100. rocznica bitwy pod Zadwórzem
22.08.2020
„Będziemy kontynuować przedwojenną tradycję corocznych spotkań przy kurhanie i wspominania bohaterstwa polskich żołnierzy, których dowódcę historia nazwała polskim Leonidasem, a miejsce walk polskimi Termopilami” – napisał wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin do uczestników uroczystości upamiętniających 100. rocznicę bitwy pod Zadwórzem, podczas której oddano hołd ponad 300 polskim żołnierzom poległym 17 sierpnia 1920 r. w walce z 1 Armią Konną Siemiona Budionnego.
Wiceminister Sellin przypomniał w liście heroiczną postawę polskich obrońców Lwowa, którzy nie wahali się stanąć do walki mimo ogromnej liczebnej przewagi bolszewików, wynoszącej 10 do 1.
Kiedy pod Warszawą ważyły się losy Polski i Europy, na Lwów parła 16-tysięczna Armia Konna dowodzona przez Siemiona Budionnego. Zdobycie Lwowa miało otworzyć bolszewikom drogę na Węgry, a stamtąd na Bałkany. Drogę najeźdźcom zastąpił pod Zadwórzem dowodzony przez kpt. Bolesława Zajączkowskiego, I batalion z 54. pułku piechoty oraz batalion młodych lwowskich ochotników z oddziału wydzielonego rotmistrza Romana Abrahama – przypomniał wiceminister Sellin.
Wiceszef resortu kultury podkreślił także ogromne znaczenie bitwy dla obrony Lwowa – dzięki oporowi polskich żołnierzy pod Zadwórzem i zatrzymaniu Budionnego, do Lwowa zdążyły przybyć polskie oddziały, które wzmocniły szeregi obrońców, zmuszając wyczerpanych bolszewików do odwrotu.
Cel został osiągnięty, ale ceną było życie prawie wszystkich walczących pod Zadwórzem polskich żołnierzy, których pochowano na miejscu bitwy. Jedynie siedmiu z nich spoczęło we Lwowie na Cmentarzu Obrońców.
Polski Cmentarz Wojenny w Zadwórzu
Polski Cmentarz Wojenny w Zadwórzu na Ukrainie kryje szczątki ponad 300 żołnierzy Wojska Polskiego, poległych 17 sierpnia 1920 r. w walce z 1 Armią Konną Siemiona Budionnego. Na zbiorowej mogile początkowo ustawiono prowizoryczny krzyż. Później usypano kurhan, zwieńczony pomnikiem wystawionym 19.08.1928 r., a u jego stóp założono cmentarz. W okresie międzywojennym co roku przy tym pomniku odbywały się uroczystości patriotyczne.
Po II wojnie światowej pomnik i cmentarz zostały zdewastowane. Odnowiono je dopiero w 1995 r. staraniem Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi i Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Po 20 latach, w 2015 r., przeprowadzono remont generalny całego upamiętnienia. W najbliższych planach jest również uzupełnienie części nazwisk poległych, których tożsamość udało się odtworzyć dzięki żmudnej kwerendzie w polskich i lwowskich archiwach.
Całoroczna opieka nad cmentarzem w Zadwórzu oraz uroczystości rocznicowe są finansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
