W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD421","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie","value":"1.1. Projekt stanowi kompleksową nowelizację ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. z 2020 r. poz. 358 oraz z 2021 r. poz. 1177) oraz zmierza do zapewnienia większej skuteczności rozwiązań prawnych określających zasady tej odpowiedzialności.\n1.2. Jej celem jest zwiększenie efektywności tego instrumentu, zwłaszcza w odniesieniu do zwalczania poważnej przestępczości gospodarczej i skarbowej. Praktyka wskazuje bowiem na jego znikomą skuteczność. Liczba spraw prowadzonych wobec podmiotów zbiorowych jest niewielka. Przeprowadzone analizy wskazują również na nieznaczną wysokość kar nakładanych w trybie ustawy, co wskazuje na to, że jest ona używana głównie wobec małych podmiotów zbiorowych. Wypacza to koncepcję odpowiedzialności osób prawnych i prowadzi do wniosku, iż przyjęty w Polsce model nie sprawdził się.\n1.3. Efektywność regulacji odnoszących się do odpowiedzialności osób prawnych (podmiotów zbiorowych) ma również istotne znaczenie z uwagi na zobowiązania międzynarodowe wynikające z wiążących Polskę instrumentów prawnych Unii\nEuropejskiej, Rady Europy i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Instrumenty te, niezależnie od szczegółowego merytorycznego zakresu każdego z nich, przewidują obowiązek wprowadzenia sprawnie funkcjonującego\nsystemu odpowiedzialności osób prawnych i zapewnienia, by osoby prawne podlegały skutecznym i odstraszającym sankcjom, proporcjonalnym do wagi popełnionych przestępstw. Warto również zauważyć, że w sprawozdaniu końcowym z VIII. rundy ewaluacji wzajemnych, poświęconej przestępstwom przeciwko środowisku naturalnemu, przyjętym przez Radę Unii Europejskiej w 2019 r. – podkreślono wagę skutecznego karania podmiotów zbiorowych jako niezbędnego warunku zwalczania tego typu przestępczości.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań ujętych w projekcie","value":"Istota projektowanych zmian in genere:\n- wprowadzeniu nowej definicji „podmiotu zbiorowego”;\n- wyeliminowaniu uprzedniego skazania osoby fizycznej jako warunku odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (tj. prejudykatu) oraz umożliwieniu prowadzenia postępowania wobec takiego podmiotu niezależnie od procesu przeciwko działającej w jego imieniu osobie fizycznej;\n- wprowadzenie odpowiedzialności osób prawnych za przestępstwa popełnione na ich korzyść, bez względu na możliwość zidentyfikowania osoby fizycznej, która jest sprawcą czynu zabronionego;\n- wskazanie osób, za które podmiot ten ponosił będzie odpowiedzialność, będą to przede wszystkim członkowie organów podmiotu zbiorowego, jeżeli ich działania nie stanowią działania samego organu, osoby działające m.in. na podstawie pełnomocnictwa lub prokury oraz osoby będące pracownikami podmiotu zbiorowego – warunkiem odpowiedzialności za ich czyny będzie uzyskanie przez podmiot zbiorowy korzyści, choćby niemajątkowej, lub możliwość jej uzyskania;\n- wskazanie przesłanek zawinienia przez podmiot zbiorowy, które obejmują winę w wyborze albo nadzorze oraz tak zwaną winę organizacyjną;\n- projekt przewiduje warunki zwolnienia podmiotu zbiorowego od odpowiedzialności. Zwolnienie takie jest możliwe, jeśli pomimo wystąpienia nieprawidłowości wszystkie obowiązane organy i osoby uprawnione do działania w imieniu lub w interesie tego podmiotu zachowały należytą staranność wymaganą w danych okolicznościach,\nw organizacji tego podmiotu oraz w nadzorze nad tą działalnością;\n- wskazane zostały przesłanki, które nie będą stanowić przeszkody w ustaleniu odpowiedzialności podmiotu zbiorowego uzależnionej od popełnienia tego czynu przez osobę fizyczną;\n- projekt zakłada zawężenie zakresu podmiotowego ustawy, poprzez wyeliminowanie z niego m.in. małych i średnich przedsiębiorstw;\n- z zakresu projektowanej ustawy postanowiono wyeliminować podmioty zbiorowe, spełniające jeden z dwóch warunków:\na) zatrudniające