Rzecznik
Praw Pacjenta

Po prostu powiedz to swojemu terapeucie — będzie z tego powodu zadowolony. To niezwykle ważne, aby w czasie psychoterapii nauczyć się mówić o tym, co nas boli i co jest dla nas trudne. Jeśli nauczysz się otwarcie (ale grzecznie) komunikować to terapeucie, z czasem będziesz umiał powiedzieć to swoim bliskim. Terapeuta pomoże Ci zrozumieć, jaki jest powód, dla którego nie podobają Ci się jego reakcje. Może kogoś Ci przypomina? Może źle interpretujesz jego słowa bądź gesty? Terapeuta na pewno zastanowi się nad tym, czy nie masz racji i czy nie powinien on zmienić czegoś w swojej postawie.

Krótka odpowiedź: z psychiatrą rozmawia się o życiu. 

A teraz dłuższa odpowiedź. Psychiatra bada poprzez rozmowę. By dobrze Cię poznać i wiedzieć, jak Ci pomóc, musi zadać wiele pytań dotyczących Twojego problemu, życia, relacji, szkoły, tego z czego jesteś dumny i czego się wstydzisz. Psychiatra może Cię też zbadać fizykalnie, czyli tak, jak inni lekarze, np. osłuchać serce lub płuca. Pierwsze spotkanie z psychiatrą trwa zwykle od 45 minut do półtorej godziny w zależności od problemu i przebiegu rozmowy. Psychiatra nawet w czasie pierwszej rozmowy już trochę Ci pomaga, bo wygadanie się i nadzieja, że ktoś może Ci pomóc, samo w sobie przynosi ulgę. Teraz zdradzę Ci tajemnicę: psychiatrami zostają najczęściej osoby, które lubią rozmawiać z innymi. Rozmowa z Tobą i szansa na pomoc Tobie to przyjemność.

Relacja z psychoterapeutą może być jedną z najważniejszych w Twoim dotychczasowym życiu. To ważne, żeby wybrać dobrze. Od niedawna w Polsce umiejętności psychoterapeutów w pracy z dziećmi i młodzieżą potwierdza specjalizacja medyczna. Szukaj więc specjalistów psychoterapii dzieci i młodzieży lub osób, których doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą jest tak duże, że uznano je za równoważne z ukończeniem szkolenia specjalistycznego. Można też korzystać z pomocy osób, które są w trakcie takiego szkolenia. Specjalizacja jest nowa, więc bardzo wielu dobrych terapeutów jeszcze jej nie ma.

Gdy ktoś jednak nazywa siebie psychoterapeutą, to musisz sprawdzić kilka rzeczy. Po pierwsze powinna być to osoba, która ma wykształcenie wyższe (psychologiczne, pedagogiczne, socjologiczne lub medyczne). Po drugie, powinna mieć certyfikat psychoterapeuty lub być w trakcie szkolenia, organizowanego przez stowarzyszenie psychoterapeutów (np. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej, Polskie Towarzystwo Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej, Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne oraz stowarzyszenia skupione w Polskiej Radzie Psychoterapii). Dobrze też, żeby psychoterapeuta miał swojego superwizora, czyli bardziej doświadczonego kolegę lub koleżankę, z którym dyskutuje o prowadzonych psychoterapiach. Niestety w Polsce zawód psychoterapeuty jest słabo regulowany  i niestety zbyt często zajmują się nim osoby nie mające żadnego sensownego wykształcenia! Koniecznie poproś rodziców, żeby dobrze sprawdzili Twojego psychoterapeutę zanim się do niego umówicie.

A teraz druga ważna sprawa. Jakie podejście (nurt, kierunek) psychoterapii wybrać? Zanim pójdziemy do psychoterapeuty warto poczytać, na czym polega terapia poznawczo-behawioralna, systemowa terapia rodzin, terapia psychoanalityczna oraz psychodynamiczna, terapia humanistyczno-doświadczeniowa, czy integracyjna. Kiedy jedziesz na wczasy, to sprawdzisz, czy hotel, który wybierasz, ma basen, jak daleko jest do morza, czy pokoje są ładne, jaka jest kuchnia. Sprawdź, który rodzaj psychoterapii najbardziej Ci się podoba! Uczciwy terapeuta w czasie sesji diagnostycznej (początkowej) powie Ci, czy podejście, które reprezentuje i to, jak pracuje, pomoże Ci. Jeżeli chodzisz do psychiatry, porozmawiaj z nim o wyborze psychoterapeuty, chętnie Ci w tym pomoże.

