UD397

Projekty ustaw

D – pozostałe projekty

Ministerstwo Edukacji i Nauki realizuje zadania na rzecz Polonii i Polaków za granicą we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, które odpowiada za politykę wobec Polonii i Polaków za granicą. Istotne dla Ministerstwa Edukacji i Nauki jest podejmowanie działań służących kultywowaniu tradycji polskiej i wartości języka polskiego jako ojczystego, promocji kultury polskiej oraz służących budowaniu, podtrzymywaniu i rozwojowi więzi z Polską w celu mobilizacji potencjału intelektualnego, kulturalnego, ekonomicznego i politycznego Polonii i Polaków za granicą w interesie Rzeczypospolitej Polskiej, a także tworzenie i umacnianie polskiego środowiska wspierającego sprawy polskie. Działania realizowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki wobec Polonii i Polaków za granicą mają na celu w szczególności kształtowanie i podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, w tym: nauczanie języka polskiego i w języku polskim oraz krzewienie polskiej kultury.

Ocenia się, że poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej żyje 18–20 milionów Polaków i osób polskiego pochodzenia. Jedna trzecia z tej grupy to Polacy urodzeni i wychowani w Polsce, pozostała część to osoby polskiego pochodzenia
o różnym stopniu więzi z polskością. Polonia i Polacy za granicą plasują się na szóstym miejscu w świecie pod względem liczebności w stosunku do ludności kraju ojczystego. Na szczególną uwagę, ze względu na liczebność, zasługują obywatele polscy żyjący w Republice Federalnej Niemiec, tj. 866.690 osób (dane Federalnego Urzędu Statystycznego z 2020 r.). Statystyka ta nie uwzględnia osób z podwójnym obywatelstwem: polskim i niemieckim, ani osób o polskich korzeniach, które posiadają wyłącznie obywatelstwo niemieckie. W szerszym ujęciu, należy wskazać na ok. 2 mln osób posiadających polskie tło migracyjne w Republice Federalnej Niemiec.

Objęcie wsparciem tak dużej grupy osób wymaga utworzenia podmiotu, którego celem będzie koordynowanie i wzmacnianie dotychczasowych działań w zakresie kultywowania tradycji polskiej i wartości języka polskiego oraz promocji kultury polskiej wśród Polonii i Polaków za granicą.

Projektowana ustawa stanowi podstawę utworzenia i określenia zakresu działania Instytutu Rozwoju Kultury i Języka Polskiego im. Świętego Maksymiliana Marii Kolbego.

Ustawa będzie określała w szczególności:
1) status Instytutu;
2) cele i zakres działania Instytutu;
3) organy Instytutu, ich zadania oraz organizację Instytutu;
4) gospodarkę finansową Instytutu;
5) maksymalne limity wydatków budżetu państwa na finansowanie działań wynikających z projektowanej ustawy
w latach 2022–2031.

Zadaniem Instytutu będzie wspieranie działań i inicjatyw edukacyjnych kierowanych do Polonii i Polaków za granicą w zakresie nauczania języka polskiego i w języku polskim, kultywowania polskiej tradycji i promocji kultury polskiej oraz podtrzymywania tożsamości narodowej, realizowanych przez podmioty działające w tym obszarze. Instytut będzie również wspierał współpracę z przedstawicielami Polonii i Polaków za granicą oraz ich organizacjami.

Planuje się, że Instytut będzie państwową osobą prawną a jego siedzibą będzie miasto stołeczne Warszawa. Nadzór nad działalnością Instytutu planuje się powierzyć ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania będzie również nadawał Instytutowi statut.

Organami Instytutu będzie Dyrektor Instytutu oraz Rada Instytutu. Ustawa określi zadania i obowiązki tych organów.

Planuje się, że Instytut będzie prowadził samodzielną gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach o finansach publicznych. Podstawą gospodarki finansowej Instytutu będzie roczny plan finansowy ustalany, zgodnie z przepisami o finansach publicznych, na okres roku obrotowego. Przychodami Instytutu będą:
1) dotacje podmiotowe z budżetu państwa;
2) dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie lub dofinansowanie działalności Instytutu, w tym finansowanie lub dofinansowanie inwestycji;
3) przychody z działalności gospodarczej;
4) środki finansowe pochodzenia zagranicznego;
5) przychody ze sprzedaży albo z tytułu przekazania do odpłatnego używania rzeczowych składników majątkowych będących własnością Instytutu;
6) darowizny, spadki i zapisy;
7) odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych Instytutu, chyba że przepisy odrębne lub umowa, na podstawie której Instytut otrzymał środki, będą stanowiły inaczej;
8) przychody z innych tytułów.

Przewiduje się, że Instytut będzie mógł prowadzić działalność gospodarczą, a dochód z tej działalności będzie służył wyłącznie realizacji zadań Instytutu, określonych w ustawie.

Planuje się utworzenie następujących funduszy Instytutu:
1) fundusz statutowy;
2) fundusz rezerwowy;
3) fundusz stypendialny;
4) zakładowy fundusz świadczeń socjalnych;
5) inne fundusze, jeżeli obowiązek ich utworzenia będzie wynikał z odrębnych przepisów.
Instytut będzie mógł ustanawiać i finansować stypendia ze środków z funduszu stypendialnego, którego środki będą pochodziły z dotacji podmiotowej i które będą mogły być powiększone o środki przekazane Instytutowi na podstawie odrębnych umów o finansowanie lub dofinansowanie stypendiów. Stypendia będą przyznawane za osiągnięcia i inicjatywy podejmowane na rzecz wsparcia Polonii i Polaków mieszkających za granicą.

Planuje się również umożliwić Instytutowi finansowanie lub dofinansowanie przedsięwzięć na rzecz wsparcia Polonii
i Polaków mieszkających za granicą realizowanych przez inne podmioty na podstawie umowy o wsparcie. Projekt ustawy będzie określał podmioty, które będą mogły ubiegać się o ww. wsparcie i rodzaje tego wsparcia. Projekt ustawy będzie zawierał również upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, który określi w drodze rozporządzenia kryteria, warunki i tryb udzielenia wsparcia, a także zakres informacji jakie powinien zawierać wniosek
o udzielenie wsparcia. W rozporządzeniu zostanie również określony wzór umowy o wsparcie.

Instytut na podstawie przepisów projektowanej ustawy będzie zobowiązany do kontroli rozliczenia przychodów i kosztów przedsięwzięcia objętego wsparciem. Kontroli podlegać będzie również przebieg i sposób realizacji przedsięwzięcia oraz prawidłowość wykorzystania otrzymanego z Instytutu wsparcia.

Proponuje się, aby Instytut został utworzony jak najszybciej, jeszcze w 2022 r., tak aby możliwe było uruchomienie
i wydatkowanie środków z części 83 – Rezerwy celowe, w poz. 75 „Środki na nauczanie języka polskiego w Niemczech”.
Proponuje się, aby ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

MEiN

Tomasz Rzymkowski Sekretarz Stanu

MEiN

III kwartał 2022 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 11 sierpnia 2022 r. z autopoprawką w trybie obiegowym

Zrealizowany