Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Ostrowie Wielkopolskim

Słońce ma ważny wpływ na nasze zdrowie (witamina D3) i samopoczucie (endorfiny), jednak nierozsądne korzystanie z niego stanowi jeden z najistotniejszych czynników ryzyka zachorowania na raka skóry.

Nowotwory skóry rozwijają się pod wpływem uszkadzającego działania promieniowania słonecznego (ultrafioletowego), czynników chemicznych.

Czym są nowotwory złośliwe skóry? Co to jest czerniak?

Nowotwory złośliwe skóry należą do najliczniejszej grupy nowotworów złośliwych u ludzi rasy białej. Nowotwory skóry stanowią około 10% wszystkich wykrywanych nowotworów złośliwych. Mogą występować na całej powierzchni skóry, jednak najczęściej pojawiają się na odsłoniętych częściach ciała. Czerniak jest jednym z kilkudziesięciu nowotworów złośliwych skóry. Charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz możliwością tworzenia przerzutów, które są trudne w leczeniu.

Gdzie szukać czerniaka?

Czerniaki najczęściej występują na nogach, z przodu i z tyłu, oraz na plecach i karku. Czerniak może pojawić się na skórze głowy, między włosami. Może też rozwinąć się w miejscach, które w niewielkim stopniu są narażone na kontakt z promieniami UV – nawet na pośladkach czy wargach sromowych.

Czerniak może być nowym znamieniem na skórze, ale też może powstać z już istniejącego zdrowego znamienia pod wpływem słońca lub światła UV stosowanych w solariach.

Czy jestem w grupie podwyższonego ryzyka?

Ryzyko zachorowania na czerniaka i inne nowotwory złośliwe skóry wzrasta jeżeli:

• posiadasz jasną karnację, rude lub blond włosy, niebieskie oczy, liczne piegi,

• masz dużą liczbę znamion barwnikowych, znamion w miejscach po drażnieniu skóry,

• doznałeś oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie,

• słabo tolerujesz słońce, opalasz się z dużym trudem lub w ogóle,

• przebywasz w pełnym słońcu powyżej godziny dziennie,

• w rodzinie występowały przypadki czerniaka lub inne nowotwory skóry,

• korzystasz z solarium.

 

Profilaktyka czerniaka

 Profilaktyka czerniaka polega na stałej, uważnej kontroli całej skóry i w przypadku zaobserwowania nowych zmian lub zmianie już istniejących, wizyty u dermatologa lub chirurga onkologa. Tam, po badaniu z użyciem dermatoskopu, w sposób jednoznaczny specjalista może wykluczyć ryzyko choroby lub przy pomocy prostego zabiegu chirurgicznego usunąć podejrzane zmiany. Zachęcamy też do zapoznania się z Abecadłem Czerniaka, prostym, niezawodnym sposobem na samobadanie skóry.

A – asymetria np. znamię „wylewające się” na jedną stronę

B – brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia

C – czerwony, czarny, niejednolity kolor

D – duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 6 mm

E – ewolucja, czyli postępujące zmiany w znamieniu

Do częstych objawów czerniaka, wymagających konsultacji lekarza dermatoskopisty należą między innymi:

• zgrubienie,

• swędzenie,

• zaczerwienienie wokół znamienia,

• krwawienie,

• powiększenie,

• zmiany zabarwienia,

• zmiana kształtu.

Jak szybko rośnie czerniak?

Czerniak charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. Tymczasem, usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, a działanie lekarzy ogranicza się właściwie do wycięcia znamienia, pozwala na wyleczenie prawie 100% chorych. Dlatego tak ważne jest jego szybkie i prawidłowe rozpoznanie.                                                                                                          

Zwykły pieprzyk może zmienić się w czerniaka w ciągu kilku miesięcy, kolejne kilka miesięcy to jego rozwój w głąb skóry. Warto wiedzieć, że nie tylko rozmiar czerniaka, który widzimy na skórze jest istotny. Bardzo ważne jest, czy czerniak urósł w głąb skóry, przebił się przez naskórek i skórę właściwą (która ma ok 1 mm) i dotarł do naczyń krwionośnych i limfatycznych. Naczyniami komórki nowotworowe docierają najpierw do węzłów chłonnych, które są najbliżej miejsca gdzie pojawił się czerniak. Węzły chłonne przez jakiś czas zatrzymują wewnątrz siebie komórki nowotworowe, ale po kolejnych kilku miesiącach ta bariera może być złamana i komórki nowotworowe przedostają się do całego organizmu. Agresywność czerniaka polega na tym, iż kiedy komórki czerniaka przedostaną się do organizmu, krwioobiegu, bardzo szybko zajmują kolejne organy, w tym wątrobę, płuca, czy mózg.  

Zachęcamy do pogłębienia wiedzy na temat nowotworów skóry pod adresem:

• https://wco.pl/ppns/dla-personelu-medycznego/materialy-ze-szkolen/

• www.12sposobownazdrowie.pl -Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem

Materiały do pobrania – Ulotki:

1. Nowotwór złośliwy skóry.

2. Czym są nowotwory złośliwe skóry? Co to jest czerniak?