RASFF, czyli jak ostrzega sanepid

Na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego regularnie publikujemy ostrzeżenia dotyczące żywności lub wyrobów do kontaktu z żywnością. Warto je śledzić, aby uchronić się przed zagrożeniami – zatruciem pokarmowym czy spożyciem żywności zawierającej zanieczyszczenia chemiczne.

Dlaczego ostrzegamy?

GIS prowadzi krajowy punkt kontaktowy sieci RASFF, czyli Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (ang. Rapid Alert System for Food and Feed). System ten służy do wymiany informacji pomiędzy organami urzędowej kontroli w Europie, które są członkami tego systemu.

Do systemu wprowadzane są informacje o:

żywności,
paszach,
materiałach do kontaktu z żywnością,

które mogą być niebezpieczne dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska.

W systemie znajdują się też informacje o tym, jakie działania są podejmowane po zidentyfikowaniu takich produktów.

Jak to działa?

Informację o zagrożeniu związanym z żywnością, paszą lub wyrobami do kontaktu z żywnością (takimi jak np. kubki czy sztućce) krajowy punkt kontaktowy w GIS może otrzymać bezpośrednio od producenta lub importera – kiedy np. wykryje on nieprawidłowości podczas kontroli wewnętrznej. Możemy też otrzymać takie powiadomienia od jednego z organów urzędowej kontroli, czyli:

Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
Inspekcji Weterynaryjnej,
Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa,
Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Inspekcje prowadzą zarówno kontrole planowe, jak i interwencyjne (np. w wyniku skargi konsumenta). Sprawdzają też towary importowane podczas kontroli granicznych.

Jeżeli wykryte nieprawidłowości dotyczą towaru, który jest już w obiegu handlowym i może stanowić zagrożenie dla zdrowia, informujemy o tym na stronie internetowej. Każda taka informacja zawiera:

nazwę żywności/produktu i jej rodzaj (nazwa producenta, nr partii, data ważności),
charakterystykę zagrożenia
środki podejmowane w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się ryzyka, w tym również zalecenia dla konsumenta.

Aby skuteczniej dotrzeć z tą informacją do różnych odbiorców, przekazujemy ją też przez nasze kanały w mediach społecznościowych (Facebook i Twitter). Inne kraje również informują Komisję Europejską o podobnych przypadkach. Jeśli produkt potencjalnie niebezpieczny jest dystrybuowany do Polski, postępujemy w ten sam sposób i informujemy konsumentów.

Działania międzynarodowe

Informację o zagrożeniach rozpowszechniamy nie tylko w Polsce. Przekazujemy ją także do punktu kontaktowego Komisji Europejskiej. Punkt kontaktowy KE publikuje ogólną informację o zagrożeniu w bazie danych RASFF Window, a punkty kontaktowe poszczególnych krajów dostają szczegółową informację, na podstawie której sprawdzają, czy zagrożenie dotyczy także ich.

Czego dotyczą zgłoszenia?

Zgłoszenia mogą dotyczyć różnych kwestii. Zdarza się, że podczas produkcji dojdzie do zanieczyszczenia drobnoustrojami, które mogą spowodować zatrucie pokarmowe. Nieraz ostrzegamy o obecności ciał obcych, które dostały się do żywności podczas wytwarzania partii produktu. Informujemy też o obecności alergenów, które nie zostały uwzględnione na etykiecie. W przypadku artykułów do kontaktu z żywnością – najczęściej ostrzegamy o możliwości przenikania do żywności niedozwolonych pierwiastków czy związków chemicznych.

Ostrzeżenie zawsze dotyczy jednej lub kilku partii produktu – nie oznacza zakazu sprzedaży wszystkich produktów danej marki, które mogą być na rynku. Zawsze jednak wykrycie nieprawidłowości wiąże się z postępowaniem wyjaśniającym. Organy kontroli żywności sprawdzą, z czego wynikały niezgodności i czy oprócz partii, w której stwierdzono niezgodność, takie same nieprawidłowości nie odnoszą się też do innych wyprodukowanych wyrobów. Producent czy importer będzie musiał podjąć skuteczne działania, które zapobiegną powtórzeniu się problemu. Może to być np. zmiana procedur związanych z produkcją czy warunków przechowywania żywności. Musi się też liczyć z częstszymi kontrolami w przyszłości.

Warto pamiętać, że żywnością są także suplementy diety. W tym przypadku często informujemy o obecności szkodliwych substancji, ale też o składnikach o działaniu medycznym, które nie powinny znaleźć się w składzie takiego produktu. Suplementy diety nie leczą, a jedynie uzupełniają naszą dietę o brakujące w niej składniki odżywcze.

Więcej informacji o RASFF: https://www.gov.pl/web/gis/rasff

WAŻNE

Za bezpieczeństwo żywności w Polsce odpowiada jej producent lub inny podmiot wprowadzający produkt do obrotu (np. importer). To on ma zapewnić takie procedury i zabezpieczenia, które zminimalizują ryzyko zanieczyszczeń czy skażenia.

Ogłoszenia publikowane przez GIS nie służą piętnowaniu przedsiębiorców, ale podjęciu natychmiastowych działań – zwrotu produktów do sklepu czy wycofania ich z asortymentu. Dzięki współpracy z firmami branży spożywczej możemy szybko i skutecznie informować konsumentów o zagrożeniu.