UD213

Projekty ustaw

D – pozostałe projekty

Celem regulacji będzie wprowadzenie całkowitego zakazu używania papierosów elektronicznych (e-papierosów) jednorazowego użytku. Regulacja ta wynika z konieczności dalszego ograniczenia używania papierosów elektronicznych jednorazowego użytku nie tylko przez osoby poniżej 18. roku życia, ale także przez dorosłych. Planowana regulacja będzie miała największy wpływ na tzw. młodych dorosłych. Papierosy elektroniczne zarówno z nikotyną jak i te zawierające inne substancje to wyroby stanowiące ewidentne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Są to produkty zawierające substancję silnie uzależniającą oraz inne substancje towarzyszące jej, wchłaniane do organizmu ludzkiego o niezbadanych skutkach dla zdrowia korzystających z produktów osób. Działania popularyzujące te produkty, pozbawienie ich uciążliwości typowych dla tradycyjnych papierosów takich jak np. uciążliwy zapach powodują, że są one uznawane za atrakcyjne i postrzegane jako niestanowiące zagrożenia dla zdrowia. Produkty te zwiększają dostępność do używania substancji szkodliwych z uwagi na fakt, że są one gotowe do użycia niezwłocznie po zakupie i nie wymagają wcześniejszego przygotowania. Ryzyko istnienia na rynku takich wyrobów jest szczególne dla młodego pokolenia i osób niepalących, i wynika m.in. z obecności nikotyny, która jest substancją silnie psychoaktywną i uzależniającą. Wykazano cyto- i pneumotoksyczność oraz immunosupresyjne działanie substancji zawartych w e-papierosach. Ponadto wyroby te wykazują podobną cytotoksyczność co tradycyjne papierosy, co może prowadzić do stanu zapalnego w płucach.
Ponadto należy wskazać, że papierosy elektroniczne jednorazowego użytku charakteryzują się większą szkodliwością dla środowiska z uwagi na fakt, że są zbudowane z plastiku oraz zawierają baterie litowo-jonowe, które trudno poddać recyklingowi. Papierosy elektroniczne jednorazowego użytku przez swoją budowę charakteryzują się trudnością w zakresie kontroli płynu.
Mając na uwadze powyższe informacje, w ocenie projektodawcy jest konieczne wdrożenie całkowitego zakazu wprowadzania do obrotu papierosów elektronicznych jednorazowego użytku.
Ponadto projekt ustawy zakłada upoważnienie Prezesa Biura do spraw Substancji Chemicznych do zlecenia badania składu płynów do elektronicznych papierosów oraz określa, wykaz laboratoriów, które będą realizować przedmiotowe badania, biorąc pod uwagę ich potencjał i niezależność od przemysłu wyrobów nikotynowych.
Światowa Organizacja Zdrowia jednoznacznie podkreśla, że stosowanie aromatów charakterystycznych promuje używanie wyrobów nikotynowych wśród młodych osób i przyczynia się do ich uzależnienia od nikotyny. W związku z pojawieniem się na rynku nowych wyrobów z nikotyną tzw. „woreczków nikotynowych” należy pozostawić wyłącznie możliwość sprzedaży produktów zawierających składniki, które nadają tylko i wyłącznie zapach lub smak tytoniu.
Dodatkowo w związku z możliwością pojawienia się na rynku wyrobów zawierających nikotynę obecnie niepodlegających przepisom dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylająca dyrektywę 2001/37/WE (Dz. Urz. UE L 127 z 29.04.2014, str. 1, z późn. zm.), zwana dalej „dyrektywą 2014/40/UE”, implementowanej do prawa krajowego przepisami ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. poz. 1331), takimi jak: gumy, tabletki, spray do nosa i ust oraz napoje z nikotyną, jest konieczne doprecyzowanie zakazu sprzedaży przedmiotowych wyrobów. Tego rodzaju wyroby powinny być wprowadzane do sprzedaży wyłącznie w reżimie farmaceutycznym, poprzedzonym pozytywnym procesem oceny dokumentacji rejestracyjnej charakteryzującej ich właściwości farmakodynamiczne, farmakokinetyczne oraz potwierdzającej ich skuteczność i bezpieczeństwo stosowania.

Ramy prawne dotyczące rynku papierosów elektronicznych określone zostały ustawą z dnia 9 listopada 1995 r o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1162), i są konsekwencją implementacji do krajowego porządku prawnego dyrektywy 2014/40/UE.
W kontekście rozwijającego się rynku papierosów elektronicznych należy zauważyć, że zgodnie z danymi Biura do spraw Substancji Chemicznych, pochodzącymi z europejskiej bazy EU-CEG w okresie od 2018 r. do 2023 r. nastąpił wyraźny wzrost liczby zgłoszeń papierosów elektronicznych i pojemników zapasowych we wszystkich kategoriach tych wyrobów (z liczby 2575 zgłoszeń do 12 772 – niemal o 400%).
Papierosy elektroniczne, w tym papierosy elektroniczne jednorazowego użytku, są obecnie przedmiotem obrotu, zgodnie z przepisami ww. ustawy oraz dyrektywy 2014/40/UE. Niemniej, istnieje możliwość aby określone papierosy elektroniczne albo ich rodzaje wprowadzone do obrotu, jeżeli stwarzają zagrożenie dla zdrowia ludzkiego zostały objęte zakazem obrotu. Dyrektywa 2014/40/UE daje możliwość podejmowania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej działań skutkujących zakazem wprowadzania do obrotu na terytorium państwa danej kategorii produktów. W związku z czym, w projekcie ustawy zakłada się wprowadzenie zakazu wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej papierosów elektronicznych jednorazowego użytku.
W zakresie niezharmonizowanym z dyrektywą 2014/40/UE zaproponowany w projekcie ustawy zakaz wprowadzania do obrotu papierosów elektronicznych jednorazowego użytku (z nikotyną) wymaga notyfikacji na podstawie art. 24 ust. 3 dyrektywy 2014/40/UE. Jednocześnie, w zakresie w jakim zaproponowano zakaz dotyczący papierosów elektronicznych jednorazowego użytku beznikotynowych, podlega on procedurze przewidzianej w dyrektywie (UE)2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. Urz. UE L 241 z 17.09.2015, str. 1).
Należy podkreślić, że ograniczenie smaków woreczków nikotynowych przyczyni się do zmniejszenia ich atrakcyjności wśród osób nieletnich. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, że istnieją badania naukowe wskazujące, że osoby w wieku 13–20 lat najczęściej używały woreczków z nikotyną posiadających aromat miętowy/mentolowy (30,5%), słodyczy (29,2%) oraz owocowy (23,6%), natomiast aromat tytoniowy był popularny jedynie wśród 7,5% ww. osób.
Istotnym jest również wprowadzenie zakazu sprzedaży pozostałych wyrobów nikotynowych, które nie są objęte przepisami dyrektywy 2014/40/UE. Umożliwienie wprowadzania tego rodzaju produktów, w innej formie niż wyrób do stosowania medycznego, w najbliższym czasie spowoduje brak jakiejkolwiek realnej kontroli nad rynkiem tego rodzaju wyrobów.

MZ

Wojciech Konieczny Sekretarz Stanu

MZ

III kwartał 2025 r.