Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Międzyrzeczu

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy w szczególności kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczno - sanitarne wypoczynku dzieci i młodzieży.

Podstawowym aktem prawny regulującym kwestię wypoczynku dzieci i młodzieży jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz. U.   z 2016 r. poz. 452 ze zmianami).

W rozporządzeniu określono:

termin złożenia zgłoszenia wypoczynku, jego formy, dokumenty dołączane do zgłoszenia oraz wzór tego zgłoszenia, liczbę uczestników wypoczynku w grupie pozostających pod opieką jednego wychowawcy, termin przekazania karty wypoczynku oraz wzór tej karty, obowiązki kierownika wypoczynku i wychowawcy wypoczynku, w tym obowiązek prowadzenia przez wychowawcę dziennika zajęć realizowanych podczas wypoczynku, oraz wzór tego dziennika, obowiązki kierownika wypoczynku i wychowawcy wypoczynku organizowanego przez szkoły i placówki, który nie wymaga zgłoszenia do kuratora oświaty, program kursów na kierownika wypoczynku lub wychowawcę wypoczynku, w tym formy i wymiar zajęć, wzór karty kwalifikacyjnej, wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu na kierownika wypoczynku albo wychowawcę wypoczynku, dokumenty potwierdzające posiadane przez kadrę przygotowanie do prowadzenia zajęć w ramach kursu na kierownika wypoczynku lub na wychowawcę wypoczynku.

Kolejnym aktem prawnym regulującym kwestię wypoczynku dzieci i młodzieży jest ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz. U. z 2022 r. poz. 2230).

Ustawa określa  zasady organizowania i nadzorowania wypoczynku dla dzieci i młodzieży oraz organizowania i nadzorowania kursów na kierowników wypoczynku i kursów na wychowawców wypoczynku. Zapisy ustawy mają również za zadanie zwiększenie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży podczas wypoczynku, wzmocnienie nadzoru nad wypoczynkiem, zapewnienie odpowiedniej opieki wychowawczej uczestnikom wypoczynku oraz szerszego zakresu informacji dla użytkowników elektronicznej bazy wypoczynku. Zgodnie z art. 92 c. 2 wyżej cytowanej ustawy "Organizator wypoczynku zapewnia:

1) bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku, w szczególności organizuje wypoczynek w obiekcie lub na terenie spełniającym wymagania ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz warunki higieniczno-sanitarne, określone w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, ochronie środowiska i Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a w przypadku wypoczynku z udziałem dzieci i młodzieży niepełnosprawnej – organizuje wypoczynek w obiekcie lub na terenie dostosowanym do potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności uczestników wypoczynku;

2) kadrę wypoczynku, którą stanowią:

a) kierownik wypoczynku i wychowawcy wypoczynku spełniający warunki, o których mowa w art. 92p ust. 1–6; liczba wychowawców wypoczynku jest odpowiednia do liczby uczestników wypoczynku,

b) w zależności od programu wypoczynku i realizowanych zajęć – trenerzy i instruktorzy sportu, rekreacji, animacji kulturalno-oświatowej, lektorzy języka i inne osoby prowadzące zajęcia podczas wypoczynku, które spełniają następujące warunki:

– mają ukończone 18 lat,

– posiadają co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe,

– posiadają wiedzę, doświadczenie i umiejętności niezbędne do realizowanych zajęć;

3) dostęp do opieki medycznej:

a) w ramach świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych  (Dz. U.  z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.36)

 lub

b) na podstawie umowy zawartej z lekarzem, pielęgniarką lub ratownikiem medycznym;

4) program wypoczynku i zajęcia dostosowane do wieku, zainteresowań i potrzeb uczestników, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej i umiejętności;

5) żywienie zgodne z zasadami higieny żywienia określonymi w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r.  o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2020 r. poz. 2021 oraz z 2022 r. poz. 24, 138 i 1570);

6) bezpieczne korzystanie z wyznaczonego obszaru wodnego zgodnie z ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 147);

7) bezpieczne przebywanie w górach oraz na zorganizowanych terenach narciarskich zgodnie z ustawą z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich (Dz. U. z 2022 r. poz. 1425).

