{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UC6","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UC{#UC_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"C – projekty implementujące UE","value":"C – projekty implementujące UE"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Celem projektowanej nowelizacji jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE):\n1) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/789 z dnia 17 kwietnia 2019 r. ustanawiającej przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mające zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/83/EWG (Dz. Urz. UE L 130 z 17.05.2019, str. 82) (tzw. dyrektywy „satelitarno-kablowej”), zwanej dalej „dyrektywą SATCAB II”;\n2) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz. Urz. UE L 130 z 17. 05.2019, str. 92) (tzw. dyrektywy „Digital Single Market”), zwanej dalej „dyrektywą DSM”.\nTermin implementacji ww. dyrektyw upłynął z dniem 7 czerwca 2021 r., jednakże dopiero w dniu 4 czerwca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała wytyczne dotyczące prawidłowej implementacji art. 17 dyrektywy DSM, do czego była zobowiązana zgodnie z art. 17 ust. 10 tej dyrektywy – wytyczne te są zawarte w Komunikacie Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 czerwca 2021 r. COM(2021) 288 final.\nCelem dyrektywy SATCAB II jest poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej przez stworzenie na gruncie prawa autorskiego warunków umożliwiających szersze rozpowszechnianie w państwach członkowskich programów telewizyjnych i radiowych pochodzących z innych państw członkowskich, z korzyścią dla użytkowników\nw całej Unii Europejskiej. Dyrektywa ma ułatwić udzielanie licencji na korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych zawartych w nadawanych programach telewizyjnych i radiowych, które są „ważnym narzędziem promowania różnorodności kulturowej i językowej, spójności społecznej oraz coraz większego dostępu do informacji” (motyw 1\ndyrektywy).\nDyrektywa DSM dotyczy w przeważającej mierze aspektów eksploatacji utworów w środowisku cyfrowym. Wprowadza nowe postacie dozwolonego użytku (eksplorację tekstów i danych, korzystanie z utworów w działalności dydaktycznej oraz zwielokrotnianie utworów w celu zachowania dziedzictwa kulturowego), środki ułatwiające dostęp do utworów niedostępnych w handlu oraz możliwość udzielania rozszerzonych licencji zbiorowych. Bardzo istotną rzeczą jest wprowadzenie nowej kategorii prawa pokrewnego, tj. prawa wydawców prasowych do eksploatacji ich publikacji prasowych online, oraz nowych zasad udostępniania utworów przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego.\nDyrektywa wprowadza także nowe zasady dotyczące wynagradzania twórców i wykonawców, mające zapewnić, aby należne im wynagrodzenie było godziwe.\nNowelizacja ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509), zwanej dalej „ustawą o prawie autorskim”, przewiduje również, poza implementacją ww. dyrektyw:\n− uzupełnienie treści art. 66 ust. 1 przez dodanie wyrażenia „albo miejsce zamieszkania” – jest to zmiana o charakterze porządkującym i doprecyzowującym (obecnie przepis art. 66 ust. 1 wskazuje, że umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej);\n− zmianę art. 1271 stanowiącego upoważnienie do utworzenia przez Prezesa Rady Ministrów zespołu do spraw przeciwdziałania naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych, polegającą na wprowadzeniu nowej formuły działania takiego zespołu, tj. z udziałem partnerów społecznych.\nProjektowana ustawa opiera się na następujących ogólnych wytycznych:\n1) przepisy wdrażające obie dyrektywy powinny możliwie ściśle odpowiadać brzmieniu implementowanych przepisów tych dyrektyw, z zastrzeżeniem wytycznych zawartych w wyroku TSUE C-401/19;\n2) regulacja nie będzie wykraczać poza materię objętą dyrektywami, z zastrzeżeniem zmiany i usunięcia dwóch przepisów ustawy o prawie autorskim jw.;\n3) w możliwie największym stopniu zostaną wykorzystane już istniejące instytucje (Komisja Prawa Autorskiego, mediacja uregulowana w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1550) itd.);\n4) nie nastąpi obciążenie finansów publicznych wskutek wprowadzenia projektowanych zmian.