Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Gryfinie

Kiedy wykonuje się badania do celów sanitarno-epidemiologicznych:

Badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych przeprowadza się u uczniów, studentów, doktorantów kształcących się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby oraz u osób podejmujących lub wykonujących prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby (art. 6 ust. 1 pkt.  4 i 5 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.).

Należy podkreślić, że wykonanie badań  każdorazowo z chwilą podjęcia pracy przy zmianie pracodawcy jest merytorycznie uzasadnione, gdyż w zależności od rodzaju wykonywanej pracy istnieje ryzyko szerzenia się różnych zakażeń lub szerzenia się ich różnymi drogami.

Obowiązek wykonania badań do celów sanitarno-epidemiologicznych określają także przepisy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, wg których osoba pracująca w styczności z żywnością powinna uzyskać określone przepisami o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby (art. 59 ust.2 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia).

Kto wykonuje badania do celów sanitarno-epidemiologicznych:

W świetle art. 7 ust. 1 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi badanie sanitarno-epidemiologiczne przeprowadza lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarz wykonujący zadania służby medycyny pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o służbie medycyny pracy.

 

Jakie laboratorium wykonuje badania:

Badania laboratoryjne przeprowadzają akredytowane w zakresie przedmiotu badania na podstawie przepisów o systemie oceny zgodności, laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria na podstawie umów zawieranych z tymi organami. Jednostki te mogą zawrzeć umowy na badania laboratoryjne w kierunku gruźlicy z akredytowanymi jednostkami właściwymi w zakresie chorób płuc i gruźlicy (art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi).

Co wchodzi w skład badania:

Badanie sanitarno- epidemiologiczne, zgodnie z art. 2 pkt 1. Ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi jest to badanie w skład którego wchodzą badanie lekarskie, badania laboratoryjne oraz dodatkowe badania i konsultacje specjalistyczne, wykonywane w ramach nadzoru epidemiologicznego w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej. W skład badań laboratoryjnych wchodzi badanie kału w kierunku zakażenia pałeczkami duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, innych pałeczek z rodzaju Salmonella i Shigella. Jeżeli z próby uzyskany zostanie wynik dodatni, to uznaje się, że osoba u której przeprowadzono  to badanie, jest identyfikowana jako osoba zakażona odpowiednim czynnikiem chorobotwórczym. Jeżeli w trakcie badania  lekarskiego zachodzi podejrzenie gruźlicy lub zakażenia innym czynnikiem chorobotwórczym niż ww. to powinny być przeprowadzone dodatkowe badania laboratoryjne i konsultacje specjalistyczne.

Orzeczenie lekarskie:

Na podstawie badania lekarskiego oraz wyników badań laboratoryjnych lekarz wydaje orzeczenie o braku przeciwwskazań, czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac lub odbywania nauki. Należy stwierdzić, iż obowiązkiem pracodawcy jest przechowywanie orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań bądź o czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac, natomiast książeczka badań dla celów sanitarno-epidemiologicznych (dokument obowiązujący do 31.12.2011r.) stanowi dokumentację osoby, u której przeprowadzono badania.

Przeciwwskazania do wykonywania określonych prac:

Osoby, u których orzeczono czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania prac nie mogą tych prac wykonywać. Pracodawca lub zlecający wykonanie prac zobowiązany jest z zachowaniem poufności, niezwłocznie odsunąć pracownika lub wykonującego prace od ich wykonywania, o czym mówi art. 10 ust. 1 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Ponowne badania:

Ustawa zasadnicza ani przepisy szczegółowe nie wskazują czy i jak często badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych ma być odnawiane. Lekarz, w oparciu o posiadaną wiedzę medyczną oraz po uzyskaniu informacji od pracownika o rodzaju i miejscu świadczenia pracy ma możliwość wskazania następnego terminu przeprowadzenia przedmiotowych badań. Jeżeli nie istnieją przesłanki wskazujące na zakażenie czynnikami uniemożliwiającymi wykonywanie określonych prac, to orzeczenie lekarskie jest ważne. O aktualności badań decyduje również kontynuacja pracy w tym samym zakładzie jak również zakres i rodzaj wykonywanych czynności na stanowisku pracy oraz właściwie udokumentowane badania  w dokumentacji medycznej lekarza przeprowadzającego badania.