Żywienie uczestników wypoczynku powinno odbywać się w odpowiednich warunkach, zgodnie    z zasadami higieny oraz racjonalnego żywienia określonymi w przepisach prawa żywnościowego, tj:

Rozporządzenia (WE) NR 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L139 z 30.04.2004r. z późn. zm.);

Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.  2132 ze zmianami).

Woda przeznaczona do spożycia  zarówno z wodociągu jak i ze studni musi odpowiadać wymaganiom określonym w rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 07 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2017r., poz. 2294).

Optymalną byłaby lokalizacja wypoczynku w oddaleniu od ruchliwych tras komunikacyjnych na terenach o odpowiednich warunkach klimatycznych.

Obiekt winien posiadać dostosowaną do liczby uczestników wypoczynku dostateczną liczbę pomieszczeń przeznaczonych na sypialnie, jadalnie, świetlicę, izolatkę, węzły sanitarno - higieniczne oraz wyposażenie zgodnie z informacjami podanymi w zgłoszeniu wypoczynku.

Ponadto obiekt stały przeznaczony na wypoczynek dzieci i młodzieży powinien zgodnie z § 45-47 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (j.t. Dz. U. z 2022 r., poz. 1225)  powinien być zaopatrzony co najmniej w wodę do spożycia przez ludzi oraz do celów przeciwpożarowych, jeżeli wymagają tego przepisy odrębne, a odpowiednio do ich przeznaczenia - także na inne cele, budynki wyposażone w wanny, natryski lub umywalki, powinny mieć indywidualną lub centralną instalację ciepłej wody a także zapewnione odprowadzenie ścieków bytowo-gospodarczych oraz ścieków technologicznych, jeżeli one występują.

1. Sypialnie – minimalne warunki jakie muszą spełniać pomieszczenia mieszkalne zostały określone  w załączniku nr 7 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (j.t. Dz.U. z 2017r., poz. 2166). Załącznik ten określa minimalne wymagania co do wyposażenia dla innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie.

Miejsca  noclegowe w pomieszczeniach wspólnych (salach) -  powierzchnia sal nie mniejsza niż 2,5 m2 - na jedną osobę (przy łóżkach piętrowych 1,5 m2).

Wyposażenie :

1) łóżka jednoosobowe o wymiarach minimum 80 x 190 cm  lub łóżka dwuosobowe o wymiarach minimum 120 x 190 cm - odstęp między łóżkami nie mniej niż 30 cm,

2) oddzielne zamykane szafki dla każdej osoby,

3) stół,

4) krzesła lub taborety (1 na osobę) lub ławy,

5) wieszaki na odzież wierzchnią ,

6) lustro,

7) oświetlenie ogólne,

8) kosz na śmieci niepalny lub trudno zapalny,

9) zasłony okienne zaciemniające.

Miejsca noclegowe w samodzielnych pokojach - powierzchnia mieszkalna w m2: pokój 1- i 2-osobowy - 6 m2, pokój większy niż 2-osobowy - dodatkowo 2 m2 na każdą następną osobę.

Wyposażenie:

1) łóżka jednoosobowe o wymiarach minimum 80 x 190 cm lub łóżka dwuosobowe o wymiarach minimum 120 x 190 cm - odstęp między łóżkami nie mniej niż 30 cm,

2) nocny stolik lub półka przy każdym łóżku,

3) stół lub stolik,

4) krzesło lub taboret (1 na osobę, lecz nie mniej niż 2 na pokój) lub ława ,

5) wieszak na odzież oraz półka lub stelaż na rzeczy osobiste,

6) oświetlenie - minimum jeden punkt świetlny o mocy 60 W,

7) kosz na śmieci niepalny lub trudno zapalny,

8) zasłony okienne zaciemniające.

