Światowy Dzień Rzucania Palenia 16 listopada 2023 r.
Palenie papierosów w Polsce od kilku lat utrzymuje się na względnie podobnym poziomie i pozostaje największą pojedynczą przyczyną zgonów, której można zapobiec1. Obecnie w Polsce papierosy pali co czwarta osoba z czego 82% codziennie, 12% okazjonalnie2. Może się wydawać, że szkodliwy wpływ palenia tytoniu jest już każdemu znany, dane statystyczne wskazują jednak, że edukacja w tym temacie powinna być kontynuowana
Pierwsze próby ograniczania palenia ze względów zdrowotnych były podejmowane w Polsce od 1974 r., kiedy to Minister Zdrowia i Opieki Społecznej ogłosił Rozporządzenie w sprawie ograniczenia palenia tytoniu ze względów zdrowotnych. Dokument ten obrazuje skalę problemu oraz swoistą powszechność palenia papierosów w miejscach publicznych. Palono w poczekalniach, urzędach, salach szpitalnych, pociągach czy autobusach. Praktyka palenia papierosów mocno związana była również ze spotkaniami towarzyskimi, kiedy w etykiecie gościnności na stole musiała pojawić się popielniczka. Badania wskazują, że osoby palące stanowiły wtedy 41% społeczeństwa3. Papierosy powszechne były również podczas codziennej pracy, zarówno tej fizycznej jak i umysłowej. Częstą tradycją było, że osoby palące miały przerwę w obowiązkach, natomiast niepalący musieli wykonywać swoją pracę. Podejście takie nie zachęcało do abstynencji tytoniowej.
Większe zmiany można zauważyć od 1996 r., kiedy w życie weszła Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Zakazano emitowania reklam wyrobów tytoniowych w mediach oraz prasie. Opakowanie paczki papierosów miało zawierać informację: „palenie tytoniu powoduje raka i choroby serca”, co skłaniało do refleksji osoby zainteresowane3. Wykluczono możliwość palenia tytoniu w miejscach publicznych, do tego celu wyznaczone zostały palarnie. Do dnia dzisiejszego za złamanie tego zakazu grozi kara w wysokości do 500 zł.
Oprócz kar pieniężnych, zniechęcające do palenia są skutki zdrowotne, nie tylko dla samego palacza ale również najbliższego otoczenia. Z badań CBOS wynika, że nie lubimy przebywać w towarzystwie osób aktualnie palących, wyjątkiem są jedynie osoby regularnie palące2. W dymie znajduje się ogromna ilość substancji szkodliwych, na którą jesteśmy bezpośrednio narażeni, a są nimi min. aceton, cyjanowodór, arsen, amoniak, tlenek węgla, metanol, czad, metale ciężkie czy kadm.
W każdy trzeci czwartek listopada obchodzimy Światowy Dzień Rzucania Palenia, być może w tym roku będzie on inspiracją do odstawienia papierosa na jeden dzień, bądź resztę życia.
Żródła:
1. Wojciech Stefan Zgliczyński, Palenie tytoniu w Polsce, INFOS Zagadnienia społeczno-gospodarcze nr 14 z 30 listopada 2023 r., Biuro Analiz Sejmowych [dostęp: 9 listopada 2023 r.]
2. CBOS Nr 104/2019, Komunikat z badań Palenie papierosów [dostęp: 9 listopada 2023 r.]
3. Anna Heleniak (2020). Społeczno-kulturowe uwarunkowania palenia papierosów w Polsce w latach 1974–2019. „Fabrica Societatis”, No. 3, s. 170-189 [dostęp: 9 listopada 2023 r.] Dostępny w Internecie: www.fabricasocietatis.uni.wroc.pl, DOI: 10.34616/129171
