Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Augustowie

Gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez prątki gruźlicy. Do zakażenia dochodzi podczas dłuższego kontaktu z osobą zakażoną, w wyniku przenoszenia się drogą inhalacyjną prątków wraz z wdychanym powietrzem.  Do kolejnego, obecnie rzadko pojawiającego źródła zakażenia można zaliczyć chore bydło. Prątki gruźlicy znajdują się w mleku, gdzie przy braku pasteryzacji mogą przenieść się podczas spożycia do organizmu człowieka. Chora osoba aktywnie prątkująca jest w stanie zarazić nawet do 15 osób. Bakterie zagnieżdżają się w płucach, a następnie za pomocą układu krwionośnego i limfatycznego są zdolne do atakowania kolejnych narządów. Szacuje się, że u około 5-10% zakażonych prątkami rozwija się gruźlica. Do rozwoju choroby przyczyniają się niehigieniczne warunki życia, niedożywienie i osłabiona odporność. Początkowymi objawami gruźlicy jest charakterystyczny długotrwały kaszel (powyżej 3 tygodni), mogą pojawiać się krwawe plwociny, osłabienie, utrata apetytu i gorączka. Nieleczona gruźlica może powodować porażenie mózgowe, trwałe zmiany kostno-stawowe prowadzące do samoistnych złamań. Według danych WHO w 2019 roku na świecie na gruźlicę chorowało 10 mln osób, z czego 1,2 mln zmarło w tym 208 tys. zgonów wśród osób zakażonych HIV. Wśród chorujących w tym roku 56% było płci męskiej. Około 75% zachorowań  na gruźlicę na świecie w 2019 roku stanowili mieszkańcy Azji Południowo-Wschodniej (44% udział w zachorowaniach) i Afryce (25%).

Przed wprowadzeniem szczepień, rocznie z powodu ciężkiej postaci gruźlicy umierało około 1500 małych dzieci. Po wprowadzeniu obowiązkowych szczepień przeciwko gruźlicy w Polsce, wśród niemowląt w 1955 roku sukcesywnie spada liczba nowych zachorowań. W 2019 roku u dzieci w przedziale wiekowym do 14 r.ż. stwierdzono 81 przypadków nowych zachorowań na gruźlicę. W ciągu ostatnich 20 lat liczba ta zmalała o 80% i według danych z 2019 roku na gruźlicę chorowało 5321 osób, z czego 95% zachorowań dotyczyło gruźlicy płucnej. Zauważalny jest około 30% spadek liczby zgonów w Polsce na przestrzeni lat 2000-2019 z powodu tej choroby. Najwięcej osób umierało z powodu gruźlicy płuc (około 96%), kolejno z powodu gruźlicy pozapłucnej.

Obecnie na polskim rynku dostępne są dwie szczepionki przeciw gruźlicy: szczepionka BCG 10 produkowana w Polsce i BCG szczepionka SSI produkowana w Danii. Obie szczepionki w swoim składzie posiadają żywe osłabione prątki bydlęce i podawane są podskórnie. Aktualnie według Narodowego Programu Szczepień Ochronnych szczepienie przeciwko gruźlicy obejmuje jedną dawkę podawaną noworodkowi, przed wypisaniem go ze szpitala. Szczepienie to chroni przed ciężkimi postaciami choroby, szczególnie przed zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Szczepienia przeciwko gruźlicy są najczęściej podawanymi na świecie i dzięki temu zaszczepionych zostało już ponad 3 miliardy osób.

 

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna

w Augustowie