Narzędzia promujące zmianę postaw oraz zachowania urzędników państwowych i pracowników służby cywilnej

W tym miejscu prezentujemy przykłady narzędzi służących kształtowaniu postaw i rozwijaniu myślenia projektowego w instytucjach.

Myślenie systemowe (System Thinking)

Autor	OECD
Źródło	OECD (2017) Systems Approaches to Public Sector Challenges - WORKING WITH CHANGE
Tematyka	Integracja polityki
Kategoria	Narzędzia na rzecz innowacji w zakresie podejmowania decyzji dotyczących kierunków polityki oraz procesów administracyjnych Narzędzia promujące zmianę postaw i zachowania urzędników państwowych i pracowników służby cywilnej
Typ	Publikacja
Skrócony opis	Interwencje sektora publicznego bywają nieskuteczne ze względu na stosowane podejścia, gdzie koncentruje się tylko na jednym sektorze i stara się rozwiązywać problemy w sposób linearny i reaktywny. Natomiast realizacja SDGs wymaga zintegrowanych rozwiązań, które muszą uwzględniać wiele czynników oraz szeroki zakres podmiotów i interesariuszy. Kształtowanie polityk w dzisiejszych czasach w coraz większym stopniu konfrontowane jest ze złożonością i niepewnością, np. w dziedzinie zmiany klimatu lub nierówności społecznych czy ograniczeniu ubóstwa. W tym przypadku tradycyjne narzędzia analityczne i metody rozwiązywania problemów stają się coraz mniej skuteczne. Podejścia systemowe pomagają rządom zmierzyć się z problemami, które w sposób holistyczny wykraczają poza granice administracyjne i terytorialne. Wymagają one ciągłego dostosowywania w całym cyklu politycznym, co ma wpływ na sposób organizacji instytucji, procesów, umiejętności i podmiotów. Podejścia systemowe, które koncentrują się na wynikach, wymagają współpracy wielu podmiotów na różnych szczeblach władzy. Aby dokonać zmiany systemowej, administracje muszą opracować wizję pożądanego przyszłego rezultatu, określić zasady, zgodnie z którymi ten tworzony system będzie funkcjonował, oraz rozpocząć wdrażanie interwencji, które przekształcą istniejący system w nowy (OECD 2017, s. 9).
Dodatkowe informacje/literatura	Kurs e-learningowy: Wprowadzenie do myślenia systemowego i projektowania systemowego – koncepcje i narzędzia. Nauka na rzecz zrównoważonego rozwoju

Podejście oparte na wzajemnych korzyściach (Mutual Gains Approach)

Autor	The Consensus Building Institute, The CBI’s Mutual Gains Approach to Negotiation
Źródło	Strona internetowa CBI
Tematyka	Negocjacje i współpraca pomiędzy skonfliktowanymi sektorami i zainteresowanymi stronami
Kategoria	Narzędzia promujące zmianę postaw i zachowania urzędników państwowych i pracowników służby cywilnej.
Typ	Publikacja
Skrócony opis	Podejście do negocjacji uwzględniające wzajemne korzyści (Mutual Gains Approach) to oparty na dowodach model procesu, który ułatwia negocjacje i współpracę w ramach złożonych procedur z udziałem wielu podmiotów. Mogą to być interesariusze z różnych ministerstw lub sektorów administracji rządowej, ale także interesariusze niepubliczni. Podejście oparte na wzajemnych korzyściach zostało opracowane na Harvardzie na początku lat 90. XX wieku. (Susskind & Field 1996). Poprzez wpływanie na postawy zaangażowanych stron pozwala im na intensyfikację zmian w tworzeniu uzgodnionego rozwiązania, które jest lepsze od istniejących alternatyw. Podejście oparte na wzajemnych korzyściach może być stosowane w celu wzmocnienia współpracy pomiędzy poszczególnymi „silosami” różnych ministerstw i sektorów rządowych, jak również pomiędzy interesariuszami mających sprzeczne interesy. Centralnym elementem podejścia opartego na wzajemnych korzyściach jest rozróżnienie pomiędzy stanowiskami danych stron a interesami, które leżą u ich podstaw. Znajomość interesów drugiej strony otwiera szerszy zakres możliwych działań niż uwzględnianie jedynie danego stanowiska/punktu widzenia. Kolejna różnica w stosunku do klasycznego podejścia „kompromisowego” polega na tym, że nie zaczyna się współpracy od próby uproszczenia problemu, ale wręcz przeciwnie – bierze się pod uwagę jego złożoność. Spojrzenie na interesy zainteresowanych stron nie tylko przez pryzmat bezpośrednich priorytetów danego kierunki polityki może, w ostatecznym rozrachunku, zapewnić bardziej interesujące ustalenia negocjacyjne. Stosowanie technik negocjacyjnych takich jak podejście oparte na wzajemnych korzyściach w środowisku wielostronnym, wymaga od zaangażowanych urzędników państwowych doskonałych umiejętności komunikacyjnych.
Dodatkowe informacje/literatura	Susskind, L. & Field, P. (1996), Dealing With An Angry Public: the mutual gains approach to resolving disputes, The Reef Press: New York, NY, Consensus Building Institute, The CBI’s Mutual Gains Approach to Negotiation

