Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. R. Twardowskiego w Puławach

Urodził się 17.06.1930 r. w Wilnie. Tam spędził swoje dzieciństwo i młodość. W czasie okupacji uczył się gry na skrzypcach, a po wojnie na fortepianie i organach. Już w lutym 1945 r. zaczął pełnić obowiązki organisty w wileńskich kościołach, m.in. w uniwersyteckim kościele św. Jana, gdzie przed 100 laty grał Stanisław Moniuszko, w kościele Bonifratrów oraz św. Piotra i Pawła.

W latach 1952-57 studiował fortepian i kompozycję w klasie Juliusa Juzeliunasa w Państwowym Konserwatorium Litewskiej SRR w Wilnie (obecnie Litwa).  Po studiach, w 1957 r. krótko pracował w szkole muzycznej w Poniewieżu na Litwie, po czym w grudniu tego roku wraz z matką przyjechał na stałe do Warszawy. Najpierw kontynuował studia w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej u prof. Bolesława Woytowicza, a po wygraniu konkursu Związku Kompozytorów Polskich, w 1963 roku wyjechał do Paryża na dalsze studia u słynnej Nadii Boulanger. Był tam dwukrotnie, drugi raz w 1966 r., uzupełniając studia nad chorałem gregoriańskim i polifonią średniowiecza. Czas spędzony we Francji Romuald Twardowski wykorzystywał też na podróże do Włoch i do Afryki. Po powrocie z Francji, początkowo osiedlił się na Śląsku, gdzie w Bytomiu wystawił swoją pierwszą operę Cyrano de Bergerac (1962), według własnego libretta opartego na komedii E. Rostanda.  Wkrótce zamieszkał na stałe w Warszawie, a w 1972 r. podjął trwającą do 2010 roku współpracę z Akademią Muzyczną im. F. Chopina (obecnie Uniwersytet Fryderyka Chopina).

Mieszkanie w Wilnie, gdzie obcował  z kulturą sakralną - liczne kościoły i cerkiew wpłynęły znacząco na charakter twórczości kompozytora. Zaowocowało to dość bogatym nurtem muzyki religijnej, reprezentowanym przez takie utwory, jak Psalmus 149 per coro misto (1962), Mała Liturgia Prawosławna na zespół wokalny i 3 grupy instrumentów (1968), Laudate Dominum, dialog na 2 chóry mieszane (1976), Sequentiae De Ss. Patronis Polonis na baryton, chór i zespół instrumentalny (1977), Chwalitie Imia Gospodina na chór mieszany (1990), Tu Es Petrus na baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1991), Hosanna I na chór mieszany (1992), Pieśni Maryjne na sopran i małą orkiestrę symfoniczną (1993), Canticum Canticorum na sopran, flet, klarnet i smyczki (1994), Regina Coeli na chór mieszany (1996) i Hosanna II na chór mieszany (1997). Szczególną uwagę wśród tych kompozycji zwraca Mała Liturgia Prawosławna nawiązująca do muzyki cerkiewnej oraz  Liturgia „Kijowska” św. Jana Chryzostoma. Ważną inspiracją w dziedzinie muzyki prawosławnej był żywy i nieprzerwany kontakt z tą muzyką na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce (od kilku lat w Białymstoku), w którym kompozytor pełni funkcję przewodniczącego Jury od 1982 r.

Lata 60. i 70. XX w. to czas  bardzo twórczy, zwłaszcza jeśli chodzi o dzieła sceniczne, które stanowią ważną dziedzinę twórczości. Po Cyranie powstały: opera Tragedyja, czyli rzecz o Janie i Herodzie (1966), Lord Jim (1971), (prapremiery w Teatrze wielkim w Łodzi), balet Nagi książę (1960) (premiera w Warszawie) i Posągi Czarnoksiężnika (1963), a potem najwybitniejsza opera Maria Stuart, która z wielkim powodzeniem była wystawiona w Łodzi w 1981 r. Ostatnim dziełem jest  Historyja o św. Katarzynie (1981), opera kameralna, która miała swoją udaną prapremierę w Teatrze Wielkim w Warszawie w 1985 r. W tym samym czasie twórczość kompozytorska Romualda Twardowskiego zaczęła być zauważana i doceniana; otrzymuje on liczne nagrody w kraju i za granicą, m.in. dwukrotnie Grand Prix w w Monaco, I Nagrodę na Festiwalu „Praska Wiosna”, I miejsce na Trybunie kompozytorów UNESCO w Paryżu, a  za utwory chóralne II nagrodę w Skopje, dwie nagrody w Tours oraz za Mały koncert na chór mieszany - prestiżową nagrodę Zachodnioniemieckiej Federacji Chórów AGEC.