I ostatnia sprawa. Skąd wziąć informację o psychoterapeutach? Najlepiej nie z reklam w internecie. Ci najlepsi w ogóle się nie reklamują, bo nie muszą. Polecani są przez kolejne osoby. Wiedza o nich płynie z ust do ust. Jak szukasz psychoterapeuty, to najlepiej właśnie w taki sposób. Popytaj bliskich, znajomych, przyjaciół, czy nie znają jakiegoś psychoterapeuty, który komuś kiedyś pomógł. Właśnie do niego spróbujcie się umówić.

Do rozmowy z psychologiem nie musisz się wcześniej przygotowywać. Jeśli chcesz, możesz się zastanowić, jakie masz problemy i trudności, ponieważ jeśli o nich powiesz, psycholog będzie mógł Ci pomóc. Jeśli masz wątpliwości i obawy związane z tym spotkaniem, możesz na nim o nich opowiedzieć. Możesz spodziewać się szczerej rozmowy. Zostaniesz zapytany o różne rzeczy związane z Tobą, Twoimi zainteresowaniami, ale i problemami, Twoim domem, najbliższymi, przyjaciółmi i szkołą. Jeśli coś ważnego dzieje się teraz w Twoim życiu albo z czymś konkretnym sobie nie radzisz, możesz właśnie o tym z psychologiem porozmawiać.

Psycholog to ktoś, kto potrafi rozmawiać o najtrudniejszych sprawach. Są takie problemy, o których nie chcemy lub nie umiemy mówić, np. z rodzicami czy kolegami i koleżankami. Psycholog, to ktoś, to pomoże nam się otworzyć i wysłucha nas bez oceniania. To ktoś, to może nam pomóc - czasem słuchaniem i po prostu byciem z nami, ale czasem bardzo konkretnymi radami. Psycholog może nam pomóc ocenić problem, np. czy wymaga on pomocy jeszcze kogoś, np. lekarza. Wreszcie psycholog rozmawiając z nami i czasem badając przy pomocy testów, jest w stanie nazwać nasz problem, tzn. postawić wstępną diagnozę naszych trudności. Jest to ważne, aby otrzymać właściwą pomoc i leczenie.

Na pierwszej wizycie u psychologa możesz spodziewać się przede wszystkim rozmowy. Psycholog musi Cię poznać i dowiedzieć się, z jakimi sprawami do niego przychodzisz. Będzie zadawał pytania dotyczące Twojej osoby i słuchał tego, co masz do powiedzenia. Ważne, abyś mówił szczerze - jeżeli jest coś, o czym nie jesteś gotowy rozmawiać, po prostu to powiedz. Czasem psycholog przeprowadza różne badania, które mają formę testów lub prostych zadań i służą jedynie temu, aby lepiej Cię poznać i zrozumieć Twoje trudności. Testy nie są na ocenę! Pamiętaj, że spotkanie jest dla Ciebie, a psycholog chce Ci po prostu pomóc.

Często boimy się wizyty u psychiatry, bo jesteśmy przekonani, że odgadnie on w jakiś tajemny sposób wszystkie nasze sekrety. TO NIEPRAWDA. Psychiatra będzie wiedział tyle, ile mu powiemy. Badanie psychiatryczne to przede wszystkim rozmowa. Na pierwszej wizycie możesz spodziewać się wielu pytań, bo psychiatra będzie chciał Cię dobrze poznać i zrozumieć, z jakim problemem do niego przychodzisz. Może też chcieć zbadać Cię fizykalnie - jak każdy inny lekarz oraz zlecić różne badania dodatkowe i badanie psychologiczne. Na podstawie badania lekarz postawi diagnozę (co ci jest), a następnie zdecyduje, jakie powinno być leczenie. Zastanowi się, czy wystarczy opieka ambulatoryjna (czyli przychodzenie na wizyty do swojego lekarza), czy też trzeba Cię skierować do oddziału dziennego (gdzie na popołudnie wracasz do domu) lub stacjonarnego (gdzie jesteś w szpitalu całą dobę).  Psychiatra może też przepisać leki lub zlecić psychoterapię. Nic złego Cię na wizycie u psychiatry nie spotka! Lekarz jest po Twojej stronie i chce dla Ciebie jak najlepiej. SERIO! A jeżeli jest coś, czego nie rozumiesz, a dotyczy Twojego samopoczucia, badań i leczenia, najlepiej zapytaj o to swojego psychiatrę .