\nWdrożenie dyrektyw do prawa krajowego nastąpi przez odpowiednie zmiany w trzech ustawach:\n1) w ustawie o prawie autorskim;\n2) w ustawie z dnia 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 2207), zwanej dalej „ustawą o zbiorowym zarządzaniu”;\n3) w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. z 2021 r. poz. 386), zwanej dalej „ustawą o ochronie baz danych”.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"I. Istotą implementacji dyrektywy SATCAB II jest: 1) wskazanie prawa krajowego właściwego w zakresie wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych na potrzeby świadczenia przez nadawców radiowych i telewizyjnych tzw. dodatkowych usług online; 2) wprowadzenie jednolitych reguł zawierania umów na reemisję, bez względu na zastosowaną technologię oraz 3) uregulowanie sytuacji reemisji, na potrzeby której\nsygnał jest dostarczany drogą „wprowadzenia bezpośredniego”. Proponowane zmiany stanowią odpowiedź na rozwój technologii cyfrowych i Internetu, w związku z czym zmianie podlegają sposoby rozpowszechniania programów telewizyjnych i radiowych oraz sposób dostępu do takich programów. Obok tradycyjnego nadawania programów telewizyjnych i radiowych w czasie rzeczywistym coraz częściej użytkownicy tych\nusług chcieliby mieć dostęp do treści tych programów także w ramach usług online (tzw. dodatkowe usługi online). Postęp technologii w dziedzinie reemisji spowodował, że na gruncie prawa autorskiego powstała potrzeba jednakowego traktowania wszystkich podmiotów świadczących te usługi, tj. obowiązkowe pośrednictwo organizacji zbiorowego zarządzania przy zawieraniu umów licencyjnych na reemisję powinno obowiązywać wszystkich reemitentów (dotychczas dotyczyło tylko reemitentów kablowych). Powstała też potrzeba uregulowania sytuacji rozpowszechniania programów radiowo-telewizyjnych udostępnionych drogą wprowadzenia bezpośredniego (direct injection), które funkcjonalnie bardzo przypomina nadawanie i reemitowanie, ale nie mieści się w dotychczasowych definicjach tych pól eksploatacji. Projekt wyraźnie uznaje zatem ten rodzaj rozpowszechniania za objęty definicjami nadawania i reemitowania, rozszerzając dotychczasowe definicje i tym samym ograniczając do minimum konieczność wprowadzania dalszych zmian ustawowych w tym zakresie.\nII. Istotą implementacji dyrektywy DSM jest: 1) wprowadzenie nowych postaci dozwolonego użytku w prawie autorskim (eksploracja tekstów i danych) oraz modyfikacja niektórych już istniejących (korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych w cyfrowej i transgranicznej działalności dydaktycznej oraz ich zwielokrotnianie w celu zachowania dziedzictwa kulturowego) (art. 3–7 dyrektywy DSM); 2) modyfikacja, w zgodzie z dyrektywą, zasad korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych niedostępnych\nw handlu (art. 8–11 dyrektywy DSM); 3) wprowadzenie, ale w ograniczonym zakresie, licencji zbiorowych z rozszerzonym skutkiem (art. 12 dyrektywy DSM); 4) wprowadzenie środków ułatwiających licencjonowanie udostępniania utworów w ramach usług wideo na żądanie (art. 13 dyrektywy DSM); 5) wprowadzenie nowego prawa pokrewnego dla wydawców prasy w zakresie korzystania online z ich publikacji prasowych (art. 15–16\ndyrektywy DSM); 6) wprowadzenie nowych zasad udostępniania utworów i przedmiotów praw pokrewnych przez dostawców usług udostępniania treści online (art. 17 dyrektywy DSM); 7) zapewnienie warunków dla godziwego wynagradzania twórców i wykonawców (art. 18 dyrektywy DSM); 8) wprowadzenie obowiązku przejrzystości w relacjach umownych między uprawnionymi i użytkownikami (art. 19 dyrektywy DSM);\n9) wprowadzenie zmian do istniejących przepisów w zakresie mechanizmu dostosowywania umów – tzw. klauzula bestsellerowa (art. 20 dyrektywy DSM); 10) wprowadzenie alternatywnej procedury rozstrzygania