Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wąbrzeźnie

Światowy Dzień Rzucania Palenia przypada corocznie w trzeci czwartek listopada. Pomysł zrodził się w USA w Californii, gdzie w 1974 roku zachęcono ponad milion palaczy do odstawienia papierosów na jeden dzień. Oczywiście 24 godziny nie wystarczą – mają jedynie zachęcić do całkowitego porzucenia nałogu.        Z czasem do walki z tytoniem dołączył cały świat – zaczęły pojawiać się podobne inicjatywy, jak na przykład Dzień bez Papierosa (obchodzony 31 maja).

Na całym świecie tytoń zabija ponad 5 milionów osób każdego roku – w tym ponad 600 tysięcy osób, które palą biernie, wdychając dym osób palących w najbliższym otoczeniu. Choć śmiertelne skutki tego nałogu są powszechnie znane, głównym problemem związanym z rzucaniem palenia jest fakt, iż papierosy zabijają powoli – palacz może nie odczuwać skutków swojego nałogu przez wiele lat. Niestety, kiedy już się pojawią, często bywa za późno.

Choć ostrzeżenia „Palenie zabija” widoczne jest na każdej paczce papierosów, informacja ta – z racji swojej powszechności – szybko traci swój wydźwięk. Jak się jednak okazuje, dość skuteczne są „odstraszacze” graficzne – na przykład zdjęcia, nieraz makabryczne, zniszczonych organów wewnętrznych skutecznie zniechęcają młodzież do sięgania po papierosy oraz zwiększają liczbę palaczy, którzy decydują się zerwać z nałogiem. W wielu krajach – również w Polsce – wprowadza się współcześnie zakazy palenia w miejscach publicznych. Niestety, jak wskazuje badanie CBOS-u, zmiany te nie wpłynęły na zmniejszenie liczby palaczy. Zakazy odgórne ogrywają zwykle niewielką rolę – znacznie lepiej działa bowiem motywacja wewnętrzna, którą każdy powinien odnaleźć w sobie. Każdy palący, czyli co trzeci Polak.

Dym tytoniowy składa się z prawie 4.000 związków chemicznych, z tego ponad 40 to substancje rakotwórcze. Ich działanie nie jest ograniczone jedynie do palaczy tytoniu, ale także dotyczy wszystkich tych osób, które przebywają w pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy.

Oto przykłady niektórych substancji występujących w dymie tytoniowym:

• aceton - rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów,
• amoniak - stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych,
• arsen - stosowany jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie,
• benzopiren - związek o właściwościach rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle chemicznym,
• butan - gaz pędny, używany do wyrobu benzyny,
• chlorek winylu - związek używany np. do produkcji plastiku posiadający właściwości rakotwórcze,
• ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka,
• cyjanowodór - kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa,
• DDT - insektycyd polichorowy,
• dibenzoakrydyna - używana przy produkcji barwników,
• dimetylonitrozoamina - związek wykorzystywany w przemyśle chemicznym,
• fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela,
• formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych,
• kadm - silnie trujący metal o właściwościach rakotwórczych,
• metanol - silne trujący związek chemiczny, używany do produkcji benzyn silnikowych,
• naftyloamina - wchodzi w skład barwników, używanych w przemyśle drukarskim,
• nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych zaopatrujących serce), zwiększa ciśnienie krwi, jest odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia jego rytmu, wpływa również negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów,
• piren - związek używany w syntezie organicznej,
• polon – pierwiastek radioaktywny,
• tlenek węgla (czad, CO) - zmniejszając zawartość tlenu we krwi, w znaczny sposób utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka,
• toluidyna - stosowana w syntezie chemicznej,
• uretan - związek o właściwościach rakotwórczych.

Zanim powstanie papieros, do tytoniu dodaje się wiele aromatów, a także substancji konserwujących, często o nieznanym, utajnionym przez producentów składzie chemicznym. Na przykład specjalne sole powodują, że papieros stale się tli, amoniak zmieniając pH biologicznie uaktywnia nikotynę, cukier i lukrecja poprawiają smak, a gliceryna dłużej zachowuje świeżość tytoniu.