Przyjęcie do oddziału następuje po zbadaniu przez lekarza w Izbie Przyjęć. Może być to lekarz psychiatra lub jakikolwiek inny dyżurujący lekarz. Żeby być przyjętym do szpitala psychiatrycznego nie potrzebujesz skierowania. Możesz się zgłosić prosto z ulicy. Jeśli dzieje się coś złego, nie musisz szukać oddziału czy szpitala psychiatrycznego - możesz poprosić o pomoc w najbliższym Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (tak zwany SOR, też nie potrzebujesz skierowania). Pracujący tam lekarze specjalizujący się w stanach nagłych powinni wiedzieć, jak Ci pomóc i wstępnie ocenić, czy potrzebujesz konsultacji lub hospitalizacji psychiatrycznej. Można też zgłosić się do najbliższego Centrum Interwencji Kryzysowej. Jeśli sprawa jest bardzo pilna, po prostu można wezwać pogotowie. 

Przy przyjęciu, jeśli masz 16-lat i więcej, zostaniesz zapytany o zgodę na hospitalizację. Muszą się na nią zgodzić też Twoi rodzice. Jeśli Ty i rodzice jesteście w tej kwestii odmiennego zdania to to, komu przyznać rację, musi rozstrzygnąć Sąd Rodzinny. Czasami dzieje się to przed, czasami po przyjęciu do szpitala. W wypadku dzieci młodszych zgodę muszą wyrazić tylko  rodzice. Ty jednak musisz być wysłuchany. Tylko w nielicznych sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia możliwe jest przyjęcie bez zgody do szpitala lub oddziału psychiatrycznego. Każdorazowo musi być one zatwierdzone przez Sąd Rodzinny.

Tak! Psychiatra to lekarz, który leczy choroby i zaburzenia psychiczne oraz problemy emocjonalne. Jeśli specjalizuje się w leczeniu dzieci i młodzieży to jest specjalistą psychiatrii dzieci i młodzieży. Możesz nas spotkać w oddziałach całodobowych i dziennych, psychiatrycznych zespołach leczenia środowiskowego i poradniach zdrowia psychicznego.  Ciekawe, że o to pytasz, czy jesteśmy lekarzami.☺ Psychiatrzy bywają czasem traktowani jako trochę tacy nielekarze. Co to za lekarz, który nie operuje, tylko leczy rozmową... My, psychiatrzy dzieci i młodzieży, bardzo jednak lubimy nasz zawód, choć często jesteśmy zmęczeni i przepracowani. Jest nas w Polsce tylko trochę ponad 400. Dlatego w codziennej pracy pomagają nam inni specjaliści zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Należą do nich: psycholodzy, psycholodzy kliniczni, psychoterapeuci, w tym psychoterapeuci dzieci i młodzieży, terapeuci rodzin, terapeuci środowiskowi, socjoterapeuci, pedagodzy specjalni, terapeuci uzależnień, interwenci kryzysowi, streetworkerzy. Pracują oni w tych samych miejscach co my oraz w wielu innych, takich jak: środowiskowe poradnie psychologiczne, poradnie pedagogiczno-psychologiczne, szkoły, ośrodki socjoterapii i wiele innych. Pomoc możesz uzyskać od wielu specjalistów, pracujących w różnych miejscach. 

Psychoterapeuta to osoba prowadząca psychoterapię. ☺ Czym w takim razie jest psychoterapia? Pierwsza osoba - Anna O., która poddana została psychoterapii dawno, dawno temu (stało się to trochę przez przypadek, ale to inna historia), nazwała ją leczeniem przez mówienie. I dokładnie o to w psychoterapii chodzi. Opowiadasz psychoterapeucie o swoich problemach, a ona zadaje ci pytania, komentuje, czasem podpowiada rozwiązania lub zadaje ćwiczenia. Ma to z czasem pomóc Ci w radzeniu sobie z problemami samemu. A teraz uwaga! Zdradzamy ważną tajemnicę psychoterapii 😁 Bardzo ważne w leczeniu jest to, czy ufasz swojemu psychoterapeucie i czy wierzysz, że może Ci pomóc. Bardzo ważne jest, kto zostanie Twoim psychoterapeutą. W Polsce psychoterapią dzieci i młodzieży mogą zajmować się osoby ze specjalizacją z psychoterapii dzieci i młodzieży lub po odpowiednich kursach psychoterapii i z certyfikatem psychoterapeuty wydanym przez towarzystwo psychoterapeutów. Poproś rodziców, by dobrze sprawdzili kwalifikacje osoby, która ma prowadzić twoją psychoterapię. Relacja z psychoterapeutą może być jedną z ważniejszych w Twoim życiu.

