Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Płocku

Kleszcze w natarciu !  

Ciepła zima 2019/2020 spowodowała, że kleszcze znacznie szybciej przeszły do aktywności i będą stanowić zagrożenie nawet do końca listopada.

Na kleszcze możemy natknąć się przede wszystkim w: lasach, na paprociach, na roślinach leśnych, i na polanach. Możemy je spotkać także na działkach i osiedlowych placach.

Wybierając się na spacer w wymienione wyżej miejsca, musimy koniecznie pamiętać o odpowiednim ubiorze i prewencji. Niezbędne są spodnie z długimi nogawkami, wyższe buty, bluza lub kurtka z długim rękawem i zakrycie głowy. Po opuszczeniu lasu pamiętajmy o dokładnym obejrzeniu ciała, szczególnie w okolicach pach, pachwin i pępka.

Kleszcze opierają się bowiem w wyborze żywiciela głównie na wskazówkach węchowych, wykrywając również wilgoć, ciepło i dwutlenek węgla nadchodzącego potencjalnego gospodarza

Smartfony przyciągają kleszcze? Szokujące ustalenia naukowców

Nie chcąc złapać kleszcza, lepiej nie brać ze sobą telefonu na piknik w parku czy bieganie po lesie. Najnowsze badania polsko-słowackie pokazują, że kleszcze - zwłaszcza będące nosicielami groźnych patogenów - są przyciągane przez promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości 900 MHz.

Czy telefony komórkowe przyciągają kleszcze? Naukowcy są tego pewni.

Co jeszcze bardziej zaskakujące, w kierunku promieniowania EMF podążają chętniej kleszcze zainfekowane bakteriami z rodzajów Borrelia oraz Rickettsia - donoszą naukowcy. 

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą powodowaną przez wirus KZM. Wirus atakuje mózg i układ nerwowy człowieka. Wirus TBE jest przekazywany ludziom głównie przez kleszcze. Zdarzały się jednak przypadki, kiedy choroba była spowodowana przez picie surowego mleka krów i kóz zainfekowanych KZM.

(Zajkowska J Pediatr. Dypl. 2014,18 (suppl. 2): 1-7)

Zgodnie z szacunkami, prawdopodobieństwo zachorowania na KZM z powodu pokłucia przez kleszcza na obszarze ryzyka wynosi około 1 na 150. Wyliczenie to jest oparte na przypuszczeniu, że około 2 procent kleszczy na obszarze ryzyka jest zainfekowanych przez wirus KZM, lecz nie każda infekcja prowadzi do choroby. Wśród ludzi pokłutych przez zainfekowanego KZM kleszcza, tylko u jednej trzeciej rozwija się choroba. U większości ludzi infekcja nie wywołuje zauważalnych objawów choroby.

Nie każde zakażenie KZM prowadzi do poważnej choroby. To, dlaczego niektórzy cierpią i nawet umierają z powodu infekcji podczas gdy inni nie chorują wcale lub prawie wcale, ciągle pozostaje do odkrycia. Pewnym jest natomiast, że wiek zakażonej osoby jest ważnym czynnikiem, im starszy pacjent, tym poważniejsze KZM. Płeć również zdaje się mieć znaczenie, ponieważ KZM dwukrotnie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Proporcja ta zaznaczona jest jeszcze wyraźniej w kwestii ciężkich przypadków KZM, które występują trzykrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Wyleczenie kleszczowego zapalenia mózgu nie jest obecnie możliwe. Nie ma znanych leków, które zwalczałyby wirusa. Leczenie KZM jest ograniczone do łagodzenia jego objawów, czyli uśmierzania bólu i obniżania gorączki. Nawet szybkie usunięcie kleszcza nie zapewnia ochrony, ponieważ wirus KZM znajduje się w ślinie kleszcza i zakaża cię w momencie pokłucia. Jedynym pewnym zabezpieczeniem przeciw KZM, na którym można polegać, jest szczepienie. Aby uniknąć pokłucia możemy się chronić poprzez zakładanie odpowiednich ubrań, używanie środków odstraszających oraz unikanie miejsc gdzie mogą być kleszcze. Osoby mieszkające na terenach gdzie występuje KZM oraz osoby podróżujące czasowo w takie regiony, a mogące być narażone na pokłucia kleszczy powinny rozważyć szczepienie.

Objawy KZM                                  

Wirus KZM znajduje się w ślinie kleszcza. Wirus przenika przez ranę natychmiast po pokłuciu. W typowym przypadku KZM choroba rozwija się w dwóch etapach.

ETAP 1. Typowe objawy początkowe to gorączka, ból głowy i stawów, typowy dla grypy. W określonych warunkach pacjent przezwycięża chorobę.

(Zajkowska J, Czupryna P. Forum Zakażeń 2013; 4(1): 21-27) (P. Taba et al. European Journal of Neurology 2017, 0: 1–21.)

ETAP 2. Przy nieskutecznych mechanizmach obronnych wirus KZM dostaje się do centralnego układu nerwowego niektórych zakażonych. Najłagodniejszą postacią w tych przypadkach jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych to gorączka, silny ból głowy oraz często sztywność karku.

Obecnie nie ma dostępnego leku na KZM. Ponieważ nie ma leków zwalczających wirusa, leczenie ogranicza się do złagodzenia objawów. Najczęściej podaje się leki zmniejszające gorączkę i łagodzące ból. W końcu jednak organizm sam musi zwalczyć wirusa. Dlatego konieczne jest podjęcie środków ostrożności przeciwko chorobie, zanim nastąpi infekcja.

Istnieją dwa sposoby zapobiegania chorobie, które można podjąć: 

- unikać narażenia się na pokłucie kleszcza 

- zaszczepić się i wytworzyć przeciwciała w celu ochrony przed KZM.

Szczepienie zaleca się osobom przebywającym na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby, w szczególności:

• zatrudnionym przy eksploatacji lasu
• stacjonującemu wojsku; funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej
• rolnikom
• młodzieży odbywającej praktyki, turystom oraz uczestnikom obozów i kolonii.

Jednak należy pamiętać, że na pokłucie przez kleszcza jesteśmy narażeni przy najprostszych czynnościach, wykonywanych na łonie natury (prace w ogrodzie, spacer po lesie, jogging w parku czy zabawa w piaskownicy na placu zabaw).