Choroby mające istotny związek z paleniem tytoniu:

•     nowotwory złośliwe: płuc, wargi, języka, jamy ustnej, przełyku, krtani, pęcherza moczowego, nerki, trzustki
•     choroby układu sercowo-naczyniowego: choroba niedokrwienna serca, zawał serca, miażdżyca naczyń krwionośnych, nadciśnienie tętnicze
•     choroby układu oddechowego: przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlica
•     choroby układu nerwowego: udar mózgu
•     choroby układu pokarmowego: wrzody żołądka oraz dwunastnicy, przepukliny jelitowe

Wdychanie dymu tytoniowego, czyli bierne palenie, jest równie niebezpieczne jak samo palenie. Boczny strumień dymu tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez aktywnych palaczy. Specjaliści odnotowują wiele przypadków zachorowań na choroby odtytoniowe wśród osób, które nigdy nie paliły tytoniu. Wdychanie bocznego strumienia dymu tytoniowego (ulatniającego się z papierosa) lub dymu wydychanego przez palaczy, zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca (np. choroby niedokrwiennej serca) u osób niepalących.
Boczny strumień dymu tytoniowego zawiera także wiele substancji alergizujących, powodujących łzawienie oczu, podrażnienie błony śluzowej nosa, kaszel, nawracające zakażenia układu oddechowego, a także uczulenia i w konsekwencji astmę.
Bierne palenie niesie więc za sobą identyczne skutki zdrowotne, co aktywne palenie papierosów. Powoduje nieżyt oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie migdałków podniebiennych, zapalenie zatok obocznych nosa, wysiękowe zapalenie ucha, obturacyjne zapalenie oskrzeli i astmę oskrzelową.

Dlaczego rzucenie palenia jest takie trudne?

1.    Nawet osobom, które mają silną motywację, trudno jest zerwać z paleniem, ponieważ zawarta w tytoniu nikotyna mocno uzależnia. Nikotyna w przeciwieństwie do heroiny czy kokainy, nie wywołuje widocznego odurzenia, toteż łatwo zlekceważyć jej siłę działania.
2.    Palenie jest czynnością nawykową. Oprócz tego, że palacze są uzależnieni od nikotyny, często mają swój utarty, wielokrotnie powtarzany nawyk postępowania.
3.    Palenie jest nieodłącznym elementem codziennego życia. Potwierdza to fakt, iż przemysł tytoniowy wydaje rocznie prawie 6 mld dolarów na kampanie reklamowe papierosów.
4.    Wyroby tytoniowe są sprzedawane legalnie i niemal wszędzie dostępne. Większość z nas jest stale narażona na kontakt z jakimś palaczem. Od tych wpływów nie sposób się odizolować.

Główne objawy towarzyszące rzucaniu palenia

Rozdrażnienie, niepokój, depresja. Uświadom sobie, że wszystkie te objawy są przejściowe i żaden z nich nie stanowi zagrożenia dla życia, w przeciwieństwie do kontynuowania palenia!

Rzucamy palenie, czyli 15 sposobów na przetrwanie trudnych chwil:

1.    W ciągu pierwszych dni po rzuceniu palenia staraj się spędzać jak najwięcej wolnego czasu w miejscach, gdzie palenie jest zabronione.
2.    Pij duże ilości wody (niegazowanej) i soków owocowych.
3.    Staraj się unikać alkoholu i innych rzeczy, związanych często z paleniem papierosów.
4.    Jeśli nie wiesz, co robić z rękami, naucz się zajmować ręce innymi przedmiotami.
5.    Jeśli brakuje Ci trzymania czegoś w ustach, spróbuj żuć gumę lub ssać cukierki.
6.    Śpij długo.
7.    Stosuj właściwą dietę. Przynajmniej przez 6 miesięcy ogranicz spożycie mięsa, tłuszczów zwierzęcych, cukru, mocnej kawy i piwa.
8.    Uprawiaj sport.
9.    Przebywaj dużo na świeżym powietrzu.
10.  Unikaj przemęczenia.
11.  Rozmawiaj o swoim sukcesie (kłopotach) z rodziną, przyjaciółmi.
12.  Unikaj spotkań z palącymi osobami.
13.  Wierz, że uwolnisz się od nałogu.
14.  Bądź w kontakcie z osobą, która chce i może Ci pomóc.
15.  Staraj się być zajęty, pracuj intensywnie, ale w zorganizowany sposób.

Źródło: Fundacja "Promocja Zdrowia"