Rzecznik
Praw Pacjenta

Możliwości, jakie daje monitoring wizyjny, w tym między innymi możliwość stałej, zdalnej obserwacji pacjentów i skrócenie czasu reakcji personelu w sytuacji pogorszenia stanu zdrowia pacjenta - mogą istotnie przyczynić się do poprawy standardów bezpieczeństwa pacjentów.

Obecnie, kwestie możliwości zastosowania monitoringu wizyjnego są rozproszone pomiędzy kilkoma aktami prawnymi o różnych rangach. Brzmienie przepisów i różnice terminologiczne powodują liczne wątpliwości interpretacyjne. Postępowania prowadzone przez Rzecznika na przestrzeni lat pokazują, że rozumienie dozwolonych miejsc i zasad prowadzenia monitoringu wizyjnego oraz prawa do poszanowania intymności i godności pacjenta, w zestawieniu z zapewnieniem mu bezpieczeństwa oraz efektywnym zarządzaniem podmiotem – różnią się pośród poszczególnych podmiotów leczniczych.

Prace nad zmianami w prawie dotyczącym monitoringu wizyjnego stanowiły impuls do ponownego otwarcia dyskusji w tym zakresie – w szczególności dotyczącej prowadzenia monitoringu w pomieszczeniach, w których udzielane są pacjentom świadczenia zdrowotne. Niniejszy przewodnik został stworzony w przededniu wejścia w życie nowych przepisów, z myślą o praktycznym wsparciu podmiotów leczniczych we wdrażaniu optymalnych rozwiązań, uwzględniających zarówno prawo pacjentów do uzyskiwania jakościowych świadczeń zdrowotnych, jak i prawo do poszanowania intymności i godności pacjentów. Ustawodawca przyjął – w drodze ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw – nowe zasady prowadzenia monitoringu wizyjnego w podmiotach leczniczych, które w ocenie autorów przewodnika otwierają perspektywę przyszłych zmian w zarządzaniu systemem ochrony zdrowia.

Przewodnik składa się z czterech części, które stopniowo wprowadzają czytelnika w praktyczne aspekty wdrażania nowych przepisów dotyczących monitoringu wizyjnego. W pierwszej części autorzy przedstawiają podstawy prawne prowadzenia monitoringu wizyjnego w podmiotach oraz rozbieżności interpretacyjne, wynikające z postępowań prowadzonych przez Rzecznika oraz orzecznictwa. Druga część stanowi syntezę poszczególnych aspektów zastosowania monitoringu wizyjnego na podstawie doświadczeń podmiotów leczniczych, dostępnej literatury, badań, a także przykładów pochodzących z innych państw. Osnową tej części rozważań jest relacja pomiędzy bezpieczeństwem a prawem pacjenta do poszanowania intymności i godności, która jest kluczowa i stale obecna w dyskusji o monitoringu wizyjnym. W części trzeciej autorzy prezentują rekomendacje dotyczące stosowania monitoringu wizyjnego na podstawie zmienionych przepisów oraz postulowane kierunki zmian de lege ferenda. Ostatnia, czwarta część składa się z 9 kazusów, czyli praktycznych przykładów zastosowania przepisów dotyczących monitoringu wizyjnego i ich interpretacji w kontekście problematycznego stanu faktycznego.

Zamiarem autorów przewodnika jest zainicjowanie dyskusji o monitoringu wizyjnym w procesie opieki nad pacjentami, co będzie bardzo ważnym krokiem w kierunku poprawy bezpieczeństwa pacjentów i unowocześnienia systemu ochrony zdrowia. Co jednak najważniejsze, dokument ma służyć jednolitemu realizowaniu praw pacjenta we wszystkich podmiotach leczniczych. Celem przewodnika jest ułatwienie podmiotom leczniczym ewentualnej decyzji o zastosowaniu monitoringu wizyjnego, poprzez ustalenie jednolitego rozumienia obecnych przepisów, pojęć, relacji pomiędzy bezpieczeństwem pacjenta, zarządzaniem podmiotem a prawami pacjenta, w szczególności prawem do świadczeń opieki zdrowotnej wynikających z aktualnej wiedzy medycznej, poszanowania intymności i godności.