszą sobie zapewniać w zasadzie przede wszystkim w ramach przychodów z własnej działalności i częściowo – w przypadku instytutów, które poddały się ewaluacji jakości działalności naukowej – z subwencji przyznawanej przez ministra na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego.
Drugi problem stanowi brak możliwości efektywnego wykorzystania potencjału naukowego instytutów badawczych przez ministrów, którzy je nadzorują, polegający na braku możliwości zlecania instytutom różnych zadań. Obecnie możliwości są tu ograniczone wyłącznie zadań zlecanych instytutom posiadającym status państwowego instytutu badawczego (art. 21 ust. 6), a także niektórych kategorii zadań, o których mowa w art. 37 ust. 1 i 1b.
I wreszcie rozwiązania wymaga także problem braku kwalifikacji naukowych dyrektora instytutu badawczego. Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1672) obniżono wymagania względem osób zajmujących stanowisko dyrektora instytutu badawczego, wprowadzając w miejsce warunku posiadania stopnia naukowego doktora warunek posiadania tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub równorzędnego. Brak kwalifikacji naukowych osoby kierującej instytutem badawczym jest niewłaściwy przede wszystkim ze względu na jej zadania, do których zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 4 należy odpowiadanie za wyniki działalności naukowej instytutu, jak również ze względu na zadania samego instytutu, wśród których ustawa na pierwszym miejscu wymienia prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych (art. 2 ust. 1 pkt 1). Z kolei w przypadku zastępców dyrektora instytutu badawczego ustawa nie przewiduje aktualnie żadnych wymagań, z wyjątkiem zastępcy dyrektora do spraw naukowych, wobec którego przewiduje się obowiązek posiadania co najmniej stopnia naukowego doktora habilitowanego (art. 27 ust. 2). Takie rozwiązanie również nie jest właściwe.
Problemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 7 lipca 2017 r. o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej
Podstawowym problemem wymagającym rozwiązania jest konieczność usprawnienia procesu zarządzania Narodową Agencją Wymiany Akademickiej, zwaną dalej „NAWA”, przez uporządkowanie, uproszczenie i uelastycznienie rozwiązań dotyczących powoływania i odwoływania jej dyrektora. Obecnie Dyrektor NAWA jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra, co niepotrzebnie wydłuża tę procedurę i nie znajduje uzasadnienia w jej zadaniach skoncentrowanych na celu, jakim jest umiędzynarodowienie szkolnictwa wyższego i nauki.
Ponadto kadencja Dyrektora NAWA i enumeratywnie wymienione w ustawie przesłanki jego odwołania przed jej upływem mogą w określonych okolicznościach stanowić przeszkodę w elastycznym reagowaniu przez ministra na ewentualne problemy w działalności NAWA, za które odpowiedzialność ponosi jej Dyrektor, albo za jego działania nieodpowiadające celom polityki państwa w tym obszarze, określonym przez ministra.
Problemy wymagające rozwiązania w ustawie z dnia 21 lutego 2019 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz
Podobnie jak w przypadku NAWA jednym z problemów jest kadencyjność Prezesa i Wiceprezesów Centrum Łukasiewicz oraz dyrektorów instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, zwanych dalej „instytutami Sieci”, i ich zastępców, która w określonych okolicznościach może stanowić przeszkodę w elastycznym reagowaniu odpowiednio przez ministra i przez Prezesa Centrum Łukasiewicz na ewentualne problemy w działalności Sieci Badawczej Łukasiewicz lub podmiotów, które ją tworzą, za które odpowiedzialność ponoszą Prezes lub Wiceprezesi Centrum Łukasiewicz, dyrektorzy lub zastępcy dyrektorów instytutów Sieci, albo za ich działania nieodpowiadające celom polityki państwa w obszarze, za który odpowiada Sieć Badawcza Łukasiewicz, określonym przez ministra.
Drugi problem, również związany z powoływaniem i odwoływaniem ww. osób, to ich zatrudnienie oparte na dwóch równoległych podstawach prawnych – umowach o zarządzanie, tzw. kontraktach menadżerskich i powołaniach w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465). Takie rozwiązanie jest nietypowe i jedyne w polskim systemie prawa, a przy tym brak jest uzasadnienia dla jego utrzymywania, tym bardziej że może ono oznaczać dla osób sprawujących ww. funkcje nieuzasadnione korzyści polegające na skumulowaniu uprawnień wynikających jednocześnie z tych dwóch form zatrudnienia, a dla osób je powołujących – niepotrzebne komplikacje związane z nawiązywaniem i rozwiązywaniem dwóch stosunków pracy. Przy czym wystąpienie przesłanek rozwiązania jednego z nich automatycznie oznacza konieczność rozwiązania drugiego, co tym bardziej przemawia za brakiem celowości utrzymywania tak skomplikowanej konstrukcji prawnej.
Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji:
Zmiany w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju
Proponuje się uzupełnienie przepisów art. 4 ustawy przez wskazanie, że kandydata na stanowisko Dyrektora NCBR, powoływanego przez ministra, wyłania się w drodze konkursu przeprowadzonego przez komisję konkursową powołaną przez ministra, w trybie określonym w regulaminie konkursu. Projekt ustawy przewiduje ponadto analogiczne przepisy w odniesieniu do trybu powoływania przez Dyrektora NCBR jego zastępców, którzy będą wyłaniani w drodze konkursu przeprowadzonego przez komisję konkursową powołaną przez Dyrektora NCBR.
Przewiduje się także zwiększenie z dwóch do trzech maksymalnej liczby zastępców Dyrektora NCBR.
Projektowane zmiany obejmują również uzupełnienie art. 9 przez dodanie ust. 2a stanowiącego, że minister może odwołać Dyrektora NCBR przed upływem kadencji w przypadku utraty zaufania lub stwierdzenia okoliczności, które wskazują na brak prawidłowej lub sprawnej realizacji zadań NCBR. Analogiczne uprawnienie będzie przysługiwało Dyrektorowi NCBR wobec jego zastępców (art. 9 ust. 2b).
Kolejne zmiany proponowane w ustawie dotyczą funkcjonowania Rady NCBR i odnoszą się do zmiany sposobu wyłaniania jej członków przez ministra oraz ustalania długości kadencji jej członków.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 12 proponuje się, aby w miejsce dotychczasowego sposobu powoływania przez ministra członków Rady NCBR, polegającego na uprzednim wskazaniu kandydatów przez środowiska naukowe oraz społeczno-gospodarcze i finansowe minister miał możliwość bezpośredniego wyboru członków Rady NCBR spośród osób reprezentujących środowiska naukowe, gospodarcze i finansowe.
W nowelizowanych przepisach proponuje się określenie „kadencja Rady” zastąpić określeniem „kadencja członka Rady”, a także zwiększyć do 16 liczbę członków Rady NCBR, którzy są wymieniani co 2 lata (czyli połowa z 32 członków) oraz uszczegółowić procedurę wymiany połowy składu Rady NCBR przez wskazanie, że wymianie podlega połowa członków Rady NCBR w ramach każdej z grup, tj. przedstawicieli środowiska naukowego, przedstawicieli środowiska gospodarczego i finansowego oraz przedstawicieli właściwych ministrów. Jednocześnie zaproponowano przepisy przejściowe przewidujące, że w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie projektowanej ustawy zostanie powołany nowy skład Rady NCBR, z czego połowa członków otrzyma powołania na 2 lata, a połowa – na 4. Rada NCBR będzie działała w dotychczasowym składzie do czasu powołania przez ministra nowej Rady.
Kolejną z proponowanych zmian jest wprowadzenie możliwości tworzenia oddziałów zamiejscowych NCBR w kraju. Projektowana ustawa przewiduje, że siedziby oddziałów zamiejscowych NCBR i zakres ich zadań będzie wskazany w statucie NCBR nadanym przez ministra, w drodze rozporządzenia. Stąd też konieczność nadania nowego brzmienia upoważnieniu ustawowemu w art. 1 ust. 5.
Ponadto w nowelizowanej ustawie zostanie uchylony art. 15 ust. 3, który stanowi, że Rada NCBR wyraża zgodę na rozporządzanie majątkiem NCBR powyżej wartości określonej w statucie. W konsekwencji tej zmiany konieczna będzie również zmiana art. 1 ust. 5 zawierającego upoważnienie ustawowe do nadania przez ministra statutu NCBR polegająca na usunięciu z tego upoważnienia kwestii dotyczącej określenia wartości majątku, powyżej której rozporządzanie nim przez Dyrektora NCBR wymaga zgody Rady NCBR i uchylenie art. 10 ust. 4, zgodnie z którym do skuteczności oświadczeń woli Dyrektora NCBR w zakresie rozporządzania majątkiem NCBR powyżej wartości określonej w statucie konieczna jest zgoda Rady NCBR. W tym zakresie przewidziano również przepis przejściowy, który przewiduje, że postępowania prowadzone w sprawie wyrażenia zgody na rozporządzanie majątkiem Centrum powyżej wartości określonej w jego statucie wszczęte i niezakończone przez Radę NCBR do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy umarza się.
