Polska w Serbii

Rys historyczny

Stosunki dyplomatyczne pomiędzy Polską a Serbią (wówczas Królestwem Serbów, Chorwatów i Słoweńców, później Królestwem Jugosławii) zostały nawiązane w 1919 roku. Pierwszy polski poseł przybył do Belgradu 19 września 1919 roku, a jugosłowiański chargé d’affaires Jevrem Tadić objął obowiązki w Warszawie 29 października tego samego roku. Pomimo szybkiego nawiązania stosunków dyplomatycznych, pierwsze lata po I wojnie światowej nie przyniosły wyraźnego rozwoju współpracy dwustronnej. Ówczesne stosunki Warszawy i Belgradu były wypadkową szerszego procesu definiowania polityk zagranicznych, w tym dobrych relacji polsko-węgierskich oraz przynależności Jugosławii do sojuszu tzw. Małej Ententy.

Do wzmożenia współpracy doszło wkrótce po zakończeniu II wojny światowej i wykrystalizowaniu podziału Europy na blok zachodni i socjalistyczny. Już w latach 1945-1948 Polska i Jugosławia podjęły szereg działań na rzecz wzmocnienia współpracy, głównie w drodze umów o przyjaźni i wzajemnej pomocy, porozumień gospodarczych i handlowych, wizyt bilateralnych oraz wspólnych wydarzeń sportowych i kulturalnych.

W 1946 roku podpisano Umowę o przyjaźni i wzajemnej pomocy między Federacyjną Ludową Republiką Jugosławii i Rzeczpospolitą Polską. Pomimo krótkotrwałego ochłodzenia relacji na linii Warszawa-Belgrad wynikającego z konfliktu Josipa Broz Tity z Kominformem, śmierć Józefa Stalina i zmiany w ZSRR przyniosły ich znaczące ożywienie, a lata 50. XX w. okazały się być najbardziej owocną dekadą  dla rozwoju stosunkow bilateralnych. Do lat 80. oba kraje podpisały kilkadziesiąt dwustronnych umów, porozumień, konwencji i wspólnych oświadczeń.

Współpraca polityczna w okresie III RP

Początek przemian ustrojowych w Polsce oraz trudne losy Jugosławii w latach 90. w naturalny sposób skutkowały rozluźnieniem stosunków dwustronnych. Polska, pomimo skomplikowanych reform wewnętrznych i toczących się negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską i NATO, konsekwentnie wspierała przywrócenie pokoju i stabilności w regionie byłej Jugosławii. Polski Kontyngent Wojskowy przybył do Jugosławii w 1992 roku, w tym samym roku pomocy ludności cywilnej udzielać zaczęła Polska Akcja Humanitarna.

Od lat 2000. Polska konsekwentnie wspiera procesy demokratyzacyjne w Serbii oraz starania Belgradu o członkostwo w Unii Europejskiej.

Od kilkunastu lat intensywnie rozwijane są stosunki dwustronne na poziomie prezydentów, szefów rządów, ministrów, parlamentarzystów i samorządowców. Polska chętnie dzieli się z Serbią swoim doświadczeniem transformacji ustrojowej i społecznej, akcesji do Unii Europejskiej, a także procesów pojednania, m.in. w ramach projektów tj. Akademia Rozszerzeniowa, Konferencja Belgradzka, Akademia Młodych Dyplomatów czy seminarium dla młodzieży w Krzyżowej "Pamięć, Zrozumienie, Przyszłość". 

W 2018 roku Polska dołączyła do Procesu Berlińskiego, inicjatywy wspierającej współpracę regionalną państw Bałkanów Zachodnich i uzupełniającej politykę rozszerzenia Unii Europejskiej.

1 czerwca 2011 roku podpisana została umowa między RP a Republiką Serbii o współpracy gospodarczej, która weszła w życie 16 maja 2012 roku. Na mocy umowy powołano polsko-serbskią komisję ds. współpracy gospodarczej, której głównym celem jest zdynamizowanie współpracy, określenie jej priorytetów oraz możliwości pomocy przedsiębiorcom. Pierwsze posiedzenie komisji miało miejsce w Belgradzie w 2014 roku, a jej druga sesja odbyła się 7 listopada 2017 roku. Sesji przewodniczyli Stevan Nikčević, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Handlu, Turystyki i Telekomunikacji Serbii oraz Tadeusz Kościński Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju RP. Podczas sesji wymieniono informacje dot. sytuacji gospodarczej Polski i Serbii oraz dokonano oceny  i analizy współpracy w obszarach priorytetowych (handel, przemysł i inwestycje; rolnictwo i ochrona środowiska; energetyka i górnictwo; transport; turystyka; współpraca na rzecz rozwoju), wskazano także propozycje działań na rzecz jej rozwoju.

Do grona czołowych polskich inwestorów w Serbii należy b. Grupa KOPEX, zwycięzca przetargów prywatyzacyjnych w latach 2008-2009 na cztery fabryki w Nišu. W 2007 roku TELE-FONIKA Kable S.A. przejęła serbską fabrykę kabli – Fabrika Kablova Zaječar. Odnotowano także polskie inwestycje w sektorze IT - w 2007 roku Grupa Asseco Poland przejęła trzy wiodące spółki serbskie z tego sektora. Na początku marca 2013 roku został podpisany w obecności Prezydenta Belgradu kontrakt na dostawę polskich autobusów Solaris modelu Turbino 18 na potrzeby komunikacji miejskiej Belgradu. Autobusy Solaris wykorzystywane są także w Nowym Sadzie.

