Rzecznik
Praw Pacjenta

Pracownik socjalny jest osobą zajmującą się sprawami związanymi z warunkami życiowymi, bytowymi i opiekuńczymi poszczególnych ludzi. Np. w szpitalach pomaga lepiej poznać sytuację życiową danego pacjenta i dzięki temu zapewnić mu lepszą pomoc, w tym finansową. Pracownikiem socjalnym jest zwykle osoba dobrze znająca się na systemie pomocy społecznej.

Posiłki w szpitalu są przygotowywane zgodnie z przepisami dotyczącymi zbiorowego żywienia – w sposób zgodny ze wszystkimi normami sanitarnymi i dietetycznymi. Nie zapowiada się zbyt smacznie. 😞 Posiłki w szpitalu są jednak bezpieczne i zdrowe, dostarczają też wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Niestety ich smak ma mniejsze znaczenie. W domu bliscy wiedzą, co lubisz, jakie jedzenie sprawia Ci przyjemność. W szpitalu dostosowanie posiłków do indywidualnych gustów nie jest możliwe. Bliscy mają prawo przynieść Ci do szpitala ulubiony posiłek – z wyjątkiem sytuacji, kiedy względy zdrowotne powodują konieczność otrzymywania diety szpitalnej. W tym wypadku pozostaje nam jedynie życzyć jak najszybszego powrotu do domu!

Osoba wypisywana z oddziału psychiatrycznego powinna mieć w zaleceniach szczegółowe informacje związane z dalszym postępowaniem. Dotyczą one m.in. dalszego leczenia. Lekarz powinien wskazać Tobie i Twoim rodzicom miejsce lub miejsca, w których możesz uzyskać pomoc. Jeśli z jakiegoś powodu znalezienie dalszej opieki jest trudne, możesz poprosić lekarza o umówienie Ci terminu wizyty ambulatoryjnej. Pomocą w tej sprawie służyć może też Rzecznik Praw Pacjenta lub regionalny oddział Narodowego Funduszu Zdrowia.

Psychoterapia jest szansą na poczucie się lepiej. Gdy nie możesz się na nią doczekać, masz kilka możliwości wpłynięcia na swoje samopoczucie. Co to znaczy, że źle się czujesz? Możemy źle czuć się psychicznie na różne sposoby. Stąd też nie możemy udzielić Ci jakiejś bardzo precyzyjnej rady. Jeśli czujesz się bardzo źle, to koniecznie porozmawiaj z zaufanym dorosłym. Może pomocna będzie rozmowa z psychologiem w szkole, interwentem kryzysowym lub wizyta u psychiatry lub lekarza rodzinnego. Możesz też zadzwonić na telefon zaufania. Jeśli czujesz się BARDZO, BARDZO, BARDZO źle i masz np. myśli samobójcze, możesz pojechać z kimś z dorosłym do najbliższego Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. Tam na pewno Ci pomogą. Możesz też wezwać karetkę do domu.

Czasami ulgę w złym samopoczuciu daje nam rozmowa z kimś bliskim, ulubione hobby, spacer. Sprawdź, co poprawia Ci samopoczucie i staraj się, jeśli jest to bezpieczne, robić to częściej.

Gdy rodzice pytają nas, jak spakować dziecko do szpitala odpowiadamy zwykle, że podobnie jak na kolonię. Pacjenci szpitali i oddziałów psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży chodzą ubrani tak samo, jak ich rówieśnicy poza szpitalami, nie różnią się od nich swoim wyglądem. Pacjenci szpitali psychiatrycznych to tacy sami ludzie jak Ja czy Ty. 

W szpitalu psychiatrycznym są osoby z bardzo różnymi problemami. Są pacjenci, którzy myślą o tym, żeby sobie zrobić krzywdę - zranić się w jakiś sposób albo zabić się, są też tacy, którzy próbowali, próbują albo spróbują zrobić sobie krzywdę. Są osoby cierpiące z powodu chorób psychicznych, które czasem mogą mieć problem z oceną rzeczywistości, np. co jest dla nich dobre i zdrowe, a co szkodliwe; albo co jest prawdziwe, a co jest wytworem ich umysłu, np. głosy w głowie, które mówią im, że są do niczego, głosy, które im mówią, że powinni zrobić sobie krzywdę. W szpitalach psychiatrycznych są ludzie walczący z uzależnieniami, którzy odcięci od źródła przyjemności mogą podejmować nieracjonalne i bardzo niebezpieczne decyzje. Aby chronić tych i innych pacjentów w szpitalach psychiatrycznych jest wiele zasad i zabezpieczeń, jak np. kraty w oknach.