Pościel dla jednej osoby ( be względu na rodzaj miejsca noclegowego):

1) kołdra lub dwa koce,

2) poduszka,

3) poszwa,

4) poszewka na poduszkę,

5) prześcieradło.

Obiekty hotelarskie powinny spełniać wymagania w zakresie dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych, w zakresie określonym dla budynków zamieszkania zbiorowego w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1225), zwane dalej „warunkami technicznymi”, a także wymagania dodatkowe zawarte w załączniku nr 8 do 7 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (j.t. Dz.U.  z 2017r., poz. 2166).

2. Pomieszczenia żywnościowe - wyposażenie, stan techniczny, rozmieszczenie i wielkość pomieszczeń winny zapewniać między innymi odpowiednią przestrzeń roboczą pozwalającą na wykonanie wszystkich operacji w warunkach higienicznych oraz stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP).

W szczególności należy wziąć pod uwagę:

A. zaopatrzenie w wodę pitną (spełniającą wymagania określone w przepisach) zimną i gorącą w dostatecznej ilości z aktualnym wynikiem badania wody

B. stan zdrowia personelu kuchni - dokumentacja medyczna personelu

C. warunki przechowywania żywności i przygotowywania posiłków:

warunki / sposób magazynowania żywności

warunki / sposób obróbki warzyw i owoców

warunki / sposób dezynfekcji jaj

 D. warunki sporządzania posiłków w kuchni:

wydzielone stanowiska przyrządzania posiłków

stanowisko wydawania posiłków

E. warunki / sposób mycia naczyń kuchennych

F. warunki / sposób mycia i dezynfekcji naczyń stołowych

G. wydzielone urządzenia sanitarne dla personelu kuchennego

H. sposób postępowania z pojemnikami do transportu posiłków w przypadku cateringu

I. sposób postępowania z odpadami stałymi i płynnymi

Zapewnienie dokumentacji dotyczącej dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej, (instrukcje/procedury dotyczące higieny osobistej pracowników, procesów mycia i dezynfekcji, kontroli przechowywania produktów spożywczych nietrwałych, usuwania odpadów i ścieków, dokumenty dostaw surowców, produktów; w przypadku cateringu - producenta posiłków, warunki transportu).

3. Jadalnia:  o odpowiedniej powierzchni umożliwiająca spożywanie posiłków jednocześnie przez wszystkich uczestników.

4. Świetlica:  o odpowiedniej powierzchni wyposażona w sprzęt świetlicowy.

5. Izolatki: oddzielna dla dziewcząt i chłopców. Liczba łóżek w izolatce powinna być uzależniona od liczby uczestników placówki. Wskazane jest wydzielenie pomieszczenia sanitarno-higienicznego dla osób przebywających w izolatce.

6. Pomieszczenia sanitarno - higieniczne: oddzielne dla dziewcząt i chłopców zaopatrzone w bieżącą wodę ciepłą i zimną. Wyposażone w odpowiednią ilość urządzeń sanitarnych:

- jedna umywalka na 5 osób,

- jedna miska ustępowa na 15 osób,

- jedna kabina natryskowa na nie więcej niż 15 osób,

- półki na przybory toaletowe,

- wieszaki na ręczniki i odzież,

- lustra,

- zaopatrzone w papier toaletowy, mydło w płynie, ręczniki jednorazowego użytku ewentualnie suszarki do rąk oraz kosze na odpady.

Ponadto w placówce powinny być wydzielone pomieszczenia na:

- pranie i suszenie mokrej odzieży uczestników wypoczynku,

- przechowywanie sprzętu porządkowego i środków czystości,

- brudną i czystą bieliznę pościelową.

