SĄ WAKACJE – CHROŃ SIĘ PRZED CZERNIAKIEM !
16.07.2024
Okres letni, wakacje, słońce – wszystkim kojarzą się z przyjemnością, wypoczynkiem, miłym spędzeniem czasu. I tak powinno być. Nie zapominajmy jednak o zagrożeniach wynikających ze zbyt długiego narażenia na promieniowanie UV, które może doprowadzić do poważnych chorób skóry, w tym czerniaka. Tak samo jak lekarstwo, słońce stosowane umiejętnie – pomaga w życiu, natomiast pozbawione kontroli – szkodzi.
Nieodłącznym składnikiem wakacyjnego wypoczynku, relaksu powodującego dobre samopoczucie jest opalenizna. Dla naszej skóry nie jest ona niczym innym, jak reakcją obronną przed oparzeniem/uszkodzeniem skóry. Skóra broni się przed promieniowaniem UV zmieniając swoje zabarwienie przy pomocy zwiększenia wydzielania znajdującego się w niej barwnika – melaniny. Ponieważ większość Polek i Polaków posiada jasne zabarwienie skóry, proces ten przebiega w niej szczególnie intensywnie. Często u osób o jasnej karnacji, rudych włosach, niebieskiej tęczówce oraz cerze z licznymi piegami i pieprzykami, skóra zamiast opalać się, ulega poparzeniu. Przy takiej reakcji obronnej skóry mogą wytwarzać się niebezpieczne mutacje, które mogą doprowadzić do rozwoju nowotworów skóry. Najbardziej złośliwym nowotworem skóry, charakteryzującym się wysoką śmiertelnością jest CZERNIAK, który wywodzi się z melanocytów, komórek barwnikowych obecnych w naskórku. Czerniaki najczęściej występują na skórze, ale mogą występować także w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej. W Polsce śmiertelność z powodu tej choroby jest o 20 proc. wyższa niż w Europie, przy o 50 proc. mniejszej częstości zachorowań. Główną przyczyna takiego stanu rzeczy jest późna wykrywalność oraz brak świadomości na temat profilaktyki czerniaka. Gdzie szukać czerniaka? Najczęściej czerniak występuje na nogach ( z przodu i z tyłu), plecach oraz karku. Może również występować na skórze głowy, między włosami. Czerniak może być nowym znamieniem na skórze lub powstać z już istniejącego zdrowego znamienia pod wpływem słońca lub światła UV w solariach. Czernik charakteryzuje się szybkim wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. Tymczasem usunięcie czerniaka we wczesnej fazie zaawansowania choroby pozwala na wyleczenie prawie 100 proc. chorych. Warto wiedzieć, że zwykły pieprzyk może zmienić się w czerniaka w ciągu kilku miesięcy, w ciągu kolejnych miesięcy następuje jego rozwój w głąb skóry. Bardzo ważne jest, czy czerniak urósł w głąb skóry , pokonał naskórek, skórę właściwą i dotarł do naczyń krwionośnych i limfatycznych. Naczyniami komórki nowotworowe najpierw docierają do węzłów chłonnych, które przez jakiś czas zatrzymują je wewnątrz siebie. Jednak po kolejnych kilku miesiącach bariera ta może zostać przełamana i komórki nowotworowe przedostają się do całego organizmu. Agresywność czerniaka polega na tym, że gdy komórki czerniaka dostaną się do całego organizmu, krwioobiegu bardzo szybko zajmują kolejne narządy – wątrobę, płuca czy mózg. Jak ograniczyć zachorowanie na czerniaka? Najprościej można ograniczyć ryzyko zachorowania na czerniaka skóry unikając słońca między godziną 10:00 a 15:00, gdy promieniowanie UV jest najsilniejsze. Krem z silnym filtrem przeciwsłonecznym najczęściej nie chroni dostatecznie. W gruncie rzeczy taki środek daje złudne poczucie bezpieczeństwa. W Danii w kilka lat po rozpoczęciu akcji uświadamiającej niebezpieczeństwo, jakim grozi opalanie, zbadano na ile Duńczycy stosują się do prozdrowotnych zaleceń. Pogoń za opalenizną sprawiła, że zwiększył się czas przebywania na słońcu w krytycznym okresie dnia, czyli między 12:00 a 15:00 średnio o 5 proc. w porównaniu z połową XX wieku. Okazało się, że 6 na 10 osób stosuje krem z filtrem chroniącym przed promieniowaniem UV tylko po to, by dłużej się opalać. W efekcie ci którzy go używali, byli dwukrotnie częściej poparzeni przez słońce niż osoby nie stosujące kremu. Przyczyną było zbyt rzadkie i zbyt niedokładne stosowanie ochronnego kosmetyku. Przebywanie w cieniu w najgorętsze godziny dnia, noszenie koszul z długim rękawem i spodni z długimi nogawkami, kapelusza i ciemnych okularów, to w połączeniu z warstwą kremu z silnym filtrem przeciwsłonecznym znacznie skuteczniejsze środki ostrożności. Równie niebezpieczne jak naturalne światło są sztuczne źródła promieniowania UV, czyli łóżka opalające. Potwierdzono związek między korzystaniem z solariów i podwyższonym ryzykiem rozwoju trzech typów raka skóry. Każda sesja w solarium podnosi ryzyka wystąpienia czerniaka skóry o 1,8 proc. Solarium jest najbardziej szkodliwe dla osób przed 30-tym rokiem życia, zwiększając ryzyko zachorowania na nowotwór skóry nawet o 75 proc. w porównaniu z osobami, które z łóżka opalającego nigdy nie korzystały.
Pamiętajmy ! - profilaktyka czerniaka polega na stałej, uważnej kontroli całej skóry i w przypadku zaobserwowania nowych zmian lub zmianie już istniejących, wizyty u dermatologa lub chirurga onkologa. Tam, po badaniu z użyciem dermatoskopu, w sposób jednoznaczny specjalista może wykluczyć ryzyko choroby lub przy pomocy prostego zabiegu chirurgicznego usunąć podejrzane zmiany.