Sztuka goszczenia/Przywództwo partycypacyjne (The Art of Hosting/Participatory Leadership)

Autor	The Art of Hosting global network
Źródło	The Art of Hosting global network
Tematyka	Innowacyjne, oparte na podejściu włączającym, partycypacyjne metody współpracy
Kategoria	Narzędzia promujące zmianę postaw i korpusu służby cywilnej.
Typ	Strona internetowa
Skrócony opis	Metoda „The Art of Hosting”, zwana również przywództwem partycypacyjnym, to podejście, które wykorzystuje dialog strategiczny prowadzony zarówno wewnątrz instytucji, jak i z zewnętrznymi interesariuszami w celu wspierania innowacji oraz podejmowania decyzji. Zapewnia zestaw praktyk ułatwiających komunikację w grupie, niezależnie od liczby jej uczestników. Zwiększają one wiedzę zbiorową, ułatwiają przyjęcie do wiadomości i wysłuchanie różnych punktów widzenia, maksymalizują uczestnictwo oraz przekształcają konflikt w twórczą współpracę. W Komisji Europejskiej już ponad 700 pracowników wzięło udział w 3-dniowych seminariach szkoleniowych na temat tej metody. Setki spotkań i wydarzeń w Komisji Europejskiej zostało zorganizowanych z wykorzystaniem metody przywództwa partycypacyjnego. Oto niektóre z najbardziej znanych metod, które wykorzystywane są w ramach podejścia „Art of Hosting” (z: Art of Hosting): THE CIRCLE WAY (pol. Spotkania w kręgu) Krąg jest podstawową formą, na której opierają się wszystkie inne formuły procesu partycypacyjnego. W każdym typie organizacji lub grupy spotykamy się w kręgu (nawet jeśli oznacza to usadzenie uczestników wokół stołu w sali konferencyjnej), aby planować przyszłość, radzić sobie z kryzysem i słuchać siebie nawzajem. W praktyce, stosując metodę „Art of Hosting”, często rozpoczynamy i kończymy spotkania, siadając w kręgu. Powiedzenie przez uczestników na początku, dlaczego biorą udział w danym ćwiczeniu i podsumowanie na koniec tego, co zostało osiągnięte, znacznie ułatwia cały proces. Spotkania w kręgu mogą być szczególnie pomocne w poznawaniu siebie nawzajem i omawianego zagadnienia, a także jako sposób prowadzenia głębokiej refleksji lub osiągnięcia konsensu. Więcej o metodzie tutaj: The Circle Way… WORLD CAFÉ Nazwa World Café oznacza imitację kawiarni, w której ludzie spotykają się w małych grupach (4–5 osób), rozmawiają ze sobą, siedząc przy kawiarnianych stolikach. W tym przypadku kilka małych grup – od 10 do 1000 – rozmawia o sprawie, która jest dla nich ważna, lub o pracy, którą próbują wspólnie wykonać. Jest to idealny sposób, aby dowiedzieć się, co dana społeczność myśli i czuje na dany temat. Po zakończeniu pierwszej rozmowy jedna osoba zostaje przy danym stole jako „gospodarz”, podczas gdy inni przechodzą do nowego stolika, kontynuując rozpoczętą konwersację. Dzięki temu wątki różnych rozmów zaczynają się przeplatać i wszyscy rozmówcy mają poczucie, że coś zostało odkryte i jest dalej rozwijane. Więcej o metodzie tutaj: World Café… OPEN SPACE TECHNOLOGY Jeśli chcemy wykorzystać siłę grupy – zwłaszcza zróżnicowanej, o wielu zainteresowaniach i umiejętnościach – aby sprostać aktualnemu wyzwaniu, wybieramy metodę Open Space Technology. Ta technika może być wykorzystywana zawsze wtedy, gdy potrzebujemy wkładu i innowacyjnych pomysłów wszystkich pracowników – ponieważ na rynku pojawił się właśnie nowy konkurent, musimy radykalnie zmienić nasze działania, zakład produkcyjny znalazł się w kryzysie, chcemy przełamać istniejące w danej firmie silosy lub nasza społeczność musi stworzyć strategiczny plan na rzecz przyszłości. Dyskusja toczy się wokół centralnego pytania lub zagadnienia, wcześniej jednak grupa musi zostać poinformowana o wszelkich uwarunkowaniach: budżecie, przywództwie itp., następnie każdy może zaproponować temat sesji. W trakcie spotkania uczestnicy mogą swobodnie wybierać sesje, w których najbardziej chcą uczestniczyć, co gwarantuje ich maksymalny entuzjazm i zaangażowanie w rozmowę oraz działanie. Dzięki takiemu podejściu w niezwykle krótkim czasie można osiągnąć osobiste zaangażowanie uczestników i ich przekonanie o słuszności danej sprawy. Więcej o metodzie tutaj: Open Space Technology…
Dodatkowe informacje/literatura	Więcej informacji na temat działających w poszczególnych regionach grup praktyków oraz szkoleń i literatury przedmiotu można znaleźć na stronie internetowej: Art of Hosting

