Polska w Radzie Europy

Rada Europy jest organizacją międzyrządową, która powstała  5 maja 1949 r. Została założona przez 10 państw (Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy), które podpisały w tym dniu Statut RE, zwany Traktatem Londyńskim. Jej siedzibą jest Strasburg we Francji. Polska przystąpiła do Rady Europy 26 listopada 1991 roku. Obecnie RE liczy 46 członków - liczba ta uwzwględnia decyzję Komitetu Delegatów Ministrów, na mocy której wykluczono Rosję z grona państw członkowskich organizacji. W rezolucji Komitetu Delegatów Ministrów z 16 marca 2022 roku stwierdzono, że rosyjska agresja na Ukrainę stanowi drastyczne naruszenie artykułu 3 Statutu Rady Europy, który zobowiązuje państwa członkowskie do współpracy na rzecz realizacji celów tej organizacji.

Historia

Potrzeba powołania organizacji, będącej platformą współpracy ogólnoeuropejskiej oraz umacniającej pokój i podstawowe wartości demokratyczne, stała się szczególnie wyraźna po zakończeniu II wojny światowej. W pamiętnym przemówieniu na Uniwersytecie w Zurychu w dniu 19 września 1946 r. były premier Wielkiej Brytanii W. Churchill nawoływał:
Powinniśmy zbudować coś na kształt Stanów Zjednoczonych Europy(…) To w tym duchu zwracam się do was słowami: „Europo, przebudź się!”.

Na tzw. Kongresie Europy w Hadze w 1948 r. państwa założycielskie RE podjęły negocjacje nad kształtem nowej organizacji. W Przesłaniu do Europejczyków, przyjętym na Kongresie, podkreślono: Pragniemy Europy zjednoczonej, gdzie na całym jej obszarze powróci wolność poruszania się osób, przepływu idei i dóbr. W rezultacie, w maju 1949 r. 10 państw podpisało w Londynie Statut nowej organizacji. Wszedł on w życie trzy miesiące później, tworząc Radę Europy jako organizację międzynarodową o charakterze regionalnym, otwartą dla państw europejskich.

Członkowie

Członkiem Rady Europy może zostać każde państwo europejskie akceptujące zasady rządów prawa, demokracji parlamentarnej i ochrony praw człowieka, zaproszone przez tę organizację do przystąpienia. Gwarancją przestrzegania tych wartości jest zobowiązanie się do ratyfikacji Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w przeciągu roku od przystąpienia do organizacji.
 
Członkami Rady Europy są następujące państwa: Albania, Andora, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Gruzja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Północna Macedonia, Malta, Mołdawia, Monako, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, San Marino, Serbia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Ukraina, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

Status obserwatora przy organach Rady Europy mają: Izrael, Japonia, Kanada, Meksyk, Stany Zjednoczone oraz Stolica Apostolska.  

Cel i zakres działania

Podstawowa działalność Rady Europy dotyczy promowania i umacniania trzech wartości: praw człowieka, demokracji i praworządności w Europie. Mandat RE określa Statut Rady Europy, a także dokumenty szczytów szefów państw i rządów RE. Co dwa lata Komitet Ministrów przyjmuje program działań organizacji na kolejne dwa lata. Zgodnie z art. 1a Statutu celem Rady Europy jest osiąganie większej jedności między jej członkami dla ochrony ideałów i zasad, stanowiących wspólne dziedzictwo państw członkowskich, oraz ułatwienie ich przemian ekonomicznych i społecznych. Z zakresu działania RE wyraźnie wyłączone przez Statut są sprawy obrony narodowej.

Rada Europy prowadzi szeroką działalność w zakresie tworzenia nowych regulacji (konwencji) i standardów prawnych, rozwijania współpracy prawnej między państwami członkowskimi, rozwijania demokracji lokalnej. Działa także w obszarze kultury, edukacji, młodzieży, sportu, dziedzictwa kulturowego i naturalnego, dialogu międzykulturowego, zagospodarowania przestrzennego, a także w sprawach społecznych, zdrowia i migracji.

Rada Europy posiada szczególnie uznany autorytet jako organizacja promująca prawa człowieka, zasady praworządności i standardy demokratyczne. 

[Polska w Radzie Europy]