Międzynarodowa Noc Nietoperzy 2023
22.08.2023
Nietoperze to jedna z najbardziej fascynujących i tajemniczych grup zwierząt. Wizualnie przypomina gryzonia, posiada skrzydła i zdolność do aktywnego lotu. W najbliższy weekend te skrzydlate ssaki będą obchodzić swoje międzynarodowe święto.
Z inicjatywy organizacji EUROBATS (Agreement on the Conservation of Populations of the Bats/ Porozumienie o ochronie populacji nietoperzy europejskich) w każdy ostatni weekend sierpnia odbywa się Międzynarodowa Noc Nietoperzy.
W tym roku święto przypada na weekend 25/26/27 sierpnia a obchody odbywają się po raz 27.
Z tej okazji przybliżamy kilka pojęć i faktów związanych z nietoperzami.
Nietoperze w Polsce i na świecie
Trudno jest precyzyjnie określić liczebność światowej populacji nietoperzy. Na świecie występuje pomiędzy 1300 a 1400 gatunków nietoperzy - w Europie 55.
W Polsce stwierdzono występowanie 27 gatunków nietoperzy:
- podkowiec duży Rhinolophus ferrumequinum (Schreber, 1774)
- podkowiec mały Rhinolophus hipposideros (Bechstein, 1800)
- mopek zachodni Barbastella barbastellus (Schreber, 1774)
- mroczak posrebrzany Vespertilio murinus (Linnaeus, 1758)
- mroczek pozłocisty Eptesicus nilssonii (Keyserling & Blasius, 1839)
- mroczek późny Eptesicus serotinus (Schreber, 1774)
- przymroczek Saviego Hypsugo savii (Bonaparte, 1837)
- nocek Alkatoe Myotis alcathoe (von Helversen & Heller, 2001)
- nocek Bechsteina Myotis bechsteinii (Kuhl, 1817)
- nocek Brandta Myotis brandtii (Eversmann, 1845)
- nocek łydkowłosy Myotis dasycneme (Boie, 1825)
- nocek rudy Myotis daubentonii (Kuhl, 1817)
- nocek orzęsiony Myotis emarginatus (Geoffroy, 1806)
- nocek duży Myotis myotis (Borkhausen, 1797)
- nocek wąsatek Myotis mystacinus (Kuhl, 1817)
- nocek Natterera Myotis nattereri (Kuhl, 1817)
- nocek ostrouszny Myotis oxygnathus (Tomes, 1857)
- borowiec olbrzymi Nyctalus lasiopterus (Schreber, 1780)
- borowiec leśny (borowiaczek) Nyctalus leisleri (Kuhl, 1817)
- borowiec wielki Nyctalus noctula (Schreber, 1774)
- karlik średni Pipistrellus kuhlii (Kuhl, 1817)
- karlik większy Pipistrellus nathusii (Keyserling & Blasius, 1839)
- karlik malutki Pipistrellus pipistrellus (Schreber, 1774)
- karlik drobny Pipistrellus pygmaeus (Leach, 1825)
- gacek brunatny Plecotus auritus (Linnaeus, 1758)
- gacek szary Plecotus austriacus (Fischer, 1829)
- podkasaniec zwyczajny Miniopterus schreibersii (Kuhl, 1817)
Echolokacja
Nietoperze, podobnie jak delfiny, wykorzystują dźwięk do orientacji w terenie. Ten system do nawigacji nazywa się echolokacją.
Już samo słowo wiele wyjaśnia: „echo", czyli dźwięk odbity od jakiejś powierzchni i „lokacja", czyli lokalizowanie na podstawie tego echa.
Zwierzę wydaje dźwięk. Ten dźwięk rozchodzi się w przestrzeni, odbija się od różnych przeszkód i wraca do bardzo czułego ucha, które na podstawie tego, jak długo trwała „podróż" dźwięku od źródła do odbicia i z powrotem potrafi ocenić odległość między przedmiotem. Dzięki temu może powstać bardzo precyzyjny obraz przestrzeni.
Nietoperze robią to za pomocą pisków, które odbijają się od wszelkich przedmiotów i wracają do uszu ssaka. W ten sposób tworzą mapę otoczenia. Wydawane piski są tak wysokie, że nietoperze musiały wytworzyć mechanizm, które chroni je przed głuchotą. Piski poszczególnych nietoperzy, różnią się też częstotliwością. Dzięki temu można odróżnić poszczególne gatunki
Chiropterologia i chiropterolog
Chiropterologia to nauka zajmująca się nietoperzami. Nazewnictwo wywodzi się od słowa „chiroptera”. To łacińska nazwa rękoskrzydłych, czyli nietoperzy.
Osoba specjalizująca się w chiropterologii to chiropterolog. W swojej pracy często posługuje się sieciami służącymi do odławiania nietoperzy. Narzędziem jego pracy są również detektory ultradźwięków, wabiki, rejestratory, fotopułapki, kamery termowizyjne, radary, endoskopy, nadajniki i inne urządzenia, którymi można obserwować aktywność tej grupy nietoperzy.
Nietoperze zasiedlają prawie wszystkie środowiska, od rozległych starych lasów po centra dużych miast. Prawie każde wyjście po zmroku oznacza spotkanie z nisko latającymi nietoperzami. Pamiętaj, że wszystkie gatunki nietoperzy w Polsce są pod ochroną!
Zachęcamy do wysłuchania najnowszego podcastu Radia GDOŚ pt. „Obalamy mity i stereotypy. Nietoperze”.