Program zapewni wieloletnie dofinansowanie kosztów zarządzania infrastrukturą kolejową do 2023 r., zwłaszcza w obszarze utrzymania i remontów, ponoszonych przez jej zarządców, którzy udostępniają ją oraz pobierają opłaty za korzystanie z niej, w sposób zgodny z dyrektywą Unii Europejskiej 2012/34/UE w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego.

Program jest konieczny, bo niedostateczne finansowanie prac utrzymaniowych i remontowych na przestrzeni ostatnich lat doprowadziło do ogromnych zaległości w tym obszarze. W 2008 r. oceniono, że likwidacja zaległości utrzymaniowych na sieci największego zarządcy infrastruktury – PKP Polskie Linie Kolejowe SA, wymaga kilkudziesięciu miliardów złotych. Zapóźnienia dotyczące przedsięwzięć utrzymaniowych przyczyniły się do znacznego ograniczenia oferty w segmencie pasażerskich przewozów regionalnych.

Zgodnie z programem, finansowanie zarządzania infrastrukturą kolejową nastąpi na podstawie wieloletniej umowy zawieranej przez zarządców tej infrastruktury z ministrem do spraw transportu (umowa będzie dokumentem wykonawczym w stosunku do programu). Umowa dla zarządców infrastruktury kolejowej będzie określać warunki otrzymania środków w wysokości i terminach w niej określonych. Umowy będą zawierane na 5 lat, z uwzględnieniem jednorocznego finansowania budżetowego. W ten sposób zapewnione zostanie efektywne finansowanie programu (oznacza to pełne finansowanie programu w każdym roku jego realizacji i w całym okresie jego trwania).

Głównym beneficjentem programu będą PKP Polskie Linie Kolejowe SA, a także czterej zarządcy infrastruktury kolejowej (wskazani w decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej z 6 lipca 2016 r. w sprawie strategicznego znaczenia infrastruktury kolejowej): PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o., Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, „Euroterminal Sławków” Sp. z o.o., CARGOTOR Sp. z o.o.

W dalszej kolejności beneficjentami programu będą organizatorzy przewozów kolejowych i przewoźnicy kolejowi, a docelowo: pasażerowie i pozostali klienci kolei.

Program finansowany będzie ze środków budżetu państwa i Funduszu Kolejowego. Na jego realizację w latach 2019-2023 ze środków publicznych zostanie przeznaczone ok. 23,8 mld zł, w tym z budżetu państwa ok. 21 mld zł.

Podstawowym celem programu jest wzmocnienie roli transportu kolejowego w zintegrowanym systemie transportowym kraju przez odwrócenie tendencji spadkowej udziału transportu kolejowego w przewozach oraz zapewnienie niezbędnych środków na prace utrzymaniowo-remontowe na istniejącej sieci kolejowej.

Realizacja programu przyczyni się do poprawy jakości infrastruktury kolejowej, co powinno zachęcić do korzystania z kolei podróżnych i innych użytkowników (np. przewoźników towarów). Przewiduje się też skrócenie czas przejazdu koleją oraz zmniejszenie liczby awarii i usterek technicznych, dzięki czemu zwiększy się bezpieczeństwo podróżnych oraz wzrośnie konkurencyjność tej gałęzi transportu. Kolej, jako alternatywa wobec innych gałęzi transportu, to także mniejsze obciążenie środowiska emisją dwutlenku węgla, a w efekcie czystsze powietrze.

Wykonanie programu umożliwi też częściową likwidację zaległości utrzymaniowo-remontowych na sieci kolejowej zarządzanej przez PKP PLK SA. Zostaną też wyznaczone nowe kategorie linii kolejowych, co zapobiegnie degradacji niektórych z nich, a w rezultacie będzie sprzyjało poprawie atrakcyjności inwestycyjnej obszarów dotychczas zmarginalizowanych.

Program, umożliwiając zawieranie wieloletnich umów na utrzymanie i remonty linii kolejowych, pozwoli też na efektywniejsze planowanie oraz zlecanie prac utrzymaniowych i remontowych w cyklu wieloletnim. Dzięki temu krajowy rynek wykonawców (głównie firm budowalnych) będzie mógł lepiej przygotować się do realizacji kontraktów remontowo-utrzymaniowych.

Wykonawcą programu będzie minister do spraw transportu. Do końca marca każdego roku będzie on składał Radzie Ministrów sprawozdanie z realizacji programu za poprzedni rok, a do końca maja 2024 r. – przedłoży rządowi raport końcowy z realizacji programu. 

W Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), program uznano za strategiczny dla rozwoju sektora transportu kolejowego. Jest on także spójny ze Strategią rozwoju transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.).

Uchwała zacznie obowiązywać od 1stycznia 2019 r.