Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Koninie

Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry. Wywodzi się z melanocytów - 
komórek pigmentowych wytwarzających barwnik zwany melaniną, który sprawia, że skóra 
ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym. Czerniaki najczęściej pojawiają się
na skórze, ale także w obrębie ust, nosa oraz gałki ocznej. Czerniak charakteryzuje się bardzo
agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu
farmakologicznym. To oznacza, że czerniak szybko przechodzi z choroby miejscowej (rozwijającej się w jednym miejscu na skórze) w postać rozsianą tzw. uogólnioną. Jednak, usunięcie czerniaka miejscowego, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, pozwala na wyleczenie nawet 80% chorych. Dlatego tak ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie tego nowotworu. Czerniak jest nowotworem, który łatwo dostrzec, gdyż rozwija się na skórze, a nie wewnątrz organizmu. 
Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na czerniaka? 
Około 25% Polaków ma jasną lub bardzo jasną karnację, która łatwo ulega poparzeniom 
słonecznym - to osoby, które właściwie w ogóle nie powinny korzystać z kąpieli 
słonecznych. Dodatkowo ok. 40% Polaków ma jasną karnację, która, mimo iż jest bardziej odporna na promieniowanie słoneczne, nadal jest fenotypem skóry, który mieści nasz naród w grupie
o wysokim stopniu ryzyka zachorowania na czerniaka.  
Osoby najbardziej narażone na rozwój czerniaka to osoby: 
• o jasnych i rudych włosach, jasnych oczach, jasnej lub bardzo jasnej cerze, z piegami i/lub 
  znamionami, które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym, słabo tolerują słońce, opalają się 
   z dużym trudem lub u których w rodzinie występował czerniak. 
• grupą szczególnie narażoną na poparzenia słoneczne są dzieci. Ich skóra nie jest jeszcze dojrzała 
   i nie potrafi obronić się przed silnym promieniowaniem słonecznym. Poparzenia słoneczne wśród 
   dzieci, które niestety nie są rzadkie, podnoszą dwukrotnie ryzyko zachorowania na czerniaka 
   w przyszłości.
Jak wygląda czerniak, czyli ABCDE Czerniaka? 
Badanie opinii publicznej TNS OBOP zrealizowane przez Akademię Czerniaka w 2013 roku
wskazują, że aż 30% Polaków, którym pokazano zdjęcie czerniaka - nie rozpoznałoby nowotworu
 i nie udałoby się do lekarza, aby zbadać znamię. 
Dlatego warto znać cechy czerniaka określane za pomocą kryteriów ABCDE:

A - asymetria np. znamię „wylewające” się na jedną stronę, 
B - brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia, 
C - czerwony lub czarny i niejednolity kolor 
D - duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 0,5 cm, 
E - ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu. 
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mają te cechy powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga - onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte.
Swędzenie, krwawienie i pękanie znamienia, jest sygnałem alarmowym do natychmiastowej 
konsultacji. 

Jak się ochronić przed czerniakiem - Złote Zasady profilaktyki czerniaka? 
1.    Nie opalaj się w solarium! - w przypadku młodych ludzi jest to najważniejszy czynnik 
    wywołujący czerniaki. Od roku 2018 obowiązuje całkowity zakaz udostępniania solarium 
    poniżej 18 roku życia !
2.    Unikaj przebywania w pełnym słońcu w godzinach 11.00 - 16.00 
    Ochrona skóry: stosuj krem z SPF50, który zapewni najwyższą ochronę przeciwsłoneczną, 
    noś czapkę i okulary przeciwsłoneczne - latem nawet podczas pochmurnych dni należy 
    stosować ochronę. Pamiętaj o ochronie także podczas uprawiania sportu na świeżym 
    powietrzu! 
3.    Raz w miesiącu oglądaj swoją skórę - sprawdź, czy Twoje znamiona nie zmieniają się lub czy 
    nie pojawiły się nowe. 
4.    Jeśli zauważysz, że coś podejrzanego dzieje się z Twoim znamieniem, udaj się do 
    dermatologa lub chirurga-onkologa. 
5.    Przynajmniej raz na rok odwiedzaj dermatologa lub chirurga-onkologa, aby sprawdził czy 
    wszystko w porządku. 

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Koninie podejmuje działania edukacyjne m.in. poprzez realizację programu profilaktyki czerniaka ,,Znamię, Znam je?, który był realizowany 
w szkołach ponadpodstawowych miasta Konina i powiatu konińskiego po raz drugi ! W minionym roku szkolnym udało się dotrzeć z edukacją do 1700 uczniów w szkołach ponadpodstawowych. Ponadto pracownicy PSSE w Koninie prowadzą na bieżąco działania edukacyjne, adresowane 
zarówno do nauczycieli jak i do dzieci i młodzieży w roku szkolnym, a także w trakcie Akcji 
Letniego wypoczynku !

Więcej informacji na stronie :
- www.AkademiaCzerniaka.pl, Poznaj ABCDE czerniaka - Akademia Czerniaka