Minister Zdrowia nie określił w ustawie zasadniczej ani w rozporządzeniach terminów i częstotliwości  wykonywania badań kału na nosicielstwo duru brzusznego, durów rzekomych A, B, C i innych pałeczek jelitowych z rodzaju Salmonella i Shigella, a także sposobu ich udokumentowania. W celu ujednolicenia sposobu wykonywania tych badań Główny Inspektor Sanitarny w piśmie do Państwowych Wojewódzkich Inspektorów Sanitarnych z dnia 26 maja 2003r., znak: GIS-EP-02-12-WE/03 zajął stanowisko, że kolejne badanie kału na nosicielstwo wyżej wymienionych patogenów chorobotwórczych  należy wykonać każdorazowo wyłącznie, jeśli z wnioskiem o jego przeprowadzenie wystąpi pracodawca kierując pracownika na badanie lekarskie do celów pracowniczych lub w przypadku potwierdzonego zakażenia pałeczkami jelitowymi u ozdrowieńców.

Przechowywanie i okazywanie dokumentów:

Przepisy Kodeksu Pracy nie pozwalają pracodawcy dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Zatem każda osoba przyjmowana do pracy zobowiązana jest przejść badania lekarskie. Zakres tych badań uzależniony jest od zajmowanego stanowiska. Pracodawca zobowiązany jest przechowywać orzeczenia wydane na podstawie badań lekarskich (Art. 229 Kodeksu Pracy z 26 czerwca 1974 r.). Tryb i zakres badań lekarskich, częstotliwość przeprowadzania, sposób ich dokumentowania, wydawania i przechowywania oraz wymagania kwalifikacyjne lekarzy przeprowadzających badania profilaktyczne regulują odrębne przepisy. Pracodawca ma obowiązek przechowywania orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań bądź o czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania prac. Na podstawie art. 5 ust. 1 punkt 4 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi osoby przebywające na terenie RP są obowiązane do udzielania informacji oraz niezbędnych danych podmiotom sprawującym nadzór epidemiologiczny. Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 14 marca 1985r. upoważnia Państwowego Inspektora Sanitarnego, w związku z wykonywaną czynnością kontrolną, do żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych (art. 25 ust. 1, pkt 2 i 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, art. 76 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia). Odrębne przepisy nakładają na podmiot działający na rynku spożywczym obowiązek przechowywania w aktach osobowych orzeczeń lekarskich wydanych do celów sanitarno-epidemiologicznych oraz udostępniać je na żądanie organów urzędowej kontroli żywności. Kopie orzeczenia lekarskiego znajdują się w miejscu wykonywania pracy przez osobę, której dotyczy to orzeczenie (art. 59 ust. 4 i 5 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia).

Koszty badań do celów sanitarno-epidemiologicznych:

Koszty badań sanitarno-epidemiologicznych wykonywanych u osób podejmujących  lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby są finansowane przez pracodawcę lub zlecającego wykonywanie prac (art. 8 ust. 4 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi)

Koszty badań sanitarno-epidemiologicznych (z wyłączeniem laboratoryjnych badań sanitarno- epidemiologicznych) wykonywanych u osób ubezpieczonych:

• kształcących się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby,
• podejrzanych o zakażenie lub chorobę zakaźną,
• nosicieli, ozdrowieńców i osób które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym są finansowane zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, natomiast u osób nie posiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego badania te finansowane  z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia (art. 8 ust. 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi).

Koszty laboratoryjnego badania sanitarno-epidemiologicznego u tych osób są finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest wojewoda, bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego  (art. 8 ust. 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi).

Zakwestionowanie przez pracownika/przedsiębiorcę treści orzeczenia lekarskiego:

Stanowisko rzecznika prasowego Głównego Inspektora Sanitarnego Jana Bondara opublikowane  w kwartalniku 'Informator Ochrony Pracy' nr 3/2008 jednoznacznie mówi, że nie można odwołać się od treści orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań, czasowym lub trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania określonych prac lub odbywania nauki. Orzeczenie to nie podlega 'trybowi odwoławczemu', gdyż nie jest wydawane w związku z prowadzonym postępowaniem administracyjnym. Orzeczenia lekarskie mają charakter wiążącej opinii. Osoba niezadowolona z treści orzeczenia lekarskiego może wnosić do lekarza o ponowne przeprowadzenie badania i zmianę treści zaświadczenia lub zwrócić się o zbadanie i wydanie opinii lekarskiej o stanie zdrowia do innego lekarza.

Badania laboratoryjne:

• trzykrotne badanie kału – kał pobierany (do pojemników tzw. kałówki – pojemniki z łopatką do zakupu w aptece), dostarczany po jednej próbce w dniach i godzinach przyjmowania próbek;
• kał musi pochodzić z trzech różnych dni, pobrany w jak najkrótszym odstępie czasu;
• jeżeli próbka pobierana jest w dniu poprzedzającym jej dostarczenie do Laboratorium to musi być pobrana po godzinie 18.00 i przechowywana w temperaturze 4-8°C;
• nie ma możliwości dostarczenia 3 próbek kału w jeden dzień – wyjątek kał dostarczany na wymazówkach z podłożem transportowym (żel).