Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Siedlcach

Przed wyjazdem warto zasięgnąć informacji na temat występowania chorób w odwiedzanych krajach i możliwości zapobiegania im. Ryzyko zachorowania zależy od częstości występowania choroby na danym terenie oraz od kilku innych czynników, takich jak wiek, płeć, ogólny stan zdrowia, odporność oraz charakter wyjazdu (inne ryzyko dla wyjazdów do pracy, inne przy pobycie w luksusowych hotelach. Na podstawie indywidualnej oceny ryzyka, lekarz może zadecydować o potrzebie szczepień oraz udzielić porad jak ustrzec się przed zachorowaniem. Nie ma uniwersalnego schematu szczepień, który można byłoby polecić wszystkim podróżującym. Zakres szczepień należy w każdym przypadku dostosować indywidualnie, w zależności od historii wcześniejszych szczepień, odwiedzanych krajów, charakteru podróży oraz czasu jaki pozostał przed wyjazdem.
Po zaszczepieniu organizm potrzebuje pewnego czasu na wytworzenie ochronnego poziomu przeciwciał. Okres ten jest różny w zależności od typu szczepionki, koniecznej ilości dawek oraz uprzedniej historii szczepień. Z tego względu zaleca się wizytę u lekarza co najmniej 6 tygodni przed planowanym wyjazdem, a najpóźniej 2 tygodnie.

* preparaty którymi dysponujemy w naszym punkcie szczepień

Odstępy czasowe między poszczególnymi dawkami szczepionek można nieco modyfikować. Dopuszczalne jest wydłużanie odstępów, nie zaleca się natomiast znacznego skracania. Większość szczepionek można podawać jednocześnie (w osobnych zastrzykach), bez wpływu na ich skuteczność i bezpieczeństwo. Zaleca się 4-6 tygodniowy odstęp między szczepionkami żywymi. Szczepienie podawane jest w ramię.

Uwagi końcowe !!!

Pomimo wysokiej skuteczności szczepień, należy pamiętać, że nie chronią one w 100% przed zachorowaniem w podróży. U niewielkiego odsetka pacjentów może nie rozwinąć się pełna odporność. Istnieje także ryzyko zachorowania na chorobę na którą nie ma szczepionki (malaria, borelioza, HIV i inne). Należy pamiętać że szczepienie nie zwalnia od obowiązku unikania skażonej wody i żywności.

Malaria, zakaźna choroba pasożytnicza, jest śmiertelnie groźna dla podróżujących w tropiki. W Polsce co roku ktoś umiera z jej powodu. Dlatego przed podróżą w rejony jej występowania trzeba zadbać o profilaktykę - przypominają eksperci medycyny podróży.

Malaria występuje w ponad 110 krajach. Wiele z nich jest częstym celem podróży turystów. Chodzi m.in. o południowy Meksyk, Amerykę Środkową, Karaiby, Amerykę Południową (zwłaszcza dorzecze Amazonki i Orinoko), całą Afrykę Subsaharyjską i Madagaskar, Centralną Azję, Indie, Indochiny, Indonezję, Papuę Nową Gwineę oraz Oceanię.

Choroba jest wywoływana przez pierwotniaka - zarodźca malarii, którego przenoszą samice komara widliszka. Dlatego ograniczanie liczby ugryzień przez komary jest jednym z najważniejszych elementów profilaktyki przeciwmalarycznej.

Przez 24 godziny na dobę wskazane jest stosowanie repelentów, tj. preparatów zawierających związki odstraszające owady. Najczęściej jest to DEET (meta-N,N-dietylotoluamid), który jest nietoksyczny i nie drażni skóry.

Te wszystkie sposoby nie zabezpieczą jednak całkowicie przez zarażeniem. A ponieważ brakuje skutecznej szczepionki przeciw malarii, godnej polecenia turystom, podstawą jest stosowanie tzw. chemioprofilaktyki w postaci leków przeciwmalarycznych.

Informacji ws. doboru leku przeciw malarii, a także szczepień przeciw innym chorobom zakaźnym, należy zasięgnąć przed wyjazdem u lekarza zajmującego się medycyną podróży .

Zatrucia pokarmowe i biegunka podróżnych to jedne z najczęstszych problemów zdrowotnych nękających turystów. W ciągu pierwszych tygodni pobytu w krajach tropikalnych biegunka przytrafia się mniej więcej co drugiemu podróżnikowi, a powszechność tej przypadłości sprawiła iż doczekała się ona licznych, barwnych określeń lokalnych takich jak "zemsta Montezumy", czy "klątwa faraona".

Do tak częstego występowania biegunki u podróżujących w krajach rozwijających się i ciepłych strefach klimatycznych przyczynia się z pewnością wątpliwy poziom higieny przygotowywania posiłków oraz problemy z dostępem do uzdatnionej biologicznie wody pitnej w tych rejonach.

