Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Mrągowie

Czerniak to nowotwór złośliwy skóry, charakteryzujący się niezwykle dynamicznym wzrostem. Wywodzi się z melanocytów - komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. Melanina sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym czy promieniowaniem stosowanym w solarium. Czerniaki najczęściej pojawiają się na skórze, ale mogą wystąpić także w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej. Czerniak skóry może rozwinąć się u każdego. Polacy z powodu jasnej karnacji skóry o tzw. fototypie 1 lub 2, są w dużym stopniu narażeni na czerniaka.

W Polsce rokrocznie notuje się około 2500–3000 zachorowań na czerniaki, z czego około 1500 wykrywanych jest w stadium zaawansowanym lub rozsianym. Szacuje się, że liczba czerniaków podwaja się co 10 lat. 

Czerniak może rozwinąć się u każdego. Polacy ze względu na jasną karnację skóry są w dużym stopniu narażeni na ten nowotwór. Szczególnie zagrożone zachorowaniem są osoby:

• o jasnej karnacji, rudych lub blond włosach, niebieskich oczach, licznych piegach;
• o dużej liczbie znamion barwnikowych, znamion w miejscach drażnienia;
• które doznały oparzeń słonecznych, zwłaszcza w dzieciństwie;
• słabo tolerujące słońce, opalające się z dużym trudem lub wcale;
• przebywające w pełnym słońcu dłużej niż godzinę dziennie;
• u których w rodzinie występowały przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry;
• korzystające z solarium.

Cechy charakterystyczne, które pomagają w rozpoznaniu czerniaka, określane są za pomocą kryteriów ABCDE:

A – asymetria, np. znamię „wylewające” się na jedną stronę
B – brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia
C – czerwony, czarny, niejednolity kolor
D – duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 6 mm
E – ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu

Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które kwalifikują się do jednego z punktów ABCDE lub budzą niepokój powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga-onkologa i w razie wątpliwości wycięte. Badanie przeprowadzane u specjalisty jest szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne.

• raz w miesiącu dokładnie oglądaj swoją skórę – sprawdź, czy Twoje znamiona nie zmieniają się lub czy nie pojawiły się nowe;

• jeśli zauważysz, że coś podejrzanego dzieje się z Twoim znamieniem, niezwłocznie udaj się do dermatologa lub chirurga-onkologa;

• unikaj słońca w godzinach 11.00-16.00;

• nie korzystaj z solarium!

Przynajmniej raz w roku wybierz się kontrolnie do dermatologa lub chirurga-onkologa. Jeśli chcesz się opalać, rób to z głową – pamiętaj o stosowaniu filtrów UV, noszeniu czapki i okularów przeciwsłonecznych.

Dbaj o siebie - pamiętaj o samobadaniu skóry!