Romuald Twardowski jest ponadto autorem kompozycji orkiestrowych, kameralnych, solowych, wokalno-instrumentalnych i chóralnych. Dość ważny dział w twórczości kompozytora zajmuje muzyka „pedagogiczna”; jest ona stale wykonywana przez uczniów, zespoły chóralne i orkiestrowe szkół muzycznych w Polsce. Sporą inspiracją w tej dziedzinie dał współczesnym kompozytorom Ogólnopolski Festiwal Twórczości muzycznej dla dzieci i młodzieży DO-RE-MI w Łodzi. W czasie tych festiwali były wykonane prawie wszystkie utwory R. Twardowskiego komponowane dla szkół muzycznych. Uwieńczeniem twórczych dokonań na polu muzyki dla dzieci i młodzieży było nadanie w 2012 r. imienia Romualda Twardowskiego Państwowej Szkole Muzycznej I st. w Puławach.

W 2000 roku, z okazji 70. rocznicy urodzin artysty w Wydawnictwie Pani Twardowska ukazały się wspomnienia pt. Było, nie minęło. W tej autobiografii Romuald Twardowski podsumowuje swoje doświadczenia twórcze, daje barwny opis zdarzeń i ludzi z przedwojennego Wilna, jak też z ostatnich kilkudziesięciu lat.

Twórczość Romualda Twardowskiego, jakkolwiek nowoczesna, jest zarazem komunikatywna, pełna wewnętrznego dramatyzmu i posiada rys indywidualny. Stanowi ona oryginalne zjawisko w powojennej muzyce polskiej. Nie uleganie zbytniej modzie, awangardzie, lecz tworzenie muzyki w duchu umiarkowanie nowoczesnym, strawnej dla uszu słuchacza – to myśl przewodnia kompozytora.

Przed młodymi muzykologami, teoretykami muzyki stoi wielkie zadanie dogłębnie przyjrzeć się zarówno kompozytorowi jak i jego bogatej i  wspaniałej, bo podbijającej w ostatnich latach cały świat – muzyce. Wystarczy wspomnieć Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian, które w Ameryce robi karierę.

W 2006 roku amerykańska Fundacja im. I. J. Paderewskiego przyznała R. Twardowskiemu nagrodę roku jako wybitnemu polskiemu kompozytorowi. W 2010 roku z okazji  80-lecia urodzin za swój dorobek twórczy kompozytor otrzymał od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Złoty Medal Orderu Gloria Artis. W 2015 roku, w Poznaniu przyznano kompozytorowi Nagrodę im. Jerzego Kurczewskiego za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości chóralnej.

Nie sposób wymienić setek nagród, wyróżnień, dyplomów i odznaczeń artysty. Trzeba też wspomnieć o licznych nagraniach radiowych, telewizyjnych i płytowych w kraju i za granicą, gdzie utwory chóralne  ukazują się na płytach nawet w języku chińskim i japońskim. Twórczemu życiu kompozytora zawsze towarzyszyło zamiłowanie do podróży, toteż spełniał swoje marzenia, zwiedzając Europę, Azję, Afrykę i Rosję. Poza tym kompozytor łączył podróże z szeroką działalnością w propagowaniu muzyki polskiej za granicą.

Romuald Twardowski to kompozytor o wyjątkowej osobowości: erudycja łączy się u niego z wybitną inteligencją, ogromnie czułą wrażliwością i spostrzegawczością. Zamiłowanie do książek łączy z pasją wnikliwego obserwatora, zadziwia znajomością historii sztuki, jak i historii ogólnej. Jest niespotykanym gawędziarzem; potrafi uwagę słuchacza przykuć na wiele godzin zarówno barwnymi opowieściami, jak i – przede wszystkim -  swoją muzyką, co dziś jest niezwykle rzadką cechą. Kocha dzieci, zwierzęta i kwiaty.