Statystyka obrotów między Polska a Serbią w 2018 roku wskazuje na utrzymującą się aktywność polskich eksporterów i potwierdza trwający od 2010 roku trend wzrostu obrotów handlowych z powiększającym się dodatnim saldem na korzyść Polski (w 2010 roku obroty wyniosły 358,6 mln EUR, polski eksport 281,6 mln EUR; w 2018 roku - 1.203,1 mln EUR, a polski eksport 821,8 mln EUR).  

Linki
Informator Ekonomiczny MS - Serbia

W dniu 10 września 2014 roku weszła w życie umowa między rządami Polski i Serbii o współpracy w dziedzinie kultury, edukacji i nauki, aktualizująca wcześniej obowiązujące regulacje prawne dotyczące sfery szeroko rozumianej współpracy kulturalnej obu państw, która dała nowy impulsem do intensyfikacji wspołpracy. Umowa rozszerzyła zakres i formy współdziałania o kwestie istotne z punktu widzenia strony polskiej, takie jak m.in. ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków czy ochrona prawa autorskiego, i precyzyjnie określiła zakres kontaktów między państwami w dziedzinie kultury, otwierając drogę m.in. do współpracy w zakresie koprodukcji filmowej, współdziałania na forum organizacji międzynarodowych, w tym UNESCO, kontaktów między społecznościami regionalnymi i lokalnymi, a także młodzieżą. Umowa odniosła sie również do współpracy w dziedzinie edukacji, w tym nauczania języka i literatury drugiego kraju, oraz wymiany pomiędzy instytucjami naukowymi i jednostkami badawczymi.

Obecnie trwają prace nad projektem Programu wykonawczego do umowy z 2014 roku, który zostanie przyjęty jako protokół z posiedzenia pierwszej Polsko-Serbskiej Komisji Mieszanej, powołanej na mocy artykułu 19 umowy, przewidziany do realizacji w latach 2018-2021.

Polsko-serbska współpraca w dziedzinie kultury na przestrzeni kilku ostatnich lat opierała się głównie na bezpośrednich kontaktach i wizytach twórców, artystów i specjalistów w zakresie kultury. 

Dużym zainteresowaniem w Serbii cieszą się międzynarodowe festiwale literackie i konkursy, takie jak Światowy Dzień Poezji, Festiwal Poezji i Książki, Festiwal Europejskiej Literatury czy Międzynarodowe Targi Książki w Belgradzie, na które są zapraszani współcześni pisarze i poeci z Polski. Polska literatura jest nie tylko obecna na serbskim rynku wydawniczym, ale również dobrze rozpoznawalna i ceniona. Czytelnicy chętnie kupują polską prozę i poezję, pojawiają się wciąż nowe wydania literatury polskiej.

Intensywnie rozwija się również wymiana kulturalna artystów i zespołów artystycznych poprez udział w konkursach i festiwalach folklorystycznych w Serbii i w Polsce, np. Belgradzkim Festiwalu Folkloru czy Festiwalu Twórczości Ludowej i Tradycji Ludowych "Międzynarodowe Spotkania w Obrenovacu”.

W ostatnich latach można zauważyć zwiększone zainteresowanie polskim dorobkiem teatralnym i filmowym, a także osiągnięciami polskiej animacji, co odzwierciedla repertuar serbskich teatrów oraz liczba organizowanych w Serbii festiwali filmowych, na których prezentowane są polskie produkcje. Na uwagę zasługuje również udział polskich artystów w festiwalach muzycznych w Serbii, np. w Międzynarodowym Festiwalu jazzowym "Nisville", Belgradzkim Jazz Festiwalu czy Guca Trumpet Festival.

Warto wspomnieć o konferencji "Jugosłowiańsko-polskie stosunki w XX wieku" organizowanej od 2013 roku przez Instytut Historii Współczesnej w Belgradzie i Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Od 2012 roku w stolicy Serbii odbywa się Międzynarodowy Festiwal Fryderyka Chopina (Belgrade Chopin Fest), który promuje polską tradycję muzyczną i twórczość Fryderyka Chopina w Serbii i na Bałkanach.

W Serbii istnieją dwa ośrodki nauki języka polskiego na poziomie szkolnictwa wyższego: Katedra Języka Polskiego działająca w ramach Wydziału Filologicznego - Slawistyki Uniwersytetu Belgradzkiego, oraz lektorat języka polskiego w ramach Katedry Slawistyki na Uniwersytecie w Nowym Sadzie. W obu ośrodkach pracują lektorzy z Polski.

W Polsce język serbski można studiować na trzyletnich studiach licencjackich oraz dwuletnich studiach uzupełniających (magisterskich) w większych ośrodkach akademickich (Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).

Program Stypendialny im. Stefana Banacha realizowany jest od 2013 roku jako inicjatywa Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Od 2019 roku program jest przeznaczony również dla kandydatów z Serbii. Od 1 października 2017 r. koordynacją programu zajmuje się Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA).

Ponadto, strona polska oferuje serbskim badaczom korzystanie z programu stypendialnego Thesaurus Poloniae, koordynowanego przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie i skierowanego do zagranicznych badaczy historii i dziedzictwa kulturowego Rzeczypospolitej Polskiej oraz Europy Środkowej.

Uznawalność wykształcenia
Informacje dotyczące uznawalności wykształcenia w celu podjęcia pracy w Serbii
Informacje dotyczące uznawalności wykształcenia w celu podjęcia pracy w Serbii
Informacje dotyczące uznawalności wykształcenia w celu kontynuacji studiów w Serbii
Informacje dotyczące uznawalności wykształcenia w celu podjęcia pracy lub kontynuacji studiów w Polsce