SDG Portal Wiedzy

SDGs jako system celów i zadań

Cele Zrównoważonego Rozwoju i zidentyfikowane w ich ramach zadania wydają się być nieuporządkowaną siecią.  Osiągnięcie jednego celu jest uzależnione od realizacji innego. Na przykład, dostęp do wody zależy od dostępności energii i odwrotnie, a zrównoważone zarządzanie zasobami wody warunkuje sposób zapewnienia dostępu do wody. Postępy w realizacji jednego celu przyspieszają postępy w osiąganiu innego – poprawa efektywności wykorzystania wody ułatwia zapewnienie dostępu do niej.

 

Rys. Mapowanie zadań w ramach SDGs - przykład

Poziom złożoności sieci zmniejsza się, gdy spojrzymy na nią przez pryzmat powiązań, które tworzą klastry i ilustrują SDGs jako system.

Istnieją różne koncepcje łączenia SDGs w klastry. Na rysunku przedstawiającym adaptację modelu „tortu weselnego SDGs”, trzy wymiary są pokazane jako system obejmujący logikę środków i celów.

Jego elementy to:

• baza zasobów przyrodniczych naturalnych, biosfera jako podstawa do rozwoju - czyli to, co środowisko może „udźwignąć”; określa się to również „granicami planetarnymi” (dolna warstwa, SDG 13, 14 i 15);
• dobrostan człowieka jako ostateczny cel, czyli wymiar społeczny (najwyższa warstwa, SDG 1, 3, 4, 5, 10);
• pomiędzy zasobami i dobrostanem funkcjonują różne cykle produkcji i konsumpcji, czyli wymiar gospodarczy w szerszym znaczeniu (środkowa warstwa, SDG 2, 6, 7, 8, 9, 11, 12).

Z kolei cele związane z zarządzaniem, czyli SDG 16 i SDG 17, mają charakter przekrojowy, które są rozumiane jako czynniki wspierające osiągnięcie celów Agendy 2030.

W oryginalnym modelu „tortu weselnego” SDGs reprezentujące zasoby przyrodnicze stanowiły podstawę rozwoju, cele społeczne – środkową warstwę, a cele związane z działalnością gospodarczą znajdowały się na jego szczycie.

 Rys. Adaptacja modelu "tortu weselnego SDGs"

 

Metody analizy wzajemnych powiązań pomiędzy SDGs lub zadaniami związanymi z SDGs

The SDG Interlinkages Analysis & Visualisation Tool  było prawdopodobnie pierwszym narzędziem internetowym do mapowania i analizowania powiązań pomiędzy SDGs. „SDG Synergies” to udoskonalone narzędzie uruchomione w 2021 roku.

Platforma KnowSDGs Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej zapewnia kilka narzędzi, w tym narzędzie ilustrujące wzajemne powiązania. Zachęcamy do zapoznania się z nimi.

 

SDG Interlinkages Analysis & Visualisation Tool (W. 3.0)

The Institute for Global Environmental Strategies (IGES) realizuje projekt pt. "Sustainable Development Goals Interlinkages and Indicators". Identyfikuje on związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy poszczególnymi SDGs w oparciu o przegląd literatury i wyniki międzynarodowych konsultacji.  SDG Interlinkages Analysis & Visualisation Tool, opracowane przez IGES, oraz wyniki analizy powiązań pomiędzy SDGs mogą służyć jako praktyczne narzędzie wspierające integrację i spójność polityk gospodarczych na poziomie krajowym i lokalnym.

 

SDG Synergies

Praktyczne narzędzie SDG Synergies opracowane przez Sztokholmski Instytut Środowiska (SIŚ) pozwala zrozumieć, w jaki sposób obszary polityk i cele oddziałują między sobą, dzięki wykorzystaniu myślenia systemowego. Zostało ono zaprojektowane, aby wspierać rządy w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Wcześniej opracowaną koncepcją podejścia do wzajemnych powiązań zagadnień było tzw. podejście sieciowe, w ramach którego niewielka liczba silnie powiązanych zagadnień jest analizowana „na styku” (tzn. w punkcie ich połączenia). Najczęściej badany przykład stanowi sieć żywność–energia–woda. Podejście to zastosowano również w odniesieniu do SDGs i powiązanych z nimi zadań, a badania przeprowadzone przez SIŚ nad ich wzajemnymi powiązaniami, identyfikacją synergii i kompromisów opierają się na tym podejściu.

Jednym ze sposobów na analizowanie interakcji – np. między zadaniami SDG dotyczącymi wody, energii i żywności – jest opracowanie mapy powiązań oraz określenie zadań łączących na styku poszczególnych sektorów. W omawianym przypadku powiązania są następujące:

• osiągnięcie jednego celu jest uzależnione od drugiego, np. dostęp do wody zależy od dostępności energii i odwrotnie;

• jeden cel nakłada warunki na inny, np. zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi warunkuje sposób zapewnienia dostępu do wody;

• postępy w realizacji jednego celu wzmacniają postępy w realizacji innego, np. poprawa efektywności wykorzystania wody ułatwia zapewnienie dostępu do niej.

 

JRC interlinkages Tool

Platforma KnowSDGs JRC udostępnia kilka narzędzi, w tym jedno do wizualizacji wzajemnych powiązań, jak również narzędzie Enabling SDGs, które ma ułatwić naukowcom, decydentom i innym interesariuszom zrozumienie interakcji pomiędzy zadaniami powiązanymi z SDGs i – w konkretnym kontekście – nauki lub polityki, obszaru geograficznego czy grupy demograficznej.