W 2014 roku w Wydawnictwie Pani Twardowska ukazała się  publikacja pt. „Kompozytor w zwierciadle krytyki”. Jest to zbiór recenzji, wywiadów, artykułów, poświęconych twórczości Romualda Twardowskiego; publikacja ta jest świadectwem wspaniałej dokumentacji życia muzycznego w Polsce w latach 1960-1990, a także dowodem ogromnego zainteresowania prasy  twórczością kompozytora. W 2016 roku  ukazała się nowa książka: „Wilno, moje miasto”, będąca wywiadem żony - rzeką na temat życia kompozytora oraz społeczności w przedwojennym i powojennym Wilnie. Książka również wydana przez Wydawnictwo Pani Twardowska.

W 2019 roku powstał pierwszy film dokumentalny o kompozytorze w reżyserii Alicji Twardowskiej i Grzegorza Czerniaka.

Z okazji 90. rocznicy urodzin, w 2020 roku Prezydent RP nadał kompozytorowi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie to wręczył Doradca Prezydenta ds. Kultury, Prezes Radia dla Ciebie Tadeusz Deszkiewicz w obecności Dyrektora Polskiego Wydawnictwa Muzycznego Daniela Cichego – inicjatora odznaczenia za całokształt twórczości. Uroczystości towarzyszył koncert i promocja płyty w Sali Redutowej Teatru Wielkiego z utworami kilku cyklów pieśni na bas baryton i fortepian. Wykonawcami byli: Tomasz Konieczny – baryton, Lech Napierała – fortepian.

Zmarł 13.01.2024 r. w wieku 93 lat.

 

Romuald Twardowski. Kompozytor w zwierciadle muzyki. Czas około 70 minut.

Film dokumentuje artystyczne życie kompozytora: początki nauki w Wilnie, charakteryzuje poszczególne gatunki jego muzyki, przywołuje opinie wybitnych artystów o muzyce i postaci kompozytora, a także  pokazuje  fragmenty jego twórczości.

 

Najważniejsze nagrody:

1.     I nagroda na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Antyfony na grupę instrumentów (1961);
2.     II miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Odę do młodości (1963);
3.     I nagroda na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Pradze za Sonety Petrarki na tenor solo i dwa chóry a cappella (1966);
4.     I nagroda na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim Im. Księcia Rainiera w Monako za balet - pantomimę Posągi Czarnoksiężnika (1965);
5.     I nagroda na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Księcia Rainiera w Monako za dramat muzyczny Lord Jim (1973);
6.     Nagroda AGEC - Zachodnioeuropejskiej Federacji Towarzystw Chóralnych za Mały koncert na chór mieszany ( 1993);
7.     Doroczna nagroda Związku Kompozytorów Polskich za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kompozycji (1995);
8.     Nagroda na Międzynarodowym Konkursie Chóralnym w Tours za utwór chóralny Alleluja (1999);
9.     Nagroda Amerykańskiej Fundacji im. Ignacego Jana Paderewskiego za wybitne osiągnięcia artystyczne (2007 r.);
10.     Nagroda im. Jerzego Kurczewskiego w Poznaniu za zasługi w dziedzinie twórczości chóralnej (2015 r.).

 

Opracowała  Alicja Twardowska

 

Romuald Twardowski - oficjalna strona www

Podcast - Romuald Twardowski o muzyce cerkiewnej

Artykuł Mateusza Ciupki pt. „Antypody awangardy: Ned ROREM, Romuald Twardowski" w „Ruchu Muzycznym" nr 14/2023 jest dostępny w bibliotece szkolnej.

Romuald Twardowski w "Ruchu Muzycznym"

Artykuł Mateusza Ciupki pt. „Ars longa, vita brevis, Romuald Twardowski (1930-2024)" w „Ruchu Muzycznym" nr 2/2024 jest dostępny w bibliotece szkolnej.