Jedynie lekarz, w tym psychiatra, może przepisywać lek. Nie jest to jednak jedyna rzecz, którą robi! Czasem psychiatra w ogóle nie przepisuje leków - kiedy uzna, że nie będą one pomocne. Psychiatra zajmuje się badaniem pacjenta. Bada zarówno przez rozmowę, badanie fizykalne, czyli takie jak u każdego lekarza, jak i badania laboratoryjne. Kieruje również na  dalsze badania do innych specjalistów. Psychiatra stara się zrozumieć problemy pacjenta,  znaleźć ich przyczyny i postawić diagnozę - nazwać to, co dzieje się z pacjentem w języku medycyny. Dzięki temu może dobrać najlepsze leczenie. Leki mogą być częścią leczenia, ale w psychiatrii dzieci i młodzieży psychoterapia i terapia rodzin są często najważniejsze. W leczeniu chorób i zaburzeń psychicznych może być obecnych kilku specjalistów, np. psycholog, psychoterapeuta, terapeuta rodzinny, terapeuta środowiskowy, dietetyk i pediatra - wtedy psychiatra będzie łączył to leczenie w całość.

Wszystkie osoby, które pomagają dzieciom i nastolatkom z problemami psychicznymi, możemy nazwać specjalistami zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. 

Lekarz psychiatra stawia diagnozę (nazywa problemy pacjenta w języku medycznym), decyduje o leczeniu, przepisuje leki i wspiera. Pisaliśmy o jego pracy już wcześniej. 

Innymi osobami pomagającymi dzieciom i młodzieży z problemami psychicznymi są: psycholodzy, psycholodzy kliniczni, psychoterapeuci, w tym psychoterapeuci dzieci i młodzieży, terapeuci rodzin, terapeuci środowiskowi, socjoterapeuci, pedagodzy specjalni, interwenci kryzysowi, streetworkerzy.  

Psycholodzy wspierają pacjenta w rozwiązywaniu obecnych problemów. Psycholog kliniczny dzieci i młodzieży może wstępnie nazwać problemy pacjenta, tj. postawić wstępną diagnozę i  zdecydować o tym, jaka pomoc będzie najbardziej potrzebna.

Psychoterapeutami i terapeutami rodzinnymi mogą być psycholodzy, pedagodzy, socjolodzy, lekarze albo inni przedstawiciele zawodów medycznych. Psychoterapeuci i terapeuci rodzin mogą leczyć zaburzenia psychiczne psychoterapią. Niektórzy psychoterapeuci pracują z jednym pacjentem na raz, tj. indywidualnie, inni z grupą pacjentów, tj grupowo, inni wreszcie z rodziną. Tych ostatnich nazywamy terapeutami rodzinnymi. Psychoterapeuci i terapeuci rodzinni są bardzo ważne w leczeniu dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi. Do leczenia większości zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży psychoterapia lub terapia rodzin jest konieczna!

Terapeuci środowiskowi pomagają dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi w ich środowiskach: rodzinnym, rówieśniczym, szkolnym. Starają się zapobiegać problemom i je rozwiązywać, np. w domu i szkole Terapeutami środowiskowymi są osoby po specjalnych kursach lub szkoleniach. 

Pedagodzy wspierają dzieci i młodzież w szkole. 

Wymienione osoby pomagają dzieciom i młodzieży w poszukiwaniu rozwiązań ich problemów. Znają się na tym i są do tego specjalnie przygotowani, dlatego nazywamy ich specjalistami. Pracują nieco inaczej, ale kiedy trzeba, pracują razem i mają JEDEN CEL: pomóc Ci w twoich problemach.