sporów dotyczącej obowiązku przejrzystości i dostosowywania umów (art. 21 dyrektywy DSM);\n11) wprowadzenie zmian w zakresie prawa twórców i wykonawców do wypowiedzenia zawartych umów lub odstąpienia od nich (art. 22 dyrektywy DSM); 12) wprowadzenie nowych postaci dozwolonego użytku baz danych sui generis, tj. objętych ustawą o ochronie baz danych (art. 3, 4 i 6 dyrektywy DSM) i uwzględnienie w tej ustawie przepisów dyrektywy dotyczących zasad korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych niedostępnych w handlu w taki sposób, aby obejmowały także korzystanie z baz danych sui generis niedostępnych w handlu (art. 8–11 dyrektywy DSM).\nW związku z implementacją przepisów dyrektywy DSM o dozwolonym użytku (art. 3–7) zostanie wprowadzona nowa postać dozwolonego użytku obejmująca „eksplorację tekstów i danych”, możliwość korzystania z utworów na potrzeby nauczania na odległość oraz zwielokrotniania utworów przez instytucje dziedzictwa kulturowego w celu zachowania posiadanych zbiorów. Te przepisy dyrektywy DSM odnoszą się także do baz danych chronionych prawem sui generis, w związku z tym podobne uregulowania zostaną\nwprowadzone również do ustawy o ochronie baz danych. Przepisy art. 8–11 dyrektywy DSM stanowią kompleksową regulację dotyczącą korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych niedostępnych w handlu (out-of-commerce works), znajdujących się na stałe w zbiorach instytucji dziedzictwa kulturowego.\nKonieczność wprowadzenia tej regulacji wiąże się z istnieniem dużej liczby utworów i przedmiotów praw pokrewnych, do których dostęp za pomocą kanałów komercyjnych jest niemożliwy lub nadmiernie utrudniony.\nZ tego względu w projekcie ustawy znajdą się rozwiązania umożliwiające korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych niedostępnych w handlu na podstawie licencji udzielonej przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi również w zakresie, w jakim uprawnieni nie powierzyli swoich praw w zbiorowy zarząd (przykład tzw. rozszerzonej licencji zbiorowej).\nPonadto zostanie wprowadzona nowa postać dozwolonego użytku umożliwiająca instytucjom dziedzictwa kulturowego korzystanie z niedostępnych w handlu utworów i przedmiotów praw pokrewnych w sytuacji, gdy w danym momencie nie istnieje organizacja zbiorowego zarządzania mogąca udzielić stosownej licencji.\nOmawiana regulacja wdroży również postanowienia dyrektywy DSM dotyczące transgranicznego korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych niedostępnych w handlu.\nArt. 12 dyrektywy DSM ma charakter fakultatywny. Określa zasady, na jakich państwa członkowskie mogą w swoich systemach prawa autorskiego wprowadzić możliwość udzielania tzw. licencji zbiorowych z rozszerzonym skutkiem (dalej: „ECL” – Extended Collective License), tj. licencji, które upoważniają do korzystania z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych także tych uprawnionych, którzy nie udzielili upoważnienia w tym zakresie. ECL zostaną wprowadzone w dwóch przypadkach: będą mogły być udzielane w zakresie eksploatacji nowego prawa pokrewnego dla wydawców prasy (art. 15 dyrektywy DSM) oraz w zakresie eksploatacji utworów i przedmiotów praw pokrewnych przez dostawców usług udostępniania treści online w ramach świadczenia przez nich usług publicznego udostępniania treści zamieszczanych przez użytkowników tych usług (art. 17 dyrektywy DSM). W tym celu zostanie wykorzystana instytucja reprezentatywnej organizacji zbiorowego zarządzania, o której mowa w art. 10 ustawy o zbiorowym zarządzaniu.\nArt. 13 dyrektywy DSM ma na celu ułatwienie zawierania umów licencyjnych dotyczących udostępniania utworów w ramach usług na żądanie (Video On Demand – VOD). Przewiduje on, że strony, które „napotykają trudności związane z udzielaniem licencji”, powinny móc „zwrócić się o pomoc do bezstronnego organu lub mediatorów”, którzy będą stanowić wsparcie w tych negocjacjach i „w stosownych przypadkach” proponować własne rozwiązania. Przepis w zasadzie nie przewiduje bardziej konkretnych wytycznych w tym zakresie. Jego wdrożenie nastąpi przez umożliwienie prowadzenia takich mediacji przez arbitrów Komisji Prawa Autorskiego.