Telefony zaufania istnieją od wielu lat i wielu ludzi korzysta z ich pomocy. Również bardzo dużo dzieci korzysta każdego roku z różnych telefonów zaufania. Telefon zaufania to tak naprawdę życzliwe osoby, które znają się na problemach dzieci i młodzieży i wiedzą jak im w ich kłopotach pomóc. Dla wielu najważniejsza jest możliwość bycia wysłuchanym - nie mają albo nie widzą w swoim otoczeniu kogoś, komu mogą powiedzieć o swoich problemach, albo zwyczajnie nie potrafią tego zrobić, bo np. się tego wstydzą. Możliwość opowiedzenia o swoich uczuciach jest bardzo ważna. Czasem można dostać wsparcie, a czasem konkretna radę, jak sobie poradzić w trudnej sytuacji. Są osoby, które dzwonią na telefon zaufania w bardzo ciężkich momentach, np. kryzysach samobójczych. Nie wiedzą, do kogo się zgłosić i szukają w ten sposób pomocy. Zdarza się, że taki telefon ratuje komuś życie! Jeżeli jesteś w trudnej sytuacji i nie wiesz, z kim możesz porozmawiać i gdzie szukać pomocy, zadzwoń na telefon zaufania 116 111.

Tak, jest telefon zaufania tylko dla dzieci. Numer to 116 111. Jest to numer ustalony na obszarze Unii Europejskiej. Telefon ten jest czynny 7 dni w tygodniu, przez cały dzień. Co ważne, połączenie z tego numeru nie jest widoczne dla sieci komórkowych. Jeżeli więc zadzwonisz pod ten numer, nikt się o tym nie dowie.

Pobyt pacjenta na dziecięcym oddziale psychiatrycznym może być krótki albo długi, i może wynikać z wielu różnych problemów i przyczyn, w związku z czym dla każdego może być on inny. Jeżeli jesteś przyjęty na krótką obserwację/w kryzysie związanym z jakąś trudną sytuacją, Twoje leczenie może polegać rozmowach z lekarzami i psychologami, czasem również na wprowadzeniu leków lub zmianie wcześniej stosowanych. Jeżeli Twój problem jest bardziej skomplikowany początkowo będziesz obserwowany. Lekarze i psycholodzy  będą zastanawiać się nad Twoimi trudnościami. Zostaną też wykonane różne badania np. obrazowe głowy czy testy psychologiczne. Kiedy lekarze i psycholodzy będą już lepiej rozumieć Ciebie i Twój problem, włączane lub zmieniane zostanie Twoje leczenie. Będą to m.in. leki, ale też oddziaływania terapeutyczne, np. terapia indywidualna, grupowa, spotkania rodzinne. Kiedy Twój pobyt trwa dłużej, będziesz uczestniczył w różnych zajęciach, np. szkolnych, ale też przyjemniejszych, np. ruchowych, plastycznych czy filmowych. Będziesz miał czas poznać rówieśników, którzy z powodu różnych trudności tak jak Ty muszą na jakiś czas zostać w szpitalu. Pobyt na dziecięcym oddziale psychiatrycznym bywa trudny, chociaż niektórzy wspominają go dobrze - dla każdego jest to jego własne, indywidualne doświadczenie. Ważne, żebyś rozumiał, że jeżeli podjęto decyzję o Twoim leczeniu w szpitalu, to z troski o Ciebie i Twoje zdrowie. Będzie on trwał najkrócej, jak to możliwe, aby dobrze i właściwie Ci pomóc. Bardzo nie lubimy przyjmować dzieci do oddziałów i najchętniej byśmy je (czyli oddziały) zamknęli.

Warunki w szpitalach i oddziałach są różne - niektóre mieszczą się w nowych budynkach albo niedawno przeszły remont, np. były malowane i miały wymienione meble, inne znajdują się w starszych budynkach i czekają np. na malowanie. Pacjenci najczęściej dzielą sale z innymi. Na oddziale psychiatrii dzieci i młodzieży oprócz sypialni i stołówki (znaki widelca, łyżki i noża) są też miejsca przeznaczone na rozmowy z lekarzami i psychologami. Dostępne są książki, gry i zabawki. W wielu oddziałach jest też telewizor czy komputery, ale najczęściej korzystanie z nich możliwe jest pod opieką kogoś z personelu. Na oddziałach psychiatrii dzieci i młodzieży odbywają się zajęcia szkolne - są więc nauczyciele i wychowawcy oraz miejsce, gdzie lekcje się odbywają. Pamiętaj, że każdy oddział i szpital jest trochę inny, warunki i zasady mogą się różnić.