Ostatnie z proponowanych zmian dotyczą zmiany upoważnienia do wydania rozporządzenia określającego statut NCBR zawartego w art. 1 ust. 5 przez wyeliminowanie z niego spraw, które są już uregulowane w ustawie, tj. szczegółowego zakresu zadań i trybu pracy organów NCBR, i uchylenia zawartego w art. 45 upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu realizacji zadań NCBR.
Zmiany w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o Fundacji – Zakłady Kórnickie
Proponuje się wskazać w art. 10 ust. 2 nowelizowanej ustawy, iż Rada Kuratorów jest powoływana przez ministra, który sprawuje nadzór nad Zakładami.
Biorąc pod uwagę ustawowo określone cele działania Zakładów, takie jak wspieranie i rozwijanie nowoczesnego rolnictwa przez upowszechnianie kultury rolniczej, oświaty, wartościowych rozwiązań agrotechnicznych oraz prowadzenie wzorcowych gospodarstw rolnych, działanie na rzecz edukacji rolnej i działalności naukowo-badawczej przez zakładanie szkół rolniczych, wspieranie nowoczesnego kształcenia, fundowanie stypendiów, organizowanie działalności upowszechniającej racjonalne gospodarowanie zasobami rolnymi czy wspieranie placówek Polskiej Akademii Nauk – Biblioteki Kórnickiej i Instytutu Dendrologii, proponuje się zwiększenie w składzie Rady Kuratorów liczby przedstawicieli ministra właściwego do spraw rolnictwa – z jednego do dwóch, a także przedstawicieli ministra, który, jak wyżej wskazano, sprawuje nadzór nad Zakładami – z jednego do trzech. Z uwagi natomiast na to, że dla realizacji celów określonych ustawą, Zakłady wyposażono nieodpłatnie w majątek obejmujący, w dniu wejścia w życie ustawy, nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa, o łącznej powierzchni niemal 4 200 ha, uzasadnione jest zwiększenie w składzie Rady Kuratorów również liczby przedstawicieli ministra właściwego do spraw aktywów państwowych z jednego do dwóch. W celu zapobieżenia nadmiernemu wzrostowi liczby członków Rady Kuratorów zaproponowano natomiast rezygnację w tym gremium z przedstawiciela Wojewody Wielkopolskiego, który również jest przedstawicielem administracji rządowej, której reprezentacja w składzie Rady Kuratorów została wzmocniona. Kolejnym rozwiązaniem wprowadzanym w projektowanej ustawie jest wyposażenie ministrów, których przedstawiciele wchodzą w skład Rady Kuratorów, w narzędzie umożliwiające odwołanie członków Rady Kuratorów będących przedstawicielami danego ministra przed upływem okresu 5 lat. Zgodnie z projektowanym art. 11 ust. 3 zmienianej ustawy dokonuje tego minister, z tym że w przypadku przedstawicieli ministra właściwego do spraw rolnictwa i ministra właściwego do spraw aktywów państwowych – na wniosek tych ministrów.
Zmiany w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych
Proponuje się wprowadzenie przepisu umożliwiającego ministrowi nadzorującemu przekazywanie instytutowi badawczemu środków finansowych w postaci dotacji podmiotowej, przeznaczonych na pokrycie kosztów bieżącej działalności tego instytutu, w szczególności na wynagrodzenia i rozwój kadry.
Zgodnie z projektowaną ustawą minister nadzorujący instytut badawczy otrzyma możliwość możliwości nałożenia na instytut obowiązku wprowadzenia do jego planu działalności każdego zadania albo wyznaczenia każdego zadania poza tym planem, zgodnie z zakresem działania instytut badawczego określonym w jego statucie, o ile będzie w stanie zapewnić środki finansowe na ten cel.