\nArt. 14 dyrektywy DSM nie wymaga implementacji. Stanowi on, że w przypadku wygaśnięcia okresu ochrony utworów sztuk wizualnych „wszelkie materiały” powstałe w wyniku ich zwielokrotniania także nie podlegają ochronie, chyba że „materiał powstały w wyniku tego zwielokrotnienia” jest oryginalny, tzn. sam w sobie stanowi nowy utwór. W prawie polskim nie ulega wątpliwości, że wygaśnięcie ochrony utworu skutkuje także\nwygaśnięciem ochrony jego zwielokrotnionych egzemplarzy czy „kopii cyfrowych”. Jest to zresztą ogólna reguła, nieograniczająca się tylko do utworów z zakresu sztuk wizualnych. Z kolei jeżeli takie zwielokrotnienie zawiera dodatkowe „twórcze” elementy powodujące, że całość spełnia ustawowe przesłanki powstania utworu, będzie ona chroniona jako nowy utwór (np. autorska fotografia obiektu, którego ochrona prawnoautorska wygasła).\nArt. 15 dyrektywy DSM wprowadza do prawa autorskiego nową kategorię prawa wyłącznego – prawo wydawcy prasowego do wyłącznej eksploatacji online jego publikacji prasowych przez platformy internetowe zdefiniowane jako „dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego”. W obecnym stanie prawnym wydawcom takie odrębne prawo nie przysługuje – możliwe jest jedynie pochodne nabycie praw wyłącznych do eksploatacji publikacji prasowej online, tj. w ramach praw autorskich nabywanych od twórców (autorów) publikacji prasowych. Dyrektywa wyraźnie przesądza, że to nowe prawo pozostaje bez uszczerbku dla praw twórców, którzy w szczególności zachowują prawo do korzystania ze swoich utworów „niezależnie od publikacji prasowej, w skład której wchodzą” (art. 15 ust. 2 dyrektywy DSM). Zgodnie z dyrektywą to nowe prawo wyłączne nie ma zastosowania do „prywatnych i niekomercyjnych sposobów korzystania z publikacji prasowych przez użytkowników indywidualnych”, do czynności odsyłania za pomocą linku (do „linkowania”)\noraz do „pojedynczych słów lub bardzo krótkich fragmentów publikacji prasowej”. Nowe prawo wyłączne ma także trwać relatywnie krótko – 2 lata od opublikowania danej publikacji prasowej oraz nie dotyczyć tych, które zostały opublikowane przed dniem 6 czerwca 2019 r. Dyrektywa DSM w art. 15 ust. 5 przewiduje także, że autorzy publikacji prasowych mają partycypować we wpływach uzyskiwanych przez wydawców z eksploatacji nowego prawa wyłącznego. Implementacja omawianych przepisów dyrektywy nastąpi przez wprowadzenie do ustawy o prawie autorskim nowego prawa pokrewnego – „prawa do publikacji prasowej w ramach świadczenia usług drogą elektroniczną”. Stosowne przepisy zostaną zamieszczone w rozdziale 11 „Prawa pokrewne” jako nowy oddział 32. Publikacją prasową w rozumieniu tych przepisów będzie: „zbiór utworów lub przedmiotów praw pokrewnych złożony głównie z utworów słownych o charakterze dziennikarskim, stanowiący odrębną całość w ramach periodycznej lub regularnie aktualizowanej pod jednym tytułem publikacji, takiej jak dziennik, czasopismo, serwis agencji prasowej lub internetowy serwis informacyjny, rozpowszechniany w celach informacyjnych w dowolnej formie i w dowolny sposób w ramach działalności gospodarczej lub statutowej i na odpowiedzialność podmiotu, który sprawuje nad nim faktyczną i prawną kontrolę”. Zgodnie z art. 2 pkt 4 dyrektywy DSM powyższa definicja nie będzie obejmować publikacji periodycznych o charakterze naukowym lub akademickim, zaś zgodnie z art. 15 tej dyrektywy, nowe prawo pokrewne nie będzie dotyczyć umieszczania hiperlinków prowadzących do publikacji prasowej oraz „pojedynczych słów lub bardzo krótkich fragmentów publikacji prasowej” (nie przewiduje się ustawowego precyzowania tych terminów). Nowe prawo pokrewne do publikacji prasowej będzie funkcjonować bez uszczerbku dla praw twórców i pozostałych uprawnionych, zgodnie z art. 15 ust. 2 dyrektywy DSM. Będzie obejmować wyłączne prawo do zwielokrotniania publikacji prasowej oraz jej udostępniania w taki sposób, aby