CZAD
09.11.2023
Tlenek węgla (czad) to silnie trujący gaz, nie bez przyczyny nazywany „cichym zabójcą” – jest bezbarwny, bezwonny i pozbawiony smaku. Wdychany łatwo wchłania się do krwioobiegu i powoduje trwałe szkody w organizmie. Gdy występuje w dużym stężeniu, szybko prowadzi do utraty przytomności i śmierci.
Według danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej z powodu zatrucia czadem każdego roku umiera ponad sto osób, a dwa tysiące ulega podtruciu. Do większości takich wypadków dochodzi w okresie jesienno-zimowym.
Co to jest czad i skąd się bierze?
Czad to potoczna nazwa tlenku węgla (CO) – silnie toksycznego gazu, który powstaje w wyniku niepełnego spalania substancji zawierających w cząsteczkach węgiel. Do takiej sytuacji może dojść wówczas, gdy urządzenia grzewcze – takie jak kominki, kuchnie węglowe, piece olejowe (opalane węglem, drewnem, gazem czy paliwami płynnymi) – są wadliwe lub niewłaściwie użytkowane, np.:
- przewód kominowy jest zapchany lub nieszczelny,
- palnik w urządzeniu jest zużyty lub źle wyregulowany,
- palenisko zostaje przedwcześnie zamknięte,
- pomieszczenie jest słabo wentylowane.
Jak dochodzi do zatrucia tlenkiem węgla (zaczadzenia)?
Czad jest niebezpieczny, ponieważ jest bezwonny i bezbarwny. Wchłania się drogą oddechową i bardzo łatwo łączy m.in. z hemoglobiną, co utrudnia transport tlenu do tkanek. W konsekwencji następuje ich niedotlenienie, które prowadzi do uszkodzeń narządów wewnętrznych. Najbardziej wrażliwy na niedobór tlenu jest ośrodkowy układ nerwowy. Ostre zatrucie czadem może spowodować w nim nieodwracalne zmiany. Przy dużym stężeniu tlenku węgla w powietrzu w krótkim czasie dochodzi do śmierci (przy stężeniu CO 0,16% zgon następuje po około dwóch godzinach, a przy stężeniu 1,28% zaledwie po kilku minutach).
Objawy zaczadzenia
Osoby stale narażone na wdychanie niewielkich ilości CO mogą zaobserwować u siebie częste bóle i zawroty głowy, przewlekłe zmęczenie, duszność, podwyższone tętno, nudności, pogorszenie pamięci i zdolności logicznego myślenia, utratę apetytu, bezsenność. Przy znacznym stężeniu tlenku węgla w powietrzu do zatrucia dochodzi gwałtownie. Pierwsze objawy zaczadzenia to zawroty głowy, mdłości, wymioty i ogólne osłabienie. Z czasem nasila się ból głowy, pojawia się senność, zaburzenia równowagi i świadomości. Charakterystycznym objawem ostrego zatrucia czadem jest także czerwone zabarwienie skóry. Przy znacznym stężeniu tlenku węgla we krwi dochodzi do przyspieszenia oddechu i akcji serca, trudności z oddychaniem, drgawek. W końcu następuje utrata przytomności, a jeśli nie nadejdzie rachunek – śmierć.