Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska we Wrocławiu

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Zbiornik Mietkowski PLB020004 to w skali Polski jedno z najważniejszych lęgowisk rybitwy rzecznej i mewy czarnogłowej (gniazdujących na wyspach utworzonych w wyniku eksploatacji kruszywa) oraz skupisko ptaków wodno-błotnych, wykorzystujących zbiornik jako miejsce żerowania i odpoczynku podczas wiosennych i jesiennych migracji, a także jako miejsce zimowania. 

Celem ochrony ww. obszaru są gatunki ptaków, tj. mewa czarnogłowa, rybitwa rzeczna i rybitwa białoczelna, a także regularnie występujące ptaki migrujące, m.in. gęś zbożowa i białoczelna, krzyżówka, płaskonos, kulik wielki, śmieszka i ohar (zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Zbiornik Mietkowski PLB020004 (Dz. Urz. Woj. Doln. z 2014 r. , poz. 1684). Obecność ww. gatunków ptaków uzależniona jest od występowania bezpiecznych miejsc odpoczynku  i noclegu, którymi są: odsłonięte, błotniste dna oraz niezarośnięte wyspy i łachy. Zagrożeniem jest brak dogodnych, bezpiecznych siedlisk do założenia gniazda oraz błotnistych płycizn i brzegów stanowiących miejsca żerowania. W związku z koniecznością utrzymania dogodnych warunków siedliskowych dla gatunków ptaków Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu realizuje projekt pn. „Przywracanie i ochrona warunków siedliskowych dla gatunków ptaków występujących w obszarze Natura 2000 Zbiornik Mietkowski” finansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”. W ramach ww. projektu w latach 2022/2023 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu zlecił prace mające na celu poprawę warunków siedliskowych dla ptaków i przygotowanie terenu do sezonu lęgowego.

Przedmiotowe prace polegały na wycince i karczowaniu drzew i krzewów w strefie brzegowej zbiornika oraz niwelacji i wyprofilowaniu terenu w sposób zapewniający powstanie dogodnych żerowisk dla ptaków. Usunięcie drzew i krzewów oraz ukształtowanie i wyprofilowanie linii i strefy brzegowej przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa żerujących wzdłuż linii brzegowej ptaków brodzących poprzez poprawę widoczności okolicy i zniwelowanie presji ze strony drapieżników. Nie będą one miały możliwości dokonywania ataków z drzew, a żerujące ptaki będą mogły zauważyć ewentualne zagrożenie i podjąć ucieczkę, również przed zbliżającym się człowiekiem.

Należy zaznaczyć, że ze względu na specyfikę tego Obszaru Natura 2000 (urządzenie wodne - czynny duży zbiornik zaporowy, pełniący m.in. funkcje retencyjne i przeciwpowodziowe, na którym do niedawna prowadzona była eksploatacja kruszywa) warunkiem powodzenia realizacji prac była dobra współpraca z zarządzającym zbiornikiem Regionalnym Zarządem Gospodarki wodnej we Wrocławiu, przede wszystkim poprzez odpowiednie sterowanie piętrzeniem w sposób umożliwiający wykonanie prac. Dlatego też w tym miejscu serdecznie dziękujemy RZGW we Wrocławiu za życzliwą współpracę.

W wyniku tych działań przewiduje się przywrócenie istniejących w przeszłości oraz powstanie nowych żerowisk dla ptaków wodno-błotnych, w szczególności blaszkodziobych (m.in. płaskonosa i krzyżówki) i siewkowych (w tym kulika wielkiego) na łącznej powierzchni ok. 25 ha. W związku z tym zasięg oczekiwanego efektu zrealizowanych działań będzie większy od zasięgu obszaru, na którym przeprowadzono działania (14 ha). Założeniem wyprofilowania strefy brzegowej jest łagodne (o niewielkim spadku) obniżenie dna tak, aby linia styku brzegu i wody była dostępna dla żerujących ptaków w pełnym zakresie poziomów wody utrzymywanych na zbiorniku. Jest to istotne szczególnie ze względu na notowane w ostatnich latach niedobory wody w okresie wiosennym i letnim. Sytuacja taka w połączeniu z poprzednim charakterem strefy brzegowej zbiornika, ukształtowanej w wyniku prowadzonej eksploatacji kruszywa powodowała, że obszar nie zapewniał właściwego stanu siedlisk dla przebywających tam ptaków (w tym kulika wielkiego). Usunięcie drzew ze strefy brzegowej zbiornika miało również na celu wyeliminowanie procesu odrastania wyciętych drzew i ciągłego zarastania strefy brzegowej oraz zahamowanie procesu sukcesji poprzez obsiewanie i zarastanie żerowisk roślinnością drzewiastą.

Oprócz funkcji retencjonowania wody Zbiornik Mietkowski pełnił do niedawna także funkcję żwirowni. Powstałe w procesie wydobywania żwiru zwałowiska ziemi, utworzyły małe wyspy, które stanowią idealne miejsca dla gniazdowania i żerowania ptaków wodno-błotnych. Aby przygotować teren do zbliżającego się sezonu lęgowego ptaków, na największej wyspie Zbiornika (o powierzchni blisko 4,5 ha) wykoszono roślinność zielną oraz odrosty wyciętych wcześniej drzew i krzewów. Podobne zabiegi wykonano na trzech pozostałych wyspach zlokalizowanych w południowo zachodniej części Zbiornika Mietkowskiego. Celem wykonanych zabiegów było utrzymanie dogodnych warunków dla gniazdowania ptaków będących przedmiotami ochrony obszaru, w szczególności mewy czarnogłowej i mewy śmieszki. Wykonane działanie przyczyni się do poprawy istniejących i stworzenia nowych miejsc gniazdowania dla innych gatunków ptaków wodno-błotnych.

Przeprowadzone działania z zakresu ochrony czynnej przyczynią się do zwiększenia różnorodności biologicznej poprzez stworzenie warunków dla rozrodu innych niż ptaki gromad zwierząt. Stworzone w wyniku ukształtowania strefy brzegowej płycizny, laguny i zatoczki będą dogodnym miejscem dla rozrodu i rozwoju płazów, bezkręgowców i ryb.