każdy miał do niej dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym – ale wyłącznie w ramach świadczenia usług drogą elektroniczną. Będzie to zatem pierwszy przypadek prawa pokrewnego, w którym treść prawa wyłącznego jest określona także przez kategorię świadczonej usługi, względnie użytkownika (usługodawcy). Wykonywanie nowego prawa pokrewnego nie będzie podlegać\nobowiązkowemu pośrednictwu organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Natomiast organizacja zbiorowego zarządzania reprezentatywna wg przepisów ustawy o zbiorowym zarządzaniu będzie mogła udzielić tzw. licencji z rozszerzonym skutkiem (opisanych w pkt 6).\nZgodnie z art. 15 ust. 4 dyrektywy DSM nowe prawo pokrewne będzie wygasać po upływie 2 lat, liczonych od początku roku rozpowszechnienia publikacji prasowej. Zgodnie z art. 15 ust. 5 dyrektywy DSM autorzy publikacji prasowych będą partycypować we wpływach uzyskiwanych przez wydawców z tytułu nowego prawa pokrewnego wg udziału 50-50%. Taka propozycja została przedstawiona przez samo środowisko wydawców prasowych (SDiW Repropol i Izbę Wydawców Prasy) i należy ją uznać za godną poparcia. Nowe prawo pokrewne do publikacji prasowej będzie podlegać, tak jak pozostałe prawa pokrewne, przepisom o dozwolonym użytku oraz przepisom wspólnym dla praw pokrewnych (nastąpi odpowiednia modyfikacja art. 100 i 101 ustawy o prawie autorskim). Art. 16 dyrektywy DSM przewiduje dla wydawców prawo do udziału w rekompensacie za korzystanie z utworów na podstawie przepisów o dozwolonym użytku. Ten artykuł dyrektywy należy uznać za już wdrożony w polskim prawie krajowym. Wydawcom przysługuje bowiem udział w opłatach, o których mowa w art. 20 i 201 ustawy o prawie autorskim, oraz w podziale wynagrodzenia za publiczne użyczanie egzemplarzy bibliotecznych, o którym mowa w art. 28 ust. 4–5 ustawy o prawie autorskim.\nArt. 17 dyrektywy DSM przewiduje szczególne regulacje dotyczące udostępniania chronionych utworów i przedmiotów praw pokrewnych przez „dostawców usług udostępniania treści online”. Jest to zdefiniowana w art. 2 pkt 6 tej dyrektywy szczególna kategoria dostawcy „usług społeczeństwa informacyjnego” którego „głównym lub jednym z głównych celów jest przechowywanie i udzielanie publicznego dostępu do dużej liczby chronionych prawem autorskim utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną zamieszczanych przez użytkowników tych usług, które są przez niego organizowane i promowane w celach zarobkowych”.\nArt. 17 ust. 1 dyrektywy DSM przesądza kwestię, nasuwającą dotąd poważne wątpliwości na gruncie prawa krajowego, że dostawca usług udostępniania treści online (dalej: „DUUTO”) dokonuje czynności publicznego udostępniania (rozpowszechniania) utworów, gdy „udziela on publicznego dostępu do chronionych prawemautorskim utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną zamieszczanych przez jego użytkowników”.\nTym samym dyrektywa DSM przesądza, że na gruncie prawa autorskiego DUUTO jest w zakresie powyższych czynności użytkownikiem i w związku z tym powinien dysponować odpowiednimi licencjami. Jednocześnie dyrektywa DSM w art. 17 ust. 2 przewiduje rozszerzony skutek takich licencji pod względem podmiotowym, tj. że będą one ex lege obejmować także czynności publicznego udostępniania dokonywane przez korzystających z usług DUUTO, ale wyłącznie gdy „nie działają oni na zasadach komercyjnych lub gdy ich\ndziałalność nie przynosi znaczących przychodów”. Ponieważ DUUTO mają być użytkownikami w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim, to w konsekwencji obejmowałyby ich także regulacje dotyczące odpowiedzialności za naruszenia praw autorskich, np. gdyby doszło do udostępnienia określonych utworów bez koniecznej licencji. Biorąc jednakże pod uwagę charakter działalności DUUTO, ogromną liczbę udostępnianych treści i ich ogromne zróżnicowanie, dyrektywa DSM w art. 17 ust. 3 i 4 określa szczególne zasady odpowiedzialności tych podmiotów, jednocześnie wyłączając stosowanie w zakresie omawianej działalności zasad