Rzecznik
Praw Pacjenta

Zgodnie z obecnym stanem prawnym przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej lub zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.

I. Doniesienia medialne
Rzecznik Praw Pacjenta dowiedział się o przedmiotowej sprawie z doniesień medialnych. Wskazywały one na brak dokonania terminacji ciąży u 14-letniej pacjentki, z niepełnosprawnością intelektualną, przez podlaskie szpitale; ciąża miała być wynikiem gwałtu. Ostatecznie zabieg został u pacjentki wykonany w jednym ze szpitali w Warszawie.

II.  Podjęte działania
Rzecznik Praw Pacjenta podjął następujące czynności celem wyjaśnienia sprawy:
1.    24 stycznia 2023 roku wystąpił do Fundacji na Rzecz Kobiet i Planowana Rodziny (która to fundacja nadała rozgłos sprawie) o informację:
1)    kiedy miała miejsce opisana w mediach sytuacja;
2)    które dokładnie podmioty lecznicze odmówiły wykonania zabiegu u małoletniej pacjentki?
3)    Ponadto Rzecznik poprosił o wskazanie danych małoletniej pacjentki i danych jej opiekuna prawnego.

W odpowiedzi (pismo otrzymane 1 lutego 2023 roku) ww. fundacja wskazała, że ze względu na uzgodnienia z rodziną małoletniej pacjentki oraz ich wolę, nie udzieli odpowiedzi na ww. pytania.

2.    27 stycznia 2023 roku Rzecznik zwrócił się do 16 szpitali, które na terenie województwa podlaskiego wykonują świadczenia z zakresu ginekologii i położnictwa o przedstawienie szczegółowych wyjaśnień.
Z odpowiedzi szpitali, do których wystąpił Rzecznik Praw Pacjenta, nie wynika aby zgłosiła się do nich ww. pacjentka celem wykonania terminacji ciąży.

3.    27 stycznia 2023 roku Rzecznik zwrócił się do Prokuratury Krajowej z prośbą o informację, która jednostka organizacyjna prokuratury prowadziła bądź prowadzi postępowanie przygotowawcze w sprawie gwałtu na małoletniej 14-latce.

Z odpowiedzi wynikało, że postępowanie przygotowawcze jest prowadzone w jednej z Prokuratur Rejonowych w woj. podlaskim. Jednocześnie wskazano, że wbrew informacjom medialnym pokrzywdzona jest osobą pełnoletnią i ma 24 lata. W piśmie wskazane zostało, że w dniu 29 grudnia 2022 roku prokurator jednej z prokuratur rejonowych w województwie podlaskim sporządził pismo skierowane do pacjentki, w którym wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadnił przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa ustalonemu sprawcy, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, a tym samym zostały spełnione warunki określone w art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny ochronie płodu ludzkiego oraz warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.

Z uwagi na powyższe informacje, Rzecznik 2 lutego 2023 roku zwrócił się do jednej z prokuratur rejonowych w woj. podlaskim z prośbą o wskazanie danych pokrzywdzonej.

W odpowiedzi podano, że prokuratura prowadzi postępowanie przygotowawcze w sprawie obcowania płciowego, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, w którym pokrzywdzoną jest 24 – letnia kobieta.

4. 2 lutego 2023 roku Rzecznik zwrócił się do Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia o wskazanie podmiotów leczniczych, które na terenie Warszawy udzielają świadczeń z zakresu ginekologii i położnictwa i od 29 grudnia 2022 roku do końca stycznia 2023 roku zgłosiły do rozliczenia w ramach umowy z NFZ zabieg oznaczony jako M17 - indukcja poronienia.

3 lutego 2023 roku Rzecznik otrzymał odpowiedź z Narodowego Funduszu Zdrowia, z której wynika, że trzy szpitale dokonały w tym czasie indukcji poronienia,

5.  6 lutego 2023 roku Rzecznik przeprowadził zbadanie spraw na miejscu w dwóch szpitalach w Warszawie. W wyniku tych czynności ustalono, że terminacja ciąży u 24-letniej pacjentki została przeprowadzona w dniu 29 grudnia 2022 roku. Szpital przedłożył dokumentację medyczną pacjentki, w której znajdowało się pismo prokuratora rejonowego, wskazujące na podejrzenie popełnienia czynu zabronionego z art. 198 kodeksu karnego, datowane na 29 grudnia 2022 r.

III. Ustalenia
Na podstawie podjętych przez Rzecznika Praw Pacjenta czynności ustalono, że pokrzywdzoną pacjentką jest – nie jak początkowo wynikało z przekazów medialnych „14-latka z Podlasia” – a 24-letnia mieszkanka Podlasia, ze stwierdzoną niepełnosprawnością intelektualną.

29 grudnia 2022 roku prokurator jednej z prokuratur rejonowych na Podlasiu sporządził pismo skierowane do pacjentki, w którym wskazał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadnił przedstawienie zarzutów popełnienia przestępstwa ustalonemu sprawcy, tj. o czyn z art. 198 kodeksu karnego, a tym samym zostały spełnione warunki określone w art. 4a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny ochronie płodu ludzkiego oraz warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Następnie, również w dniu 29 grudnia 2022 roku pacjentka, w godzinach porannych,  zgłosiła się do jednego z warszawskich szpitali, gdzie po konsultacji psychiatrycznej i badaniu oraz po zapoznaniu się z pismem prokuratora rejonowego, potwierdzającego, że doszło do popełniania czynu zabronionego, została przeprowadzona terminacja ciąży. Pacjentka wyraziła świadomą zgodę na zabieg.

Zebrane dowody podczas zbadania sprawy na miejscu w dniu 7 lutego 2023 roku przez Rzecznika w jednym ze szpitali w woj. podlaskim, w szczególności po analizie dokumentacji medycznej pacjentki, dokumentów zbiorczych wszystkich pacjentek zgłaszających się do podmiotu leczniczego, księgi odmów znajdującej się w podmiocie leczniczym, rozmów z personelem medycznym nie wynika, aby 24-letnia pacjentka zgłosiła się do ww. szpitala w celu terminacji ciąży i doszło do odmowy udzielenia tego świadczenia. Ponadto z odpowiedzi pozostałych 15 szpitali, do których wystąpił Rzecznik Praw Pacjenta, nie wynika aby zgłosiła się do nich ww. pacjentka celem wykonania terminacji ciąży.

Reasumując, dokumenty, wyjaśnienia i zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wskazują na zgłoszenie się pacjentki do szpitala w woj. podlaskim w celu dokonania terminacji ciąży oraz odmowy jej dokonania ze względu na klauzulę sumienia.

Rzecznik Praw Pacjenta zwraca się z apelem do wszystkich osób, które chciałyby zgłosić nieprawidłowości, zastrzeżenia, uwagi, skargi, związane z możliwym naruszeniem praw pacjenta, w tym naruszeniem przepisów prawa, związanych z dokonywaniem przerwania ciąży, o zgłaszanie ich do Biura Rzecznika Praw Pacjenta. https://www.gov.pl/web/rpp/kontakt 

Przypominamy, że można zastrzec by dane osobowe nie były upubliczniane, jak również zgłosić skargę anonimowo.