100. rocznica bitwy pod Dytiatynem
19.09.2020
„W naszej pamięci na zawsze niech pozostanie nazwisko bohaterskiego dowódcy – kpt. Jana Gabrysia, zapamiętajmy też choć jedno nazwisko spośród tych wyrytych na kamiennych tablicach u podnóża krzyża wieńczącego cmentarz. To dzięki tym, którzy tu spoczywają, możemy teraz żyć w wolnym kraju” – napisał wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin w liście skierowanym do uczestników uroczystości upamiętniających 100. rocznicę bitwy pod Dytiatynem.
Wiceminister Sellin przypomniał, że pod Dytiatynem polscy żołnierze związali całodziennym bojem niemal czterokrotnie liczniejszego przeciwnika. Walczyli bohatersko do końca, spełniając swój obowiązek, nawet gdy zabrakło amunicji.
Mamy świadomość, że walki te nie były tylko starciami militarnymi. Miały też swój wymiar cywilizacyjny. Dzięki nim Polska, a wraz z nią - Europa Zachodnia, uniknęły następstw zaplanowanej przez Lenina światowej rewolucji, której skutkiem były głód, poniżenie, niewola, śmierć i hańba – napisał Jarosław Sellin.
Podczas uroczystości, która odbyła się 19 września br. na Polskim Cmentarzu Wojennym w Dytiatynie, oddano hołd polskim żołnierzom poległym w walce z wojskami bolszewickimi 16 września 1920 r. Cmentarz kryje szczątki około 240 żołnierzy Wojska Polskiego, którzy stawili opór armii sowieckiej na wzgórzu 385 pod Dytiatynem, aby umożliwić przegrupowanie polskiej 8 Dywizji Piechoty i sprzymierzonej z nią dywizji ukraińskiej. Oddziałami polskimi dowodzili kpt. Jan Gabryś, kpt. Jan Zając i kpt. Franciszek Wątroba. Cel został osiągnięty za cenę życia wszystkich walczących żołnierzy 4 baterii 1 pułku artylerii górskiej, która otrzymała później miano „baterii śmierci”.
W 2015 r. Polski Cmentarz Wojenny w Dytiatynie został odbudowany przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa po zniszczeniach z okresu komunistycznego. Dzięki funduszom z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które sprawuje całoroczną opiekę nad cmentarzem oraz finansuje uroczystości rocznicowe, w kolejnych latach odtworzono zarys fundamentów przedwojennej nekropolii oraz wykonano ogrodzenie cmentarza wraz z ozdobną bramą.