odpowiedzialności usługodawców internetowych określonych w dyrektywie 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego\n(dyrektywa o handlu elektronicznym) (Dz. Urz. UE L 178 z 17.07.2000, str. 1, z późn. zm.) (tzw. dyrektywa „o handlu elektronicznym” lub dyrektywa „e-commerce”). Dla określonych „mniejszych” DUUTO dyrektywa DSM przewiduje nieco złagodzone zasady odpowiedzialności. W przypadku użytkowników swoich usług DUUTO mają zapewnić „skuteczny i sprawny mechanizm składania skarg i dochodzenia roszczeń”, znajdujący zastosowanie w sprawach dotyczących usunięcia zamieszczonych przez użytkownika treści lub zablokowania dostępu do nich, zaś państwa członkowskie – możliwość dochodzenia tych roszczeń zarówno na drodze sądowej, jak też pozasądowej. Wdrożenie omawianego art. 17 dyrektywy DSM nastąpi w rozdziale 3 ustawy o prawie autorskim „Treść prawa autorskiego” przez dodanie nowego oddziału 2a „Przepisy szczególne dotyczące dostawców usług udostępniania treści online” (począwszy od art. 221), tj. po oddziale 2 „Autorskie prawa majątkowe”, a przed oddziałem 3 zawierającym przepisy o dozwolonym użytku. Art. 221 ust. 1 ustawy o prawie autorskim będzie przesądzał, że DUUTO dokonuje publicznego udostępnienia utworu zamieszczonego przez usługobiorcę, jeżeli po zamieszczeniu przez usługobiorcę udziela publicznego dostępu do tego utworu. Definicja DUUTO będzie dodana do art. 6 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i sformułowana\nzgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 6 dyrektywy DSM, co istotne - łącznie ze wskazaniem przykładowych usługodawców, którzy nie mogą być uznani za DUUTO. Kolejne przepisy art. 221 będą przesądzały, że zgoda uprawnionego na publiczne udostępnienie jego utworu przez DUUTO obejmuje również zgodę na publiczne udostępnienie tego utworu przez usługobiorcę za pośrednictwem tego dostawcy, jeżeli nie jest dokonywane przez usługobiorcę w celach zarobkowych lub nie przynosi mu znaczących przychodów. Będą też przesądzały, że do tych czynności publicznego udostępniania nie stosuje się przepisu art. 14 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344), zgodnie z art. 17 ust. 3 dyrektywy.\nZostaną następnie wprowadzone przepisy określające szczególne przesłanki zwolnienia DUUTO z odpowiedzialności za rozpowszechnianie chronionych utworów bez zgody uprawnionego (bez licencji), zgodnie z art. 17 ust. 4 dyrektywy DSM DUUTO będą co do zasady ponosić odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich, chyba że wykażą, że: 1) dołożyli należytej staranności, aby uzyskać zgodę uprawnionego oraz 2) dołożyli należytej staranności – zgodnie z wysokimi standardami staranności zawodowej w sektorze – aby uniemożliwić dostęp do danego utworu, jeżeli uprawniony przekazał im odpowiednie i niezbędne informacje (tzw. procedura notice-and-stay down) oraz 3) działali niezwłocznie po otrzymaniu odpowiednio uzasadnionego zastrzeżenia od uprawnionych w celu zablokowania dostępu do utworów, których dotyczy zawiadomienie, lub usunięcia ich (tzw. procedura notice-and-take down). Kolejne przepisy nowelizowanej ustawy będą wdrażać art. 17 ust. 5 i 6 dyrektywy DSM, tj. określać kryteria oceny, czy dany DUUTO spełnił ww. przesłanki zwolnienia z odpowiedzialności, oraz przypadki, w których te przesłanki będą złagodzone.\nDUUTO będą wreszcie zobowiązani wprowadzić „mechanizm” rozwiązywania sporów dotyczących udostępnianych treści, które to spory będą mogły być przedmiotem mediacji, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550, z późn. zm.), zwanej dalej „Kodeksem postępowania cywilnego”. Zawieranie umów z DUUTO nie będzie podlegać obowiązkowemu pośrednictwu organizacji zbiorowego zarządzania. Natomiast organizacja zbiorowego zarządzania reprezentatywna wg przepisów ustawy o zbiorowym zarządzaniu będzie mogła udzielić tzw. licencji z rozszerzonym skutkiem (podobnie jak w przypadku nowego prawa pokrewnego dla wydawców prasy).