Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wąbrzeźnie

Bakterie Legionella występują w wodach śródlądowych, powierzchniowych i gruntowych, szczególnie w naturalnych źródłach wody gorącej, strefach przybrzeżnych wód morskich, ściekach i wilgotnej ziemi. Bakterie kolonizują instalacje wewnętrzne sieci wodociągowych wody zimnej i gorącej, zbiorniki oraz wodne urządzenia kąpielowe a także systemy wody chłodniczej, systemy klimatyzacyjne, chłodnie kominowe. Do zakażenia człowieka dochodzi na drodze aspiracji wodno-powietrznego aerozolu zawierającego bakterie, rzadziej na skutek aspiracji wody skażonej bakteriami.

Legioneloza - rzadko rozpoznawana choroba zakaźna obejmująca wszystkie postacie zachorowań wywołanych zakażeniem bakteriami z rodzaju Legionella. Zakażenie bakterią L. pneumophila grupy serologicznej 1 (sg1) odpowiada za znaczący odsetek pozaszpitalnych zapaleń płuc o ciężkim przebiegu. Obecnie podstawą laboratoryjnego potwierdzenia zachorowania jest zazwyczaj wykrycie antygenu legionelozowego w moczu (urinary antygen test – UAT). 

Metoda ta ma jednak ograniczoną czułość i swoistość, przez co uzyskany wynik badania może być fałszywy. Ponadto ograniczeniem testów wykrywających antygen legionelozowy w moczu jest możliwość detekcji wyłącznie L. pneumophila należącej do grupy serologicznej 1 (sg1), tymczasem badania próbek środowiskowych z Polski wskazują, że jednym z najbardziej rozpowszechnionych w naszym kraju typów jest L. pneumophila sg3 i sg6. 

W innych krajach europejskich w przypadkach podejrzenia LPZ (legionelozowego zapalenia płuc) coraz powszechniej stosowana jest metoda Real-Time PCR - z uwagi na szybkość uzyskiwania wyników i potwierdzoną badaniami wiarygodność  metoda ta zaczyna być uważana za nowy "złoty standard" laboratoryjnej diagnostyki zakażeń wywoływanych przez L. pneumophila.   

Objawy

Może przebiegać jako postać płucna o ciężkim przebiegu (nazywana wówczas chorobą legionistów) z objawami zapalenia płuc, ciężkim stanem ogólnym, z wysoką gorączką, suchym kaszlem, zaburzeniami oddychania. Tej postaci mogą towarzyszyć  bóle brzucha, wymioty i biegunka, mogą wystąpić również zaburzenia świadomości. W przypadkach o ciężkim przebiegu może rozwinąć się niewydolność oddechowa, wstrząs i ostra niewydolność nerek. 

Postacie pozapłucne, zwykle łagodne (najczęściej jako tzw. gorączka Pontiac) przebiegają z objawami rzekomo-grypowymi - wzrostem ciepłoty ciała, dreszczami, bólami głowy i mięśni, zakażeniem górnych dróg oddechowych.Wyzdrowienie następuje samoistnie po kilku dniach. U osób w trakcie immunosupresji może rozwinąć się ciężka postać pozapłucna z posocznicą.

Choroba częściej występuje u osób po 50 r.ż., obciążonych innymi chorobami.

Okres wylęgania

Od 2 do 10 dni, zazwyczaj 5-6 dni dla choroby legionistów, dla gorączki Pontiac najczęściej 24-48 godzin. U osób z obniżoną odpornością okres wylęgania może być wydłużony do 3 tygodni.

Zapobieganie

Polega na odpowiedniej konserwacji instalacji i urządzeń wodnych, włączając w to m.in. systemy wodociągowe zaopatrujące w wodę, fontanny czy chłodnie kominowe.

Leczenie

Antybiotykoterapia

Występowanie

Świat i Europa:

Zachorowania na legionelozę mogą pojawić się wszędzie tam, gdzie w urządzeniach wodnych zaistnieją sprzyjające warunki do rozwoju bakterii Legionella.

Polska:

W Polsce corocznie zgłaszana jest niewielka liczba zachorowań. Przyjmuje się, że jest to wynik bardzo rzadkiego ich rozpoznawania i potwierdzania laboratoryjnego. 

Nadzór epidemiologiczny

W Polsce istnieje obowiązek zgłaszania zarówno przypadków choroby legionistów (tj. ostrej postaci legionelozy przebiegającej z zapaleniem płuc), jak i gorączki Pontiac (tj. łagodniejszej, grypopodobnej postaci zakażenia, przebiegającej bez zapalenia płuc). 

Od 2005 roku, zgłaszane w kraju zachorowania na chorobę legionistów są klasyfikowane na przypadki „potwierdzone” lub „prawdopodobne” w oparciu o kryteria zawarte w europejskiej definicji przypadku wprowadzonej przez Komisję Europejską decyzją z dnia 28 kwietnia 2008 r. (2008/426/WE). W nadzorze krajowym rozszerzono zakres kryterium laboratoryjnego dla przypadku prawdopodobnego, który polega na wykazaniu w pojedynczym oznaczeniu wysokiego miana przeciwciał dla L. pneumophila grupy serologicznej 1 – o inne grupy serologiczne i inne gatunki Legionella.

Źródło:  Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy (NIZP PZH – PIB)