W art. 24 ust. 6 proponuje się przywrócić wymóg posiadania przez dyrektora instytutu badawczego co najmniej stopnia naukowego doktora. Z kolei w przypadku zastępców dyrektora instytutu badawczego proponuje się wprowadzić wymagania dla kandydatów na to stanowisko. Zgodnie z dodawanym w art. 27 ust. 1c zastępcą dyrektora instytutu badawczego będzie mogła być osoba, która posiada co najmniej tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera albo równorzędny, korzysta z pełni praw publicznych, posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie zawodowe oraz nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. W projekcie ustawy zmieniono również art. 27 ust. 2, w którym wskazano, że zastępcą dyrektora do spraw naukowych może zostać osoba posiadająca co najmniej stopnia naukowego doktora habilitowanego, dodając jednocześnie obowiązek spełnienia przez tę osobę tych samych wymogów, co w przypadku pozostałych zastępców dyrektora, tzn. korzystanie z pełni praw publicznych, posiadanie co najmniej 3-letniego doświadczenia zawodowego oraz brak skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
W tym zakresie przewidziano także przepisy przejściowe, które przewidują, że dyrektorzy instytutów badawczych i ich zastępcy niespełniający w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy warunków, które zostały w niej określone, będą mogli pełnić swoje funkcje wyłącznie przez okres 2 lat od dnia jej wejścia w życie.
Zmiany w ustawie z dnia 7 lipca 2017 r. o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 6 ust. 1 Dyrektora NAWA będzie powoływał i odwoływał minister.
Drugim rozwiązaniem proponowanym do wprowadzenia w ustawie jest zniesienie kadencji Dyrektora NAWA.
Zmiana polegająca na uchyleniu art. 13 ust. 1 jest natomiast konsekwencją nowego brzmienia przepisu art. 6 ust. 1. Właściwość do ustalania wynagrodzenia Dyrektora przez ministra, będącego organem nadzorującym NAWA wynika bezpośrednio z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2136), a zatem przepis jest niepotrzebny.
W tym zakresie przewidziano także przepis przejściowy, który przewiduje, że stosunek pracy na podstawie powołania nawiązany z Dyrektorem NAWA na kadencję rozpoczętą przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, przekształca się z dniem jej wejścia w życie w stosunek pracy na podstawie powołania nawiązany na czas nieokreślony.
Zmiany w ustawie z dnia 21 lutego 2029 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz
W ustawie proponuje się zrezygnować z określania kadencji Prezesa i Wiceprezesów Centrum Łukasiewicz oraz dyrektorów i zastępców dyrektorów instytutów Sieci, a także uchylić art. 15 ust. 1–3 dotyczące przyczyn odwołania Prezesa i Wiceprezesów oraz art. 25 ust. 1–4 dotyczące przyczyn odwołania dyrektora instytutu Sieci i jego zastępców. Ponadto w art. 15 ust. 4 projektowanej ustawy zostało również doprecyzowane, że w przypadku odwołania albo śmierci Prezesa albo Wiceprezesa Centrum Łukasiewicz minister wyznacza do pełnienia obowiązków Wiceprezesa albo inną osobę spełniającą warunki, o których mowa w art. 13 ust. 1–3, jednak na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Analogicznie w art. 25 ust. 5 zostało doprecyzowane, że w przypadku odwołania albo śmierci dyrektora albo zastępcy dyrektora instytutu Sieci Prezes Centrum Łukasiewicz wyznacza do pełnienia obowiązków zastępcę dyrektora tego instytutu albo inną osobę spełniającą warunki, o których mowa w art. 23 ust. 1, również na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy.
Jednocześnie proponuje się uchylenie art. 12 i art. 22 dotyczące umowy o zarządzanie Siecią i odpowiednio umowy o zarządzanie instytutem Sieci.
W tym zakresie przewidziano także przepis przejściowy, który przewiduje, że stosunki pracy na podstawie powołania nawiązane przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy z Prezesem i Wiceprezesami Centrum Łukasiewicz oraz z dyrektorami i zastępcami dyrektorów instytutów Sieci przekształcą się z tym dniem w stosunki pracy na podstawie powołania nawiązane na czas nieokreślony.
Z dniem wejścia w życie ustawy wygasną także umowy o zarządzanie Siecią Badawczą Łukasiewicz zawarte z Prezesem i Wiceprezesami Centrum Łukasiewicz oraz umowy o zarządzanie instytutem Sieci zawarte z dyrektorami i zastępcami dyrektorów tych instytutów.
Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu:
MN
Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu:
Marek Gzik Sekretarz Stanu
Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM:
MN
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM:
IV kwartał 2024 r.