\nPrzepis art. 18 dyrektywy DSM służy zapewnieniu twórcom i wykonawcom, którzy przenoszą swoje autorskie prawa majątkowe lub udzielają licencji na korzystanie z nich, prawa do odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia z tego tytułu. W tym zakresie istotny jest już obowiązujący art. 70 ust. 21 ustawy o prawie autorskim, który ustanawia prawo do dodatkowego wynagrodzenia dla twórców i wykonawców utworu audiowizualnego z tytułu jego eksploatacji na wybranych polach, m. in. przez wyświetlanie w kinach czy nadawanie. Nie przewiduje się wprowadzania podobnych regulacji w odniesieniu do innych kategorii utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub też innych pól eksploatacji.\nArt. 19 dyrektywy DSM nakazuje zapewnić twórcom oraz artystom wykonawcom uprawnienie do regularnego otrzymywania informacji na temat eksploatacji ich utworów lub artystycznych wykonań. W związku z tym w ustawie o prawie autorskim zostanie wprowadzony art. 471 zawierający stosowne regulacje dotyczące tego nowego obowiązku informacyjnego. Zgodnie z dyrektywą DSM przekazywana informacja powinna być „aktualna, istotna i wyczerpująca” z punktu widzenia wskazanego wyżej celu, przy uwzględnieniu „specyfiki każdego sektora”. Przedmiotem projektowanego obowiązku informacyjnego będzie więc informacja o przychodach z eksploatacji utworu oraz wynagrodzeniu należnym w związku z tą eksploatacją. W zgodzie z treścią art. 19 ust. 1 dyrektywy DSM ww. informacja przekazywana będzie z regularnością adekwatną do specyfiki eksploatacji utworu, nie rzadziej jednak niż raz do roku. Jednocześnie jednak zostanie wprowadzone fakultatywne upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do określenia w rozporządzeniu częstotliwości oraz zakresu przekazywanej informacji dla konkretnych sposobów eksploatacji utworów w przypadku, gdy zaistnieje taka potrzeba rynkowa.\nW art. 20 dyrektywa DSM nakazuje wprowadzenie prawnych mechanizmów, na podstawie których twórcy i wykonawcy będą mogli żądać od podmiotów, z którymi zawarli umowę o eksploatację praw (lub od ich następców prawnych), „odpowiedniego i godziwego” wynagrodzenia, jeżeli to pierwotnie uzgodnione okaże się̨ „niewspółmiernie niskie” w porównaniu do „wszystkich późniejszych odnośnych przychodów uzyskiwanych z eksploatacji utworów lub wykonań”. Ten mechanizm, określany jako tzw. klauzula bestsellerowa, istnieje już w polskim porządku prawnym. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 44 ustawy o prawie autorskim w razie rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd. Dyrektywa wyłącza jednak stosowanie klauzuli bestsellerowej w odniesieniu do umów zawieranych przez „podmioty określone w art. 3 lit. a i b dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2014/26 z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych na potrzeby ich wykorzystania na internetowym polu eksploatacji na rynku wewnętrznym (Dz. U. UE L 84 z 26.02.2014, str. 72, z późn. zm.)”, tj. przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi oraz przez niezależne podmioty zarządzające (art. 2 ust. 1 pkt 1–3 ustawy o zbiorowym zarządzaniu), dając pierwszeństwo umowom zbiorowym. Stosowne wyłączenie znajdzie się zatem w treści nowo dodanego przepisu ust. 2 w art. 44 ustawy o prawie autorskim.\nW art. 21 dyrektywy DSM nałożono na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia przepisów przewidujących możliwość „rozstrzygania” sporów dotyczących obowiązku przejrzystości, o którym mowa w art. 19 tej dyrektywy, oraz mechanizmu dostosowania umów, o którym mowa w art. 20 tej dyrektywy, w drodze „dobrowolnej, alternatywnej procedury rozstrzygania sporów”. W ustawie o prawie autorskim zostanie zatem wprowadzony przepis odsyłający strony takich sporów do mediacji uregulowanej w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.\nDyrektywa DSM w art. 22 nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia instytucji pozwalającej twórcom lub wykonawcom, którzy udzielili licencji wyłącznej lub przenieśli swoje prawa, na odwołanie w całości lub w części licencji lub przeniesienia praw, jeżeli ten utwór lub inny przedmiot objęty ochroną „nie jest eksploatowany”. W prawie polskim materię tę reguluje art. 57 ustawy o prawie autorskim, który jednakże wymaga pewnych modyfikacji. Nastąpi ograniczenie zakresu stosowania przepisu do sytuacji, w których doszło do przeniesienia majątkowych praw autorskich albo udzielenia licencji wyłącznej. Strony będą mogły uzgodnić termin rozpowszechnienia utworu, ale prawo twórcy lub wykonawcy do odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia powstanie zawsze, gdy utwór nie zostanie rozpowszechniony w terminie 10 lat.\nAlternatywnie, zamiast wypowiedzenia umowy licencja wyłączna będzie mogła być przekształcona w licencję niewyłączną.\nPrzepisy wdrażające art. 18–22 dyrektywy DSM nie będą miały zastosowania do twórców programów komputerowych, zgodnie z art. 23 ust. 2 tej dyrektywy.\nArt. 3–6 oraz 8-11 dyrektywy DSM wymagają też wdrożenia w zakresie przepisów o bazach danych sui generis, tj. zawartych w ustawie o ochronie baz danych. Stosowne zmiany zostaną wprowadzone w art. 8a-d i będą co do zasady redakcyjnie oparte na brzmieniu analogicznych przepisów wprowadzonych do ustawy o prawie autorskim.\nNowelizacja ustawy o prawie autorskim w zakresie wykraczającym poza implementację dyrektyw będzie obejmować zmianę art. 66 ust. 1 oraz art. 1271. Zmiana art. 66 ust. 1 nastąpi zgodnie z dezyderatem nr 86 Komisji do Spraw Petycji z dnia 4 marca 2021 r. Przepis ten w obecnym brzmieniu nie uwzględnia faktu, że licencjobiorcą może być także osoba fizyczna, która nie ma siedziby, a miejsce zamieszkania. Dlatego ust. 1 otrzyma brzmienie: „1. Umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę albo miejsce zamieszkania, chyba że w umowie postanowiono inaczej.” – jest to zmiana o charakterze porządkującym i doprecyzowującym. Ponadto zmieniony zostanie art. 1271 upoważniający Prezesa Rady Ministrów do utworzenia, w drodze zarządzenia, zespołu do spraw przeciwdziałania naruszeniom prawa autorskiego i praw pokrewnych. Zespół taki został utworzony zarządzeniem nr 83 Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2000 r. w sprawie utworzenia Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych (M.P. z 2013 r. poz.540, z późn zm.), zwanego dalej „Zespołem”. Jego celem jest opracowywanie wniosków i propozycji dotyczących działań organów administracji rządowej w zakresie zwalczania naruszeń prawa autorskiego i praw pokrewnych. W momencie utworzenia Zespołu naruszenia te polegały głównie na nielegalnej produkcji w kraju lub przemycie z zagranicy i następnie nielegalnej dystrybucji na bazarach, targowiskach i innych miejscach płyt CD i DVD z filmami, muzyką, grami lub programami komputerowymi. Z inicjatywy Zespołu były podejmowane liczne interwencje w celu likwidacji tego zjawiska. Jednak od co najmniej kilku lat naruszenia praw autorskich i praw pokrewnych przeniosły się do Internetu, często poza polską jurysdykcją.\nFormuła działania Zespołu wyczerpała się, w ostatnich latach ograniczała się do gromadzenia danych statystycznych na potrzeby corocznych raportów. Dalsze funkcjonowanie Zespołu w aktualnej formule nie ma uzasadnienia, dlatego proponuje się stworzenie możliwości utworzenia podobnego zespołu w innej formule, tj. z udziałem partnerów społecznych - zarówno uprawnionych, jak i tych użytkowników, którzy świadczą\nusługi wykorzystywane do dokonywania omawianych naruszeń. Ci partnerzy społeczni dysponują bowiem najbardziej aktualną wiedzą o skali i sposobach dokonywanych naruszeń oraz możliwych sposobach przeciwdziałania im.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MKiDN","value":"MKiDN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Andrzej Wyrobiec Podsekretarz Stanu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MKiDN","value":"MKiDN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"II kwartał 2024 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 14 maja 2024 r. ","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Zrealizowany","value":"Zrealizowany"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}