7. Opieka medyczna

Organizator jest zobowiązany zapewnić uczestnikom wypoczynku bezpieczne i higieniczne warunki  w czasie wypoczynku m.in. poprzez zapewnienie uczestnikom wypoczynku opieki medycznej (lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny) całodobowo lub doraźnie. Organizator zapewnia dostęp do opieki medycznej w ramach świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych  ze środków publicznych (j.t. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zmianami) lub na podstawie umowy zawartej  z lekarzem, pielęgniarką lub ratownikiem medycznym.

Organizator zapewnia apteczkę wyposażoną w środki do udzielania pierwszej pomocy wraz z instrukcją jej udzielania (dostępną o każdej porze), zabezpieczoną przed dostępem osób niepowołanych.

Personel medyczny lub kierownik powinien:

- prowadzić zeszyt porad i zabiegów,

- prowadzić zeszyt chorych przebywających w izolatce,

- posiadać karty kwalifikacyjne uczestników.

W zakresie organizacji obozów pod namiotami obowiązuje  Instrukcja w sprawie wymagań higieniczno-sanitarnych dla stacjonarnych obozów pod namiotami wydana przez Głównego Inspektora Sanitarnego w kwietniu 2023 roku. Instrukcja określa wymagania higieniczno-sanitarne, jakie muszą być spełnione podczas wypoczynku dzieci i młodzieży na obozach prowadzonych metodą harcerską.

Zgodnie z powyższą instrukcja obóz powinien być zlokalizowany z dala od obiektów uciążliwych dla otoczenia oraz z dala od wód zalewowych. Wielkość terenu powinna umożliwić swobodne rozbicie obozu z należytym przestrzennym rozmieszczeniem części mieszkalnej, sanitarnej, kuchni.

Przed rozpoczęciem obozu zaleca się konsultację z właściwym terenowo ze względu na lokalizację obozu państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym w zakresie objętym niniejszą instrukcją.

Ponadto przed rozpoczęciem obozu (zalecane 21 dni) należy:

1. ustalić sposób zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi,

2. ustalić termin i zakres badania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym,

3. ustalić w uzgodnieniu z gminą (z urzędem gminy) sposób postępowania z odpadami stałymi oraz ściekami, w szczególności segregacji, przechowywania na terenie obozu, usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a jeżeli sposobem tym jest ich wywóz, należy posiadać umowę ze specjalistyczną firmą na wywóz odpadów,

4. zgłosić kuratorowi oświaty zamiar zorganizowania wypoczynku.

Do zorganizowania i funkcjonowania obozu pod względem higieniczno-sanitarnym, stosuje się w szczególności przepisy aktów prawnych wymienionych w załączniku nr 1 do Instrukcji  dostępnej na stronie:

https://www.gov.pl/web/gis/aktualizacja-instrukcji-w-sprawie-wymagan-higieniczno-sanitarnych-dla-stacjonarnych-obozow-pod-namiotami

Całkowitą odpowiedzialność za funkcjonowanie obozu ponosi kierownik obozu (komendant).

Możliwość skorzystania z kąpieli jest jednym z elementów dobrze zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży.

Zgodnie  z ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. 2022r. poz. 2625  ze zmianami) istnieją dwie formy rekreacji wodnej:  kąpielisko i miejsce okazjonalnie wykorzystywane  do kąpieli.

Obie formy muszą być określone uchwałą rady gminy.

Organizator kąpieliska i miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli musi spełniać wymagania określone w ww. ustawie. Zgodnie z ustawą:

kąpielisko – rozumie się przez to wyznaczony przez radę gminy wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych, wykorzystywany przez dużą liczbę osób kąpiących się, pod warunkiem że w stosunku do tego kąpieliska nie wydano stałego zakazu kąpieli; kąpieliskiem nie jest: pływalnia, basen pływacki lub uzdrowiskowy, zamknięty zbiornik wodny podlegający oczyszczaniu lub wykorzystywaniu w celach terapeutycznych, sztuczny, zamknięty zbiornik wodny, oddzielony od wód powierzchniowych i wód podziemnych (art. 16 pkt 22),

miejsce okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli – rozumie się przez to wykorzystywany do kąpieli wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych niebędący kąpieliskiem (art. 16 pkt 28), funkcjonujący przez okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym (art. 39 ust. 1),

organizator – rozumie się przez to osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która prowadzi kąpielisko lub miejsce okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli albo podjęła się organizacji kąpieliska lub miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli (art. 16 pkt 37),

