Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Ostrowie Wielkopolskim

Miesiące letnie sprzyjają częstszemu korzystania z form wypoczynku na świeżym powietrzu w parkach i lasach oraz noszeniu lżejszego ubioru.  Zwiększa to niestety ryzyko pokąsania przez kleszcze mogące przenosić groźne dla zdrowia, bakterie, wirusy i pierwotniaki i tym samym spowodować u człowieka wystąpienie chorób odkleszczowych.

Kleszcze to stawonogi należące do pajęczaków z podgromady roztoczy są bardzo odporne – wytrzymują długie okresy suszy, głodne dojrzałe osobniki są w stanie przetrwać w odrętwieniu nawet 800 dni (larwy i nimfy – do 500 dni); żyją dość długo, średnio 2-4 lata.

Kleszcze to czasowe pasożyty zewnętrzne ludzi i zwierząt, wywołujące choroby zakaźne i pasożytnicze.

Zimą kleszcze zapadają w letarg (chowają się w ściółce i przesypiają niekorzystne warunki) ale można „złapać” je nawet w lutym – wystarczy, że temperatura wzrośnie do  + 7 stopni C, by przerwały hibernację.

Występowanie kleszczy

Ich naturalnym środowiskiem jest każde delikatne wilgotne miejsce, w którym występuje roślinność i gryzonie. Preferowane miejsca charakteryzuje  duża wilgotność powietrza (80-100%), małe skoki temperatury w ciągu doby, nie przewiewność. Kleszcze przebywają głównie wśród drzew liściastych,  krzewów i na łąkach; skupiają się wzdłuż dróg i ścieżek leśnych porośniętych trawiastą roślinnością. Coraz częściej można je spotkać w miastach: parkach, skwerach, przydomowych  ogródkach, a  nawet  w  piwnicach.

Szczyty aktywności kleszczy:

Wzmożona aktywność kleszczy spowodowana jest wzrostem temperatury. Nimfy, samice i samce są głównie aktywne od marca do października/listopada  (sezon jest krótszy na wyżynach i w górach), larwy wykazują najwyższą aktywność  od kwietnia/maja do października.

Naturalni wrogowie kleszczy:

Mrówki, chrząszcze, ropuchy, ryjówki, myszy, szczury, ptaki, larwy motyli, roztocza.

Ukąszenie:

Kleszcz podczas zagłębiania się w skórę żywiciela wydziela dużą ilość szybko twardniejącej śliny, która tworzy rurkowatą pochewkę wokół narządów gębowych – trwale mocując je w skórze. Podczas żerowania kleszcz wydziela drugi typ śliny, która wywołuje rozpad tkanek żywiciela i zapobiega krzepnięciu krwi; wstrzykiwana ślina może zawierać chorobotwórcze bakterie i wirusy. Kleszcz żerując pochłania krew, limfę i rozpuszczone tkani żywiciela. Gdy się nasyci to odpada. Wystarcza mu jedno żerowanie w każdym stadium  w momencie, gdy zostało ono przerwane, będzie chciał je dokończyć.                      

Choroby odkleszczowe:

Kleszcze przenoszą między innymi boreliozę oraz wirus Kleszczowe Zapalenie Mózgu (KZM)  na ludzi i zwierzęta. Kleszcze nie chorują tylko przenoszą infekcje (są tzw. wektorem – przenosicielem), jeśli zostały wcześniej zainfekowane. Zakażenie  u kleszczy  utrzymuje  się  przez  wiele  pokoleń. Pomimo faktu, że pokłucie przez kleszcza zwykle jest całkowicie bezbolesne, a sprawca wyjątkowo mały, konsekwencje przenoszonych przez niego chorób mogą długotrwale wpłynąć na nasze życie. Przewlekłe    zmęczenie,   problemy   ze   snem,   porażenia    nerwów    utrudniające    poruszanie   – to   tylko   niektóre   z   nieprzyjemnych   konsekwencji  chorób  odkleszczowych.

Do najbardziej  znanych  chorób  odkleszczowych, wywoływanych  przez  patogeny     zaliczymy:

• choroby bakteryjne:  borelioza,  tularemia,  bartonelloza,  babeszjoza;
• choroba wirusowa:  Kleszczowe  zapalenie  mózgu (KZM).

Dlatego

• unikaj przebywania w wysokiej trawie lub zaroślach – nie tylko w lesie,  ale również na łąkach, a także w miejskich parkach;
• noś jasne ubrania z długimi rękawami;
• stosuj preparaty odstraszające;
• obejrzyj swoje ciało i odzież zawsze po powrocie ze spaceru po lesie, parku czy też łące;
• zaszczep się przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Bezpieczne usuwanie kleszcza:

NIE WOLNO miejsca wokół kleszcza i samego kleszcza smarować tłuszczem, masłem, kremem, ściskać, dusić (bo zwraca wydzielinę), ciągnąć, przypalać, ucinać, wydłubywać, masować, wypychać, manipulować nim w   jakikolwiek  sposób, dotykać gołymi palcami.

Kleszcza należy chwycić jak najbliżej skóry ruchem lekko obrotowym  energicznie pociągać do góry (nie należy wykręcać, robimy to w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara)  za pomocą  kleszczołapek czy pęsety.  

Po usunięciu kleszcza rankę należy zdezynfekować i sprawdzić czy w skórze nie został fragment pasożyta. Gdy ranka jątrzy, pojawi się rumień należy szybko skontaktować się z lekarzem.

Pamiętaj!

Jak najwcześniejsze usunięcie kleszcza zmniejsza znacząco ryzyko ewentualnego zakażenia. Jeśli kleszcz był zakażony to w przypadku usunięcia go ze skóry do 12 godzin od momentu ukąszenia – liczba krętków boreliozy, która przedostanie się do organizmu człowieka będzie zbyt mała, aby spowodować zakażenie.