Projekt przewiduje usprawnienie funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Chodzi m.in. o zwiększenie kontroli gmin nad sposobem gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zwiększenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

Najważniejsze propozycje:

• wzmocnienie kontroli gmin nad systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym nadzoru nad firmami odbierającymi odpady komunalne – chodzi o uniemożliwienie ryczałtowego rozliczania się gminy z podmiotem odbierającym odpady komunalne, np. przez określenie płatności przez gminy za odbiór odpadów wyłącznie w odniesieniu do masy odpadów przekazanych do przetwarzania;
• zniesienie konieczności przekazywania odpadów komunalnych do instalacji w ramach regionu, co powinno podnieść konkurencyjność i wyeliminować praktyki monopolistyczne, w tym ograniczenie ryzyka dokonywania zmowy cenowej;
• możliwość zmniejszenia opłaty za gospodarowanie odpadami ze środków finansowych pochodzących ze sprzedaży surowców wtórnych zebranych selektywnie (mechanizm ten ma charakter nieobowiązkowy i powinien skutecznie zachęcać mieszkańców do segregowania odpadów);
• usprawnienie realizacji zasady „zanieczyszczający płaci” – umożliwienie niezwłocznego usuwania odpadów przez odpowiednie organy ochrony środowiska ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, z obowiązkiem zwrotu kosztów przez posiadacza odpadów;
• urealnienie różnicy między stawką opłaty za odbieranie odpadów zebranych selektywnie i stawką opłaty w przypadku, kiedy obowiązek selektywnego zbierania odpadów nie jest realizowany (wprowadzenie 2-krotnie wyższej stawki);
• zmiana zasad ustalania ryczałtowej stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za rok od domku letniskowego lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe:
  a) zmiana polega na określeniu przez radę gminy w uchwale, stawki ryczałtowej dla domków letniskowych lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe – nie wyższej niż 10 proc. przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za rok od domku letniskowego lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,
  b) ze względu na specyfikę, opłata dla Rodzinnych Ogrodów Działkowych będzie ustalana jak dla nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne;
• uelastycznienie możliwości korzystania z kryteriów różnicujących stawki opłat w gminach oraz związkach międzygminnych;
• zwolnienie z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości, mających przydomowe kompostowniki i zagospodarowujących w nich bioodpady;
• wprowadzenie odpowiedzialności wytwórcy odpadów niebezpiecznych za gospodarowanie odpadami aż do momentu ich odzysku lub unieszkodliwienia;
• wprowadzenie rozwiązania zapewniającego, że w przypadku stwierdzenia nieważności, uchylenia lub wygaśnięcia decyzji dotyczącej gospodarki odpadami, stosuje się procedurę usuwania skutków prowadzonej działalności, tak jak w przypadku cofnięcia decyzji z zakresu gospodarowania odpadami – ma to ograniczyć skalę problemu zalegania odpadów stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska;
• zaostrzenie kar za gospodarowanie odpadami niezgodne z przepisami;
• dodanie przepisu regulującego kwestie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku śmierci właściciela nieruchomości;
• wprowadzenie sankcji za składanie nieprawdziwych oświadczeń o spełnianiu warunków prowadzenia działalności przez podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli, w momencie składania wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej;
• rozszerzenie opłaty recyklingowej na torby foliowe powyżej 50 mikrometrów.

Zaproponowane rozwiązania realizują rekomendacje zawarte w Krajowym planie gospodarki odpadami do 2022 r. 

Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.