Rada gminy określa w drodze uchwały corocznie do dnia 20 maja wykaz kąpielisk na terenie gminy.  Do projektu uchwały opinie wyraża m. in. państwowy powiatowy inspektor sanitarny.

Organizator kąpieliska jest obowiązany do prowadzenia kontroli wewnętrznej zgodnie z art. 344 ww. ustawy.

Utworzenie miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli, które najczęściej towarzyszy wypoczynkowi w formie obozów pod namiotami wymaga zgłoszenia wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwemu ze względu na planowaną lokalizację tego miejsca. Wniesienie tego zgłoszenia oznacza także dokonanie za pośrednictwem wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zgłoszenia wodnoprawnego na wyznaczenie miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli w zakresie i na warunkach wskazanych w zgłoszeniu utworzenia miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli. Organizator może utworzyć miejsce okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli, jeżeli wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie wniesie sprzeciwu, w drodze decyzji, w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia utworzenia miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli, o którym mowa w ust. 2, albo przed upływem terminu na wniesienie sprzeciwu przekaże zawiadomienie o braku sprzeciwu.

Organizator miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli wykonuje badanie jakości wody nie wcześniej niż 10 dni przed dniem rozpoczęcia funkcjonowania tego miejsca oraz przynajmniej raz w trakcie jego funkcjonowania, a także każdorazowo w przypadku wzrokowego stwierdzenia zanieczyszczenia wody w miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli.

Organizator miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli informuje państwowego powiatowego lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego o planowanym terminie wykonania badań jakości wody w miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli oraz  przekazuje, w terminie nie dłuższym niż 3 dni od dnia otrzymania wyniku badania, właściwemu państwowemu powiatowemu lub państwowemu granicznemu inspektorowi sanitarnemu wyniki badań, o których mowa w ust. 1 ww. ustawy, oraz informacje o wystąpieniu zmian, które mogą wpływać na pogorszenie jakości wody.

Organizator kąpieliska i organizator mowdk są obowiązani oznakować kąpielisko i mowdk zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie ewidencji  oraz sposobu oznakowania kąpielisk i miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli  (Dz. U. z 2018 r. poz. 2476).

Zasady organizowania oraz bezpieczeństwa na kąpieliskach/miejscach okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli określa ustawa z 18 sierpnia 2011r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (j.t. Dz. U. z 2023 r. poz. 714).

Woda w kąpieliskach powinna spełniać wymagania rozporządzenie Ministra  Zdrowia  z dnia 17 stycznia 2019 r. w sprawie  prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. z 2019 r. poz. 255).

Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Międzyrzeczu informuje, iż każdy wypoczynek trwający nieprzerwanie co najmniej 2 dni (z noclegiem lub bez noclegu), organizowany w czasie ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w kraju lub za granicą, w szczególności w formie kolonii, półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku podlega zgłoszeniu do kuratora oświaty.

Organizator wypoczynku, który odbywa się w miejscu zamieszkania dzieci i młodzieży w formach takich jak lato w mieście, zima w mieście, albo półkolonie - powinni zarejestrować wypoczynek wybierając formularz: Zgłoszenia dla półkolonii.

Jedynie szkoły i placówki nie muszą zgłaszać w bazie wypoczynku organizowanego do 3 dni.

Więcej informacji: Sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży  nr tel. 0957412227(28) wew. 23, 32.