Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Siedlcach

Serce człowieka, jak każdy inny mięsień, potrzebuje stałej dostawy krwi, a z nią tlenu i substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowej pracy. Zdrowe serce w spoczynku wykonuje około 70 skurczów na minutę. Przez całe życie dostarcza do wszystkich tkanek organizmu człowieka potrzebne składniki i jednocześnie usuwa zbędne substancje. Jest to główna rola tego bardzo ważnego narządu, bez którego nie moglibyśmy utrzymać się przy życiu. Choroby serca mogą powodować różne zaburzenia pracy serca, co czasem prowadzi do przykrych dolegliwości oraz objawów, a nawet nagłego zgonu w przypadku zatrzymania pracy serca.

Przyczyny chorób serca

Do poważnych zaburzeń i chorób serca najczęściej dochodzi gdy w naczyniach - tętnicach rozwiną się nasilone zmiany miażdżycowe nazywane blaszkami miażdżycowymi. Miażdżyca to powolny, wieloletni proces polegający na odkładaniu się w ścianach tętnic złogów cholesterolu i związków wapnia. Światło tętnic stopniowo zwęża się, utrudniając dopływ krwi do różnych narządów.
Gdy tętnice wieńcowe (dostarczające krew do mięśnia sercowego) są zwężone krytycznie tzn. ponad
70-80% światła tętnicy, chory człowiek może odczuwać bóle w klatce piersiowej, nazywane dławicą piersiową lub dusznicą bolesną (są to objawy choroby niedokrwiennej serca inaczej zwanej chorobą wieńcową). Kiedy w zwężonej tętnicy wieńcowej powstanie zakrzep i zupełnie zamknie jej światło uniemożliwiając przepływ krwi, dochodzi do ostrego zawału serca czyli martwicy części mięśnia sercowego spowodowanej nagłym niedokrwieniem.

Jak zapobiegać chorobom serca?

1. Rzuć palenie! U palaczy tytoniu ryzyko wystąpienia chorób serca jest średnio czterokrotnie większe niż u osób niepalących. Ryzyko to jest większe u kobiet i rośnie wraz z czasem trwania nałogu oraz ilością wypalanych dziennie papierosów. Po zaprzestaniu palenia, ryzyko zachorowania obniża się stopniowo, znacznie spada już po pół roku, a po 10 latach zrównuje się z tym jakie mają osoby, które nigdy nie paliły. Po zaprzestaniu palenia trzeba się liczyć ze wzrostem wagi, ale korzyści z rzucenia palenia są większe niż ryzyko wynikające ze zwiększenia masy ciała, którą można i trzeba kontrolować dietą oraz większą aktywnością fizyczną.
2. Dbaj o dietę! Dieta wspierająca prawidłową pracę serca powinna być umiarkowana i zróżnicowana jeśli chodzi o spożycie tłuszczów. Dla serca dobroczynne działanie mają tłuszcze roślinne (oliwa z oliwek, olej rzepakowy i inne oleje roślinne) oraz tłuszcze ryb morskich zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega 3). Ponadto dieta powinna być bogata w świeżą, nieprzetworzoną żywność pochodzenia roślinnego: warzywa strączkowe i liściaste, pieczywo pełnoziarniste, owoce. Ważne jest ograniczenie spożycia tłustych mięs, zwłaszcza wieprzowiny i tłustych wędlin. Spożycie mięsa najlepiej ograniczyć do kilku posiłków w tygodniu. Swoją dietę warto dopasować do zaleceń nowej Piramidy Prawidłowego Żywienia i Aktywności Fizycznej opracowanej przez Instytut Żywności i Żywienia.
3. Bądź aktywny! Dla serca nie ma nic gorszego, niż siedzący tryb życia i palenie tytoniu. Brak aktywności fizycznej znacznie podwyższa ryzyko zawału serca, udaru mózgu i innych schorzeń, nie tylko sercowo-naczyniowych. Osoby, które wykonują regularnie ćwiczenia fizyczne, żyją średnio kilka lat dłużej w porównaniu do osób prowadzących siedzący tryb życia. Regularne, codzienne spacery, nordic walking, a nawet bieganie rekreacyjne czy spokojna jazda na rowerze to aktywności, które może podjąć każda osoba bez istotnego ryzyka. Obciążenia należy zwiększać stopniowo, poświęcając na ćwiczenia docelowo od 2.5 do 5 godzin tygodniowo. W wysoko rozwiniętych krajach zachodnich w leczeniu chorób serca i nadciśnienia tętniczego, dodatkowo zaleca się ćwiczenia relaksacyjne i medytacyjne, które pozwalają wyciszyć się oraz obniżyć poziom stresu. Przewlekły stres w pracy czy życiu rodzinnym ma niekorzystny wpływ na układ krążenia i zwiększa ryzyko chorób serca.
4. Zmniejsz wagę ciała! W tym pomoże Ci odpowiednia dieta oraz regularny wysiłek fizyczny. Nadwaga (BMI: 25-30) i otyłość (BMI powyżej 30) powoduje wzrost ciśnienia tętniczego, złego cholesterolu (LDL) i cukru we krwi. Te niekorzystne zmiany w znaczący sposób zwiększają ryzyko miażdżycy, a w konsekwencji zachorowania na choroby serca i układu krążenia – zawały serca, udary mózgu, miażdżycę tętnic kończyn dolnych.
5. Badaj się regularnie! Po przekroczeniu 40. roku życia wykonuj co kilka lat badania EKG oraz USG brzucha i serca. Przy rutynowych kontrolach lekarskich u każdego pacjenta powinny być wykonywane pomiary ciśnienia tętniczego. Takie pomiary warto wykonywać częściej, samodzielnie w domu. Można do tego celu wykorzystywać dostępne w aptekach aparaty wykonujące pomiary automatyczne lub mierzyć ciśnienie metodą tradycyjną.
   Decydując się na zakup takiego urządzenia warto wybrać aparat z mankietem na ramię renomowanego producenta. Wykorzystuj okresowe badania laboratoryjne do sprawdzania poziomu cholesterolu, cukru i kwasu moczowego we krwi. Nadmiar tych substancji we krwi przyspiesza rozwój miażdżycy. Wiedząc o tym można te zmiany powstrzymywać. A jak wszystkim chyba wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć.
6. Uzupełniaj niedobory ważnych składników w diecie tylko po konsultacji z lekarzem! Nawet przy stosowaniu prawidłowej diety, warto czasem, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, uzupełniać niektóre brakujące składniki, zwłaszcza witaminy, mikroelementy, nienasycone kwasy tłuszczowe (omega 3). Bardzo istotne jest stosowanie preparatów witaminy D3, zwłaszcza u ludzi z cukrzycą. Rodzaj zastosowanego preparatu i jego dawkę należy uzgodnić z lekarzem np. kardiologiem.