w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych mniej niż 500 pracowników\nalbo,\nb) osiągające roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 100 milionów euro;\n- zrezygnowanie z ograniczenia wymiaru kar pieniężnych poprzez powiązanie ich z wysokością przychodu podmiotu;\n- projektuje się również podniesienie progu zagrożenia karą do 10.000 zł (co wynika ze wspomnianego ograniczenia zakresu podmiotowego oraz założenia, że postępowania na podstawie ustawy nie należy wszczynać w sprawach dotyczących drobnych korzyści). Jednocześnie – z tych samych względów – projektuje się podniesienie pułapu zagrożenia do 30.000.000 zł;\n- proponuje się także uchylenie art. 16 ustawy, zawierającego rozbudowany i mało czytelny katalog czynów zabronionych mogących być podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego – zostanie on zastąpiony zasadą odpowiedzialności za każde przestępstwo i przestępstwo skarbowe;\n- pomimo likwidacji wymogu ww. prejudykatu, projekt nie zakłada wszczynania i prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Postępowanie dowodowe w tej mierze ma się, co do zasady, toczyć przed sądem; odpowiednie ustalenia, pozwalające na skierowanie wniosku w przedmiocie\nodpowiedzialności podmiotu zbiorowego, dokonywane będą w ramach postępowania przygotowawczego toczącego się w sprawie danego czynu zabronionego albo przeciwko sprawcy takiego czynu; jeżeli natomiast w określonym stanie faktycznym brak będzie przesłanek do wszczęcia postępowania karnego, ustalenie faktów, sprawdzenie istotnych okoliczności oraz zabezpieczenie dowodów niezbędnych dla złożenia wniosku do sądu będzie mogło nastąpić w trybie administracyjnym, przewidzianym w proponowanym art. 27 ust. 3 i 4.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MS","value":"MS"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Marcin Warchoł Sekretarz Stanu ","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MS","value":"MS"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"III kwartał 2023 r.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}
Numer projektu:
UD421
Rodzaj dokumentu:
Projekty ustaw
Typ dokumentu:
D – pozostałe projekty
Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie:
1.1. Projekt stanowi kompleksową nowelizację ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. z 2020 r. poz. 358 oraz z 2021 r. poz. 1177) oraz zmierza do zapewnienia większej skuteczności rozwiązań prawnych określających zasady tej odpowiedzialności. 1.2. Jej celem jest zwiększenie efektywności tego instrumentu, zwłaszcza w odniesieniu do zwalczania poważnej przestępczości gospodarczej i skarbowej. Praktyka wskazuje bowiem na jego znikomą skuteczność. Liczba spraw prowadzonych wobec podmiotów zbiorowych jest niewielka. Przeprowadzone analizy wskazują również na nieznaczną wysokość kar nakładanych w trybie ustawy, co wskazuje na to, że jest ona używana głównie wobec małych podmiotów zbiorowych. Wypacza to koncepcję odpowiedzialności osób prawnych i prowadzi do wniosku, iż przyjęty w Polsce model nie sprawdził się. 1.3. Efektywność regulacji odnoszących się do odpowiedzialności osób prawnych (podmiotów zbiorowych) ma również istotne znaczenie z uwagi na zobowiązania międzynarodowe wynikające z wiążących Polskę instrumentów prawnych Unii Europejskiej, Rady Europy i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Instrumenty te, niezależnie od szczegółowego merytorycznego zakresu każdego z nich, przewidują obowiązek wprowadzenia sprawnie funkcjonującego systemu odpowiedzialności osób prawnych i zapewnienia, by osoby prawne podlegały skutecznym i odstraszającym sankcjom, proporcjonalnym do wagi popełnionych przestępstw. Warto również zauważyć, że w sprawozdaniu końcowym z VIII. rundy ewaluacji wzajemnych, poświęconej przestępstwom przeciwko środowisku naturalnemu, przyjętym przez Radę Unii Europejskiej w 2019 r. – podkreślono wagę skutecznego karania podmiotów zbiorowych jako niezbędnego warunku zwalczania tego typu przestępczości.
