Zalecenia w zakresie kwalifikacji prac ziemnych
19.04.2024
Ustawa o ochronie przyrody przewiduje możliwość wprowadzenia zakazu wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych.
Zakaz ten obowiązuje wprost w parkach narodowych i rezerwatach. Może być też wprowadzony na terenie parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu i gminnych form ochrony przyrody wraz z aktem powołującym te formy ochrony (w większości przypadków organy tworzące te formy ochrony przyrody wprowadziły taki zakaz).
Egzekwowanie zakazu wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu powinno być prowadzone przy każdej działalności zmieniającej zagospodarowanie terenu i na każdym z etapów przygotowania i realizacji tych zmian. Najlepiej jest jednak identyfikować takie zagrożenie jeszcze przed wystąpieniem niekorzystnych zmian, czyli w procedurach:
- ocen oddziaływania na środowisko przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
- przygotowywania, opiniowania i uzgadniania planów, programów, polityk, strategii i innych dokumentów, w tym z wykorzystaniem procedur strategicznych ocen oddziaływania na środowisko (SOOŚ),
- wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Z doświadczeń organów rozpatrujących złamanie zakazu wynika, że kluczowym problemem przy jego egzekwowaniu jest klasyfikacja prac ziemnych mogących prowadzić do złamania zakazu, a także brak ujednoliconych wskazówek, w jaki sposób identyfikować złamanie zakazu, jaki jest niezbędny zakres materiałów dowodowych w postępowaniach umożliwiających stwierdzenia złamania zakazu i w zakresie jakich zapisów uzgadniać decyzje oraz dokumenty planistyczne, by unikać jego złamania
Niniejsze wytyczne zostały wykonane na zlecenie GDOŚ ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach działalności Krajowego Sekretariatu Konwencji Krajobrazowej. Wytyczne zostały opracowane przez zespół pod kierunkiem dr Krzysztofa Badory i mają za zadanie pomóc w rozwiązaniu tych problemów. Wytyczne dedykowane są wszystkim organom prowadzącym lub biorącym udział w procedurach przygotowujących do zmian w zagospodarowaniu i środowisku. W szczególności dotyczy to Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska, którzy w granicach parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu działają jako organ uzgadniający warunki środowiskowe i warunki zabudowy, a także uzgadniający dokumenty planistyczne.