Nauka tańca silosów (Teaching Silos to Dance)

Autor	Louis Meuleman, Ingeborg Niestroy (PS4SD)
Źródło	Strona internetowa Public Strategy for Sustainable Development
Tematyka	Współpraca międzysektorowa i wielopoziomowa, Spójność polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju
Kategoria	Narzędzia promujące zmianę postaw i zachowania urzędników państwowych i pracowników służby cywilnej
Typ	Program szkoleniowy
Skrócony opis	Teaching Silos to Dance jest przykładem szczególnego szkolenia mającego na celu zdobycie wiedzy na temat tego, jak efektywnie radzić sobie z „silosami” politycznymi, instytucjonalnymi i mentalnymi. Stymuluje ono lepszą współpracę i komunikację między „silosami”, co w szczególności warunkuje osiągnięcie spójności polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju. Podejście to zachęca pracowników sektora publicznego do rozpoczęcia innowacyjnej współpracy wykraczającej poza „silosowe” struktury organizacyjne, takie jak ministerstwa, agencje i inne instytucje sektora publicznego. Sprawienie, by mentalne „silosy tańczyły”, jest dobrym punktem wyjścia do budowania potencjału i zmian organizacyjnych. Jest to również skuteczna metoda, która może być wykorzystywana jako działanie towarzyszące procesowi reorganizacji. Koncepcja „uczenia silosów, jak tańczyć” zakłada, że zazwyczaj lepiej jest sprawić, by ludzie poruszali się pomiędzy „silosami” w rytm różnych tańców i zgodnie z różnymi choreografiami oraz by tańczyli z różnymi partnerami, niż po prostu „burzyli silosy”.
Kontakt Dodatkowe informacje/literatura	Strona internetowa Public Strategy for Sustainable Development Ingeborg Niestroy, Louis Meuleman (2016), Teaching Silos to Dance: A Condition to Implement the SDGs