Istota rozwiązań ujętych w projekcie:
Istota projektowanych zmian in genere: - wprowadzeniu nowej definicji „podmiotu zbiorowego”; - wyeliminowaniu uprzedniego skazania osoby fizycznej jako warunku odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (tj. prejudykatu) oraz umożliwieniu prowadzenia postępowania wobec takiego podmiotu niezależnie od procesu przeciwko działającej w jego imieniu osobie fizycznej; - wprowadzenie odpowiedzialności osób prawnych za przestępstwa popełnione na ich korzyść, bez względu na możliwość zidentyfikowania osoby fizycznej, która jest sprawcą czynu zabronionego; - wskazanie osób, za które podmiot ten ponosił będzie odpowiedzialność, będą to przede wszystkim członkowie organów podmiotu zbiorowego, jeżeli ich działania nie stanowią działania samego organu, osoby działające m.in. na podstawie pełnomocnictwa lub prokury oraz osoby będące pracownikami podmiotu zbiorowego – warunkiem odpowiedzialności za ich czyny będzie uzyskanie przez podmiot zbiorowy korzyści, choćby niemajątkowej, lub możliwość jej uzyskania; - wskazanie przesłanek zawinienia przez podmiot zbiorowy, które obejmują winę w wyborze albo nadzorze oraz tak zwaną winę organizacyjną; - projekt przewiduje warunki zwolnienia podmiotu zbiorowego od odpowiedzialności. Zwolnienie takie jest możliwe, jeśli pomimo wystąpienia nieprawidłowości wszystkie obowiązane organy i osoby uprawnione do działania w imieniu lub w interesie tego podmiotu zachowały należytą staranność wymaganą w danych okolicznościach, w organizacji tego podmiotu oraz w nadzorze nad tą działalnością; - wskazane zostały przesłanki, które nie będą stanowić przeszkody w ustaleniu odpowiedzialności podmiotu zbiorowego uzależnionej od popełnienia tego czynu przez osobę fizyczną; - projekt zakłada zawężenie zakresu podmiotowego ustawy, poprzez wyeliminowanie z niego m.in. małych i średnich przedsiębiorstw; - z zakresu projektowanej ustawy postanowiono wyeliminować podmioty zbiorowe, spełniające jeden z dwóch warunków: a) zatrudniające w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych mniej niż 500 pracowników albo, b) osiągające roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 100 milionów euro; - zrezygnowanie z ograniczenia wymiaru kar pieniężnych poprzez powiązanie ich z wysokością przychodu podmiotu; - projektuje się również podniesienie progu zagrożenia karą do 10.000 zł (co wynika ze wspomnianego ograniczenia zakresu podmiotowego oraz założenia, że postępowania na podstawie ustawy nie należy wszczynać w sprawach dotyczących drobnych korzyści). Jednocześnie – z tych samych względów – projektuje się podniesienie pułapu zagrożenia do 30.000.000 zł; - proponuje się także uchylenie art. 16 ustawy, zawierającego rozbudowany i mało czytelny katalog czynów zabronionych mogących być podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego – zostanie on zastąpiony zasadą odpowiedzialności za każde przestępstwo i przestępstwo skarbowe; - pomimo likwidacji wymogu ww. prejudykatu, projekt nie zakłada wszczynania i prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Postępowanie dowodowe w tej mierze ma się, co do zasady, toczyć przed sądem; odpowiednie ustalenia, pozwalające na skierowanie wniosku w przedmiocie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, dokonywane będą w ramach postępowania przygotowawczego toczącego się w sprawie danego czynu zabronionego albo przeciwko sprawcy takiego czynu; jeżeli natomiast w określonym stanie faktycznym brak będzie przesłanek do wszczęcia postępowania karnego, ustalenie faktów, sprawdzenie istotnych okoliczności oraz zabezpieczenie dowodów niezbędnych dla złożenia wniosku do sądu będzie mogło nastąpić w trybie administracyjnym, przewidzianym w proponowanym art. 27 ust. 3 i 4.