Niestety, konieczność spędzenia urlopu w toalecie może wywołać nie tylko obiad zakupiony u ulicznego sprzedawcy - nierzadko również restauracje w luksusowych hotelach mogą przyprawić turystę o pokarmowy problem. Niekiedy jednak nieprzyjemne objawy wywołane są wyłącznie miejscowym sposobem przyprawiania potraw albo zmianą pory przyjmowania posiłków podczas podróży. Dlatego też, u około 10% turystów biegunka zdarza się także w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej, którym trudno zarzucić wiele jeśli chodzi o warunki sanitarne.

Zapobieganie biegunce podróżnych

Istnieją sposoby, dzięki którym można próbować uniknąć biegunki podróżnych w krajach o niskim poziomie higieny. Oto one:

• spożywaj zawsze świeżo przygotowane, gorące posiłki
• unikaj potraw trzymanych długo w wątpliwych warunkach, bez chłodzenia
• unikaj pożywienia, które nie było poddane obróbce termicznej - tj. potraw surowych, sałatek, nieobranych owoców itp
• zwracaj uwagę także na czystość naczyń , na których podano posiłek
• nie spożywaj posiłków przyrządzanych "na ulicy"
• unikaj lodu dodawanego do napojów, jako że często przygotowywany jest on z wody o wątpliwej jakości
• nie jedz niedogotowanych jajek, mięsa i owoców morza ,
• unikaj niepasteryzowanego mleka i produktów z niego przyrządzanych
• pij tylko gorące płyny lub napoje w fabrycznie zamkniętych butelkach lub przegotowaną bądź filtrowaną wodę
• używaj uzdatnionej pod kątem drobnoustrojów wody do mycia zębów

Tę dosyć długą listę można podsumować w postaci łatwej do zapamiętania i często przytaczanej w przewodnikach turystycznych zasady: " umyj, ugotuj, zaparz, obierz lub zapomnij". Brzmi prosto, jednak z pewnością nie jest łatwo wcielić ją w życie na widok sałatki z mango i kokosa u ulicznego sprzedawcy lub zimnego soku ze świeżych owoców z lodem w skwarze tropiku.

Wiele osób przed wyjazdem w egzotyczne rejony zastanawia się nad sposobem uzdatniania wody do picia. Najwygodniej i najbezpieczniej jest kupować wodę mineralną i napoje w zapakowanych butelkach. Niewiele jest rejonów świata, gdzie turysta nie znajdzie możliwości takiego zakupu. W wypadku wątpliwości warto sprawdzić, czy opakowanie jest fabrycznie zapakowane, w praktyce jednak oszustwa i prywatne "rozlewnie" wody mineralnej ze studni za domem zdarzają się bardzo rzadko. Jeśli jednak tego typu napoje okażą się niedostępne na trasie podróży można skorzystać z własnych środków uzdatniania wody. Sprawdzoną i skuteczną metodą jest jej przegotowanie - zwykle wystarczy doprowadzić wodę do wrzenia i gotować ją ok. minuty, natomiast w górach okres gotowania należy wydłużyć ze względu na spadek temperatury wrzenia w warunkach obniżonego ciśnienia atmosferycznego. Do innych sposobów walki z drobnoustrojami w wodzie należy uzdatnianie chemiczne za pomocą tabletek i płynów dostępnych w sklepach podróżniczych lub filtrowanie wody, co ze względu na rozmiary filtrów przydatne jest głównie podczas podróży stacjonarnych, kiedy to ilość bagażu ma mniejsze znaczenie.

Stosując się rygorystycznie do wszystkich powyższych wytycznych możemy zminimalizować szansę pojawienia się biegunki w podróży, ryzyko jednak nigdy nie zniknie zupełnie. Niestety, drobnoustrojów gołym okiem nie widać i nie zawsze jesteśmy w stanie odpowiednio ocenić bezpieczeństwo posiłku. I choć wśród szczepień ochronnych mamy do dyspozycji kilka szczepionek chroniących przed zakażeniami przenoszonymi drogą pokarmową (np. przeciwko WZW typu A i durowi brzusznemu, cholerze), to jednak jak dotąd nie istnieje skuteczna szczepionka przeciwko typowej biegunce podróżnych, która byłaby dostępna w Polsce. Zwykle nie jest również zalecane przyjmowanie profilaktycznych antybiotyków zabezpieczających przed tą przypadłością.

Pocieszającą wiadomością jest fakt, że w większości przypadków biegunka podróżnych przebiega łagodnie i najczęściej przemija nawet bez leczenia w ciągu kilku dni - co oczywiście nie zadowoli turystę, który dysponuje tygodniem urlopu. Do rzadkości należą sytuacje, kiedy dolegliwości pokarmowe związane są z poważniejszymi schorzeniami, takimi jak dur brzuszny, czy ameboza i inne inwazje pasożytnicze. Zazwyczaj problem wywoływany jest przez bakterie i z odpowiednio wyposażoną apteczką turysta jest w stanie szybko z nim sobie poradzić. Przed podróżą w rejony o wysokim ryzyku wystąpienia biegunki warto więc poznać nie tylko zasady zapobiegania, ale i jej leczenia.