Jeżeli możesz, zwróć się o pomoc do bliskiej Ci osoby dorosłej, najlepiej rodzica (opiekuna prawnego), który może ocenić sytuację i zorganizować odpowiednią pomoc. Jeżeli nie jest to możliwe albo zwyczajnie nie potrafisz o swoim problemie rozmawiać z bliskimi, zawsze możesz zwrócić się do pracowników szkoły: nauczyciela, którego darzysz zaufaniem lub wychowawcy, pedagoga lub psychologa szkolnego. Jeżeli trudno rozmawiać Ci twarzą w twarz ze znanymi Ci osobami, zawsze możesz zadzwonić na telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111 lub dziecięcy telefon zaufania: 800 12 12 12, gdzie masz szansę na kontakt z osobami przygotowanymi do prowadzenia trudnych rozmów.

Pamiętaj! Jeżeli znajdujesz się w nagłej sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia, np.  jesteś bliski odebrania sobie życia - zawsze możesz zadzwonić na numer alarmowy 112 lub pogotowie ratunkowe 999, lub udać się na najbliższą Izbę Przyjęć, lub Szpitalny Oddział Ratunkowy.

Od początku pandemii prowadzimy wiele porad za pośrednictwem systemów tele-audio, zdarza się, że są to również pierwsze wizyty. Chodzi o to, by się wzajemnie nie zakazić koronawirusem. Wolimy jednak rozmawiać z naszymi pacjentami twarzą w twarz. Łatwiej jest wtedy lepiej się poznać. Można też pacjenta zbadać fizykalnie (posłuchać pracy serca, itp.). Szybciej możemy zaufać osobie, z którą poznajemy się na żywo, a nie przez telefon czy internet. To dotyczy nie tylko wizyt u lekarza, ale też innych relacji . Gdy poradzimy sobie z pandemią, teleporady nie będą już tak częste, jak teraz. Nie oznacza to, że znikną zupełnie. Będzie można za ich pośrednictwem konsultować pacjentów, którzy z jakichś powodów mają trudność w dojechaniu do lekarza. Będzie też można robić z ich pomocą konsylia (kilku specjalistów rozmawia o pacjencie, czasami z jego udziałem). Miej odwagę powiedzieć rodzicom lub osobie, która Cię bada, że wolisz do niej przyjść osobiście. Czasami w rozmowach zdalnych problemem jest to, że pacjent boi się, że nie jest w domu sam i że ktoś może rozmowę podsłuchać. Wtedy też lepiej przyjść do gabinetu. 

Dzieci w szpitalach psychiatrycznych jest niestety za dużo. Większość z nich powinno się leczyć ambulatoryjnie (chodząc na wizyty do swoich lekarzy, psychologów lub psychoterapeutów). W większości szpitali dzieci i nastolatki śpią na dostawkach (łóżka lub materace na korytarzach). Niestety nadal, choć ostatnio powstało w Polsce kilkaset środowiskowych centrów psychologicznych dla dzieci i młodzieży, za mało jest miejsc, gdzie można uzyskać psychiatryczną pomoc ambulatoryjną (czyli pozaszpitalną). Pacjentom, którzy zadają nam to samo pytanie, co Ty, odpowiadamy zwykle, że oddział psychiatryczny wygląda jak szkoła z internatem. Masz swoją salę, łóżko, chodzisz w zwykłych ubraniach, bierzesz udział w lekcjach. Różnica jest taka, że w oddziale psychiatrycznym masz też zajęcia lecznicze: rozmawiasz z lekarzami, psychologami, psychoterapeutami, bierzesz leki, itp. To najważniejsze różnice. Wiele osób dobrze wspomina pobyt w oddziale, a nawet za nim tęskni. Staramy się, by pobyt w oddziale był jak najkrótszy i by ktoś, kto zostanie wypisany, już do nas nie potrzebował wracać. Dlatego organizujemy mu jak najlepszą opiekę po wyjściu ze szpitala.

Większość problemów psychicznych dzieci i młodzieży może być leczonych ambulatoryjnie albo w oddziałach dziennych (czyli takich, z których idziesz po zajęciach do domu). Tylko nieliczni pacjenci wymagają hospitalizacji psychiatrycznej. Są to najczęściej takie sytuacje, kiedy pacjent z powodu zaburzeń psychicznych zagraża swojemu życiu i zdrowiu. Staramy się, by te hospitalizacje były jak najkrótsze. Do pobytu w szpitalu można się przyzwyczaić i potem mieć trudności z funkcjonowaniem poza nim. W oddziałach leczy to samo, co pomaga ambulatoryjnie (w gabinecie lekarskim czy psychologicznym): leki, rozmowy z terapeutami, zajęcia grupowe. W związku z tym, że jesteś w szpitalu cały dzień, tych zajęć może być więcej niż poza szpitalem. Możliwe jest też szybsze zwiększanie dawek leków, bo jesteś cały czas pod opieką specjalistów. 

Większość problemów psychicznych dzieci i młodzieży może być leczonych ambulatoryjnie (czyli na wizytach u swojego lekarza, psychologa lub psychoterapeuty w gabinecie) albo w oddziałach dziennych (działających podobnie jak szkoła - od rana do wczesnych godzin popołudniowych). Tylko nieliczni pacjenci wymagają pobytu w całodobowych oddziałach psychiatrycznych, tzw. stacjonarnych. Dzieje się tak najczęściej, kiedy pacjent z powodu zaburzeń psychicznych zagraża swojemu życiu i zdrowiu. Uważasz, że powinieneś być leczony ambulatoryjnie? Zapytaj swojego lekarza o powody, dla których musisz przebywać w szpitalu. Na pewno możecie ustalić, w porozumieniu z rodzicami czy opiekunami, warunki, jakie musisz spełnić, by wyjść ze szpitala. 

Zawsze, kiedy jest zagrożenie życia lub zdrowia, również z powodu stanu psychicznego, można zadzwonić na pogotowie ratunkowe lub pojechać na najbliższy Szpitalny Oddział Ratunkowy lub Izbę Przyjęć. W każdej takiej sytuacji pacjent otrzyma pomoc. Może to oznaczać np. badanie przez lekarza, w tym badanie przez psychiatrę dzieci i młodzieży lub pilne skierowanie do oddziału, np. oddziału psychiatrii dzieci i młodzieży. Jeżeli sytuacja jest trudna i pilna, ale nie jest groźna dla zdrowia i życia, warto umówić spotkanie z lekarzem, w razie potrzeby pilnie Jeżeli trudno o psychiatrę dzieci i młodzieży, a czekać trzeba długo, wcześniej można spotkać się z psychiatrą dorosłych, lekarzem pediatrą, psychologiem lub psychoterapeutą.

W Polsce w roku 2019 było około 30 oddziałów psychiatrii dzieci i młodzieży. Są województwa, w których są dwa oddziały, są też (niestety! 😞 ) takie, w których ich brak. Nie istnieje oficjalny podział na rejony oddziałów. Najczęściej będziesz skierowany do oddziału najbliższego miejscu zamieszkania, a czasami miejsca, w którym akurat jesteś (np. na wakacjach). Czasami oddziały specjalizują się w leczeniu konkretnego zaburzenia. Niektóre oddziały psychiatrii zajmują się pacjentami w danym wieku, np. dziećmi młodszymi lub tylko młodzieżą. Leczenie się blisko domu jest wygodniejsze, szczególnie dla rodziny. Rodzicom/opiekunom łatwiej przyjeżdżać na spotkania czy przywieźć rzeczy pacjentowi, którego pobyt może być długi, wielotygodniowy, czasami nawet wielomiesięczny. W nagłych sytuacjach nie zawsze można być przyjętym na oddział blisko domu. Jeżeli nagle i pilnie ktoś powinien znaleźć się w szpitalu, zostanie przyjęty do najbliższego z wolnym miejscem. Czasami, w ostateczności, może być też przyjęty do oddziału dla osób dorosłych. Tego jednak staramy się unikać. Czasami miejsce nie jest dostępne natychmiast, ale np. w kolejnym dniu. Do 72 godzin na wolne miejsce można czekać w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

Każdy oddział psychiatrii działa trochę inaczej wg swojego własnego, indywidualnego planu dnia, ale pewne zasady są wspólne wszystkim oddziałom. Określone są  pory budzenia, podawania leków, posiłków, zajęć i ciszy nocnej. Rano mierzone jest ciśnienie i temperatura. W razie potrzeby robione są inne badania, np. pobierana jest krew. Później jest śniadanie i leki poranne. Na wielu oddziałach rano odbywa się wspólne spotkanie pacjentów i pracowników oddziału, zwane zebraniem społeczności. Mówi się na nim o ważnych dla oddziału sprawach. Później zaczynają się różne zajęcia, od szkolnych po terapeutyczne. Pamiętaj, że w oddziale masz prawa, jak i obowiązki